Aðskilnaðarstefnan í skólum Falasteen Abu Libdeh og Felix Bergsson og Jóhann Björnsson skrifa 15. desember 2009 06:00 Á hverju ári vekur fjöldi foreldra barna í leik- og grunnskólum borgarinnar athygli á þeim vanda sem þeir standa frammi fyrir þegar skólaheimsóknir í kirkjur eiga sér stað. Eðlilega tilheyra ekki allir sama trúfélagi og sem betur fer eru lífsskoðanir fólks mismunandi. Í nóvember sl. sendi mannréttindastjóri Reykjavíkur bréf til stjórnenda leik- og grunnskóla þar sem bent var á mikilvægi þess að virða margbreytileika mannlífsins og minnt var m.a. á að í aðalnámskrá grunnskóla kemur fram að „Skólinn er fræðslustofnun en ekki trúboðsstofnun…". Einnig var vakin athygli á niðurstöðu starfshóps um samstarf kirkju og skóla frá árinu 2007, en þar kemur fram að „í leik og grunnskóla skal börnunum ekki mismunað vegna trúar eða lífsskoðunar þeirra eða foreldra þeirra. Forðast skal aðstæður þar sem börn eru tekin út úr hópum eða skylduð til að taka þátt í atburðum sem ekki samræmast trúar- eða lífsskoðunum þeirra." Mannréttindaráð hefur lagt mikla áherslu á að fólk búi saman í borginni og umgangist hvert annað burtséð frá uppruna og þjóðerni, burtséð frá kynhneigð og burtséð frá fötlun. Ætla mætti að ráðið væri líka á þeirri skoðun að ekki væru reistir aðskilnaðarmúrar fólks ólíkra trúarbragða og lífsskoðana í stofnunum borgarinnar, en svo er ekki um alla fulltrúa mannréttindaráðs. Nýverið sá formaður Mannréttindaráðs Reykjavíkur ástæðu til að senda leiðréttingarbréf til stjórnenda leik- og grunnskóla þar sem lögð er áhersla á að skólastarf í borginni skuli vera með þeim hætti að börnin skuli aðgreind eftir trúar- eða lífsskoðunum. Í bréfi sínu segir formaðurinn m.a.: „Ætlunin var alls ekki að gera athugasemdir við hefðbundið kirkjustarf skólabarna heldur að benda á mikilvægi þess að þeim sem hafa aðrar lífs-eða trúarskoðanir standi annað til boða á meðan á kirkjustarfinu stendur." Á meðan við sem aðhyllumst fjölmenningarlegt samfélag erum að leitast við að samþætta alla hópa samfélagsins í eina heild þá er formaður mannréttindaráðs að leggja áherslu á aðskilnað barna eftir trúar- og lífsskoðunum. Aðskilnaður mismunandi hópa samfélagsins kann aldrei góðri lukku að stýra. Við eigum að sameina íbúana hvernig sem þeir eru og skólarnir eiga að fara þar fremstir í flokki. Það er vafasamt þegar skólar kjósa að haga starfsemi sinni með þeim hætti að aðstæður skapist þar sem börn eru tekin út úr hópum eða skylduð til að taka þátt í atburðum sem ekki samræmast trúar- eða lífsskoðunum þeirra. Með því að bjóða upp á „hefðbundið kirkjustarf skólabarna" í skólum er verið að þvinga börn og foreldra þeirra til að velja á milli þess að standa við sína lífsskoðun annars vegar eða falla inn í hópinn hins vegar. Fjölmörg dæmi eru um það að foreldrar eða börn ákveði að taka þátt í trúarstarfi í þeim eina tilgangi að vera ekki stimpluð öðruvísi. Í nýjum bæklingi frá Mannréttindaskrifstofu Reykjavíkur er tekið dæmi um mismunun vegna trúarskoðana. Þar segir: „Foreldrar Bergþóru, sem standa utan trúfélaga, vilja ekki að hún læri kristin fræði eða fari í kirkju á skólatíma. Bergþóru er boðið að sitja á bókasafninu, án þess að fá kennslu, á meðan kristindómsfræðslan stendur yfir. Foreldrarnir vilja hins vegar að hún sitji við sama borð og hin börnin og njóti fræðslu á meðan." Grundvallarmisskilnings gætir í þessu dæmi. Almennt eru foreldrar ekki bara ósáttir við að börn þeirra séu látin hanga á bókasafni á meðan trúarathafnir fara fram. Foreldrar eru fyrst og fremst ósáttir við að starfsemi opinberra skóla sé þannig háttað að þeir neyðist til að láta taka börn sín út úr venjulegu skólastarfi, frá samnemendum sínum og félögum. Mannréttindadómstóll Evrópu kvað upp dóm árið 2007 í máli norskra foreldra sem höfðað höfðu mál vegna starfsemi trúfélags í skólum. Í dómnum segir að brotið hafi verið gegn Mannréttindasáttmála Evrópu þar sem skólar héldu uppi trúarlegri starfsemi sem m.a fól í sér kirkjuferðir. Spyrja má í framhaldi af þessum dómi hvort við ætlum að bíða þess að Mannréttindadómstóll Evrópu komi vitinu fyrir okkur eða hvort við eigum að taka frumkvæðið sjálf og hefja veg fjölmenningarlegs skólastarfs til vegs og virðingar þar sem nemendur eru ekki flokkaðir eftir trúar- og lífsskoðunum. Höfundar eru fulltrúar í mannréttindaráði Reykjavíkur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 07.06.2025 Halldór Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Engu slaufað Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Engu slaufað skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Sjá meira
Á hverju ári vekur fjöldi foreldra barna í leik- og grunnskólum borgarinnar athygli á þeim vanda sem þeir standa frammi fyrir þegar skólaheimsóknir í kirkjur eiga sér stað. Eðlilega tilheyra ekki allir sama trúfélagi og sem betur fer eru lífsskoðanir fólks mismunandi. Í nóvember sl. sendi mannréttindastjóri Reykjavíkur bréf til stjórnenda leik- og grunnskóla þar sem bent var á mikilvægi þess að virða margbreytileika mannlífsins og minnt var m.a. á að í aðalnámskrá grunnskóla kemur fram að „Skólinn er fræðslustofnun en ekki trúboðsstofnun…". Einnig var vakin athygli á niðurstöðu starfshóps um samstarf kirkju og skóla frá árinu 2007, en þar kemur fram að „í leik og grunnskóla skal börnunum ekki mismunað vegna trúar eða lífsskoðunar þeirra eða foreldra þeirra. Forðast skal aðstæður þar sem börn eru tekin út úr hópum eða skylduð til að taka þátt í atburðum sem ekki samræmast trúar- eða lífsskoðunum þeirra." Mannréttindaráð hefur lagt mikla áherslu á að fólk búi saman í borginni og umgangist hvert annað burtséð frá uppruna og þjóðerni, burtséð frá kynhneigð og burtséð frá fötlun. Ætla mætti að ráðið væri líka á þeirri skoðun að ekki væru reistir aðskilnaðarmúrar fólks ólíkra trúarbragða og lífsskoðana í stofnunum borgarinnar, en svo er ekki um alla fulltrúa mannréttindaráðs. Nýverið sá formaður Mannréttindaráðs Reykjavíkur ástæðu til að senda leiðréttingarbréf til stjórnenda leik- og grunnskóla þar sem lögð er áhersla á að skólastarf í borginni skuli vera með þeim hætti að börnin skuli aðgreind eftir trúar- eða lífsskoðunum. Í bréfi sínu segir formaðurinn m.a.: „Ætlunin var alls ekki að gera athugasemdir við hefðbundið kirkjustarf skólabarna heldur að benda á mikilvægi þess að þeim sem hafa aðrar lífs-eða trúarskoðanir standi annað til boða á meðan á kirkjustarfinu stendur." Á meðan við sem aðhyllumst fjölmenningarlegt samfélag erum að leitast við að samþætta alla hópa samfélagsins í eina heild þá er formaður mannréttindaráðs að leggja áherslu á aðskilnað barna eftir trúar- og lífsskoðunum. Aðskilnaður mismunandi hópa samfélagsins kann aldrei góðri lukku að stýra. Við eigum að sameina íbúana hvernig sem þeir eru og skólarnir eiga að fara þar fremstir í flokki. Það er vafasamt þegar skólar kjósa að haga starfsemi sinni með þeim hætti að aðstæður skapist þar sem börn eru tekin út úr hópum eða skylduð til að taka þátt í atburðum sem ekki samræmast trúar- eða lífsskoðunum þeirra. Með því að bjóða upp á „hefðbundið kirkjustarf skólabarna" í skólum er verið að þvinga börn og foreldra þeirra til að velja á milli þess að standa við sína lífsskoðun annars vegar eða falla inn í hópinn hins vegar. Fjölmörg dæmi eru um það að foreldrar eða börn ákveði að taka þátt í trúarstarfi í þeim eina tilgangi að vera ekki stimpluð öðruvísi. Í nýjum bæklingi frá Mannréttindaskrifstofu Reykjavíkur er tekið dæmi um mismunun vegna trúarskoðana. Þar segir: „Foreldrar Bergþóru, sem standa utan trúfélaga, vilja ekki að hún læri kristin fræði eða fari í kirkju á skólatíma. Bergþóru er boðið að sitja á bókasafninu, án þess að fá kennslu, á meðan kristindómsfræðslan stendur yfir. Foreldrarnir vilja hins vegar að hún sitji við sama borð og hin börnin og njóti fræðslu á meðan." Grundvallarmisskilnings gætir í þessu dæmi. Almennt eru foreldrar ekki bara ósáttir við að börn þeirra séu látin hanga á bókasafni á meðan trúarathafnir fara fram. Foreldrar eru fyrst og fremst ósáttir við að starfsemi opinberra skóla sé þannig háttað að þeir neyðist til að láta taka börn sín út úr venjulegu skólastarfi, frá samnemendum sínum og félögum. Mannréttindadómstóll Evrópu kvað upp dóm árið 2007 í máli norskra foreldra sem höfðað höfðu mál vegna starfsemi trúfélags í skólum. Í dómnum segir að brotið hafi verið gegn Mannréttindasáttmála Evrópu þar sem skólar héldu uppi trúarlegri starfsemi sem m.a fól í sér kirkjuferðir. Spyrja má í framhaldi af þessum dómi hvort við ætlum að bíða þess að Mannréttindadómstóll Evrópu komi vitinu fyrir okkur eða hvort við eigum að taka frumkvæðið sjálf og hefja veg fjölmenningarlegs skólastarfs til vegs og virðingar þar sem nemendur eru ekki flokkaðir eftir trúar- og lífsskoðunum. Höfundar eru fulltrúar í mannréttindaráði Reykjavíkur.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun