Vægi stjórnarskrárinnar 1. apríl 2010 06:00 Loftur Jóhannsson skrifar um verkfallsréttinn Í nóvember árið 2001 hótaði Davíð Oddson forsætisráðhera að afnema verkfallsrétt flugumferðarstjóra með lögum. Í mars 2010, nánar til tekið þann 11. mars, ákvað ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingríms J. Sigfússonar að afnema verkfallsrétt flugumferðarstjóra með lögum. Á aðgerðum þessara tveggja ríkisstjórna er enginn eðlismunur en stigsmunur nokkur. Davíð Oddsson hafði þann manndóm að boða flugumferðarstjóra á sinn fund og hóta þeim augliti til auglits. Flugumferðarstjórar höfðu spurnir af áformum Jóhönnu og Steingríms, eftir að ríkisstjórnin var búin að kalla til þingheim til að stimpla frumvarpið sem samgönguráðherrann veifaði svo rogginn framan í alþjóð. Niðurstaðan varð sú sama, flugumferðarstjórar aflýstu boðuðum verkföllum sínum. Í 74. gr. stjórnarskrárinnar er kveðið á um rétt manna til að stofna félög í sérhverjum löglegum tilgangi, þar með talin stjórnmálafélög og stéttarfélög. Umboðsmaður Alþingis hefur bent á að við afmörkun á inntaki ákvæðisins sé rétt að líta til alþjóðlegra mannréttindasáttmála (sjá álit umboðsmanns nr. 3409/2002). Sérstaklega bendir hann á mannréttindasáttmála Evrópu sem hefur verið lögfestur hér á landi (lög nr. 62/1994) en í 11. gr. sáttmálans felst að stéttarfélögum sé heimilt að beita aðgerðum, þar með talið verkföllum, til að gæta starfstengdra hagsmuna félagsmanna sinna. Samkvæmt dómi Hæstaréttar frá 14. nóvember 2002 (mál nr. 167/2002) er verkfallsréttur ekki háður öðrum takmörkunum en þeim sem lög mæla fyrir um og nauðsyn ber til í lýðræðislegu þjóðfélagi vegna þjóðaröryggis eða almannaheilla, til þess að firra glundroða eða glæpum, til verndar heilsu eða siðgæði manna eða réttindum og frelsi. Umboðsmaður bendir einnig á að Íslendingar hafi undirgengist skuldbindingar samkvæmt fleiri alþjóðasáttmálum sem fjalla um verkfallsréttinn, s.s. félagsmálasáttmála Evrópu og alþjóðasamningnum um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi. Þá hafa margar samþykktir Alþjóðavinnumálastofnunarinnar (ILO) verið túlkaðar þannig að þær feli í sér vernd verkfallsréttarins og að hann sé grundvallarréttur launafólks og lögleg aðferð til að verja fjárhagslega og félagslega hagsmuni þess. Bann við verkföllum geti því einungis samrýmst ofangreindum samþykktum þar sem truflun á starfsemi gæti stofnað í hættu lífi, persónulegu öryggi eða heilsu allrar þjóðarinnar eða hluta hennar. Stjórnarskráin er sett af stjórnarskrárgjafanum sem grundvallarlög íslenska ríkisins og æðri öðrum lögum. Í bók sinni, Stjórnskipunarréttur, telur Gunnar G. Schram það meginlögskýringarreglu í íslenskum sem erlendum rétti að almenn lög skuli ekki brjóta í bága við stjórnarskrána. Hæstiréttur Bandaríkjanna lýsti einmitt stöðu stjórnarskrárinnar gagvart öðrum lögum í því fræga máli „Marbury gegn Madison" en í niðurstöðu dómsins skrifaði John Marshall, forseti réttarins (þýðing undirritaðs): Stjórnarskráin er annað hvort æðst laga og verður ekki breytt með venjulegri lagasetningu, eða hún er eins og hver önnur lög og verður þá breytt hvenær sem löggjafinn sér ástæðu til. Ef hið fyrra er rétt getur lagasetning sem brýtur í bága við stjórnarskránna ekki verið lög. Ef hið seinna er rétt eru skrifaðar stjórnarskrár aðeins fáránlegar tilraunir fólksins til að setja bönd á vald sem eðli málsins samkvæmt verður ekki bundið. Það hefur sýnt sig að afstaða Samfylkingarinnar og Vinstri-grænna til stjórnarskrárvarinna mannréttinda launafólks fer eftir því hvort þessir flokkar sitja í stjórn eða stjórnarandstöðu, samanber umræður á Alþingi um lög á verkfall sjómanna árið 2001. „Hér er ekki verið að setja lög. Hér er verið að setja ólög. Ég mótmæli vinnubrögðum ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar" sagði Steingrímur J. Sigfússon við það tækifæri. „Verkfallsvopnið er helgasti réttur launafólks. Hér er verið að mölva það. Ég get ekki stutt það" sagði Össur Skarphéðinsson. Framsóknarflokkurinn barðist fyrir afnámi verkfallsréttar sjómanna þegar þeir sátu í stjórn í skjóli Davíðs Oddssonar árið 2001 en sátu hjá þegar kosið var um lög á verkfall flugvirkja nýlega. Stjórnvöld geta hinsvegar alltaf reitt sig á stuðning Sjálfstæðisflokksins til að koma fram vilja sínum gagnvart stéttarfélögum í trássi við stjórnarskrá. Það er sorglegt, en því miður staðreynd, að á Alþingi Íslendinga er aðeins einn flokkur, Hreyfingin, með hreinan skjöld þegar kemur að stjórnarskrárvörðum réttindum launafólks. Skiptir stjórnarskráin annars nokkru máli? Höfundur er flugumferðarstjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley Skoðun Okkar lágkúrulega illska Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Sjá meira
Loftur Jóhannsson skrifar um verkfallsréttinn Í nóvember árið 2001 hótaði Davíð Oddson forsætisráðhera að afnema verkfallsrétt flugumferðarstjóra með lögum. Í mars 2010, nánar til tekið þann 11. mars, ákvað ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingríms J. Sigfússonar að afnema verkfallsrétt flugumferðarstjóra með lögum. Á aðgerðum þessara tveggja ríkisstjórna er enginn eðlismunur en stigsmunur nokkur. Davíð Oddsson hafði þann manndóm að boða flugumferðarstjóra á sinn fund og hóta þeim augliti til auglits. Flugumferðarstjórar höfðu spurnir af áformum Jóhönnu og Steingríms, eftir að ríkisstjórnin var búin að kalla til þingheim til að stimpla frumvarpið sem samgönguráðherrann veifaði svo rogginn framan í alþjóð. Niðurstaðan varð sú sama, flugumferðarstjórar aflýstu boðuðum verkföllum sínum. Í 74. gr. stjórnarskrárinnar er kveðið á um rétt manna til að stofna félög í sérhverjum löglegum tilgangi, þar með talin stjórnmálafélög og stéttarfélög. Umboðsmaður Alþingis hefur bent á að við afmörkun á inntaki ákvæðisins sé rétt að líta til alþjóðlegra mannréttindasáttmála (sjá álit umboðsmanns nr. 3409/2002). Sérstaklega bendir hann á mannréttindasáttmála Evrópu sem hefur verið lögfestur hér á landi (lög nr. 62/1994) en í 11. gr. sáttmálans felst að stéttarfélögum sé heimilt að beita aðgerðum, þar með talið verkföllum, til að gæta starfstengdra hagsmuna félagsmanna sinna. Samkvæmt dómi Hæstaréttar frá 14. nóvember 2002 (mál nr. 167/2002) er verkfallsréttur ekki háður öðrum takmörkunum en þeim sem lög mæla fyrir um og nauðsyn ber til í lýðræðislegu þjóðfélagi vegna þjóðaröryggis eða almannaheilla, til þess að firra glundroða eða glæpum, til verndar heilsu eða siðgæði manna eða réttindum og frelsi. Umboðsmaður bendir einnig á að Íslendingar hafi undirgengist skuldbindingar samkvæmt fleiri alþjóðasáttmálum sem fjalla um verkfallsréttinn, s.s. félagsmálasáttmála Evrópu og alþjóðasamningnum um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi. Þá hafa margar samþykktir Alþjóðavinnumálastofnunarinnar (ILO) verið túlkaðar þannig að þær feli í sér vernd verkfallsréttarins og að hann sé grundvallarréttur launafólks og lögleg aðferð til að verja fjárhagslega og félagslega hagsmuni þess. Bann við verkföllum geti því einungis samrýmst ofangreindum samþykktum þar sem truflun á starfsemi gæti stofnað í hættu lífi, persónulegu öryggi eða heilsu allrar þjóðarinnar eða hluta hennar. Stjórnarskráin er sett af stjórnarskrárgjafanum sem grundvallarlög íslenska ríkisins og æðri öðrum lögum. Í bók sinni, Stjórnskipunarréttur, telur Gunnar G. Schram það meginlögskýringarreglu í íslenskum sem erlendum rétti að almenn lög skuli ekki brjóta í bága við stjórnarskrána. Hæstiréttur Bandaríkjanna lýsti einmitt stöðu stjórnarskrárinnar gagvart öðrum lögum í því fræga máli „Marbury gegn Madison" en í niðurstöðu dómsins skrifaði John Marshall, forseti réttarins (þýðing undirritaðs): Stjórnarskráin er annað hvort æðst laga og verður ekki breytt með venjulegri lagasetningu, eða hún er eins og hver önnur lög og verður þá breytt hvenær sem löggjafinn sér ástæðu til. Ef hið fyrra er rétt getur lagasetning sem brýtur í bága við stjórnarskránna ekki verið lög. Ef hið seinna er rétt eru skrifaðar stjórnarskrár aðeins fáránlegar tilraunir fólksins til að setja bönd á vald sem eðli málsins samkvæmt verður ekki bundið. Það hefur sýnt sig að afstaða Samfylkingarinnar og Vinstri-grænna til stjórnarskrárvarinna mannréttinda launafólks fer eftir því hvort þessir flokkar sitja í stjórn eða stjórnarandstöðu, samanber umræður á Alþingi um lög á verkfall sjómanna árið 2001. „Hér er ekki verið að setja lög. Hér er verið að setja ólög. Ég mótmæli vinnubrögðum ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar" sagði Steingrímur J. Sigfússon við það tækifæri. „Verkfallsvopnið er helgasti réttur launafólks. Hér er verið að mölva það. Ég get ekki stutt það" sagði Össur Skarphéðinsson. Framsóknarflokkurinn barðist fyrir afnámi verkfallsréttar sjómanna þegar þeir sátu í stjórn í skjóli Davíðs Oddssonar árið 2001 en sátu hjá þegar kosið var um lög á verkfall flugvirkja nýlega. Stjórnvöld geta hinsvegar alltaf reitt sig á stuðning Sjálfstæðisflokksins til að koma fram vilja sínum gagnvart stéttarfélögum í trássi við stjórnarskrá. Það er sorglegt, en því miður staðreynd, að á Alþingi Íslendinga er aðeins einn flokkur, Hreyfingin, með hreinan skjöld þegar kemur að stjórnarskrárvörðum réttindum launafólks. Skiptir stjórnarskráin annars nokkru máli? Höfundur er flugumferðarstjóri.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar