Viðheldur fáfræði kristninni? Sigurður Pálsson skrifar 25. júlí 2007 05:45 Vísindasagnfræðingurinn dr. Steindór J. Erlingsson skrifaði í Fréttablaðið 16. júlí s.l. í grein með sama heiti og þessi. Þar segir hann frá nýfenginni þekkingu sinni á ritunarsögu Nýja testamentisins og textafræðilegum úrlausnarefnum sem hann hefur frá bandaríska guðfræðiprófessornum Bart D. Ehrmann, einnig þeirri „að Jesús var nokkuð líklega til!“ Ehrmann þessi mun vera í röð fremstu sérfræðinga í textafræðum Nýja testamentisins. Ekki er ástæða til að draga það í efa. Það er einkum tvennt sem virðist hafa vakið athygli og ánægju Steindórs. Annars vegar umræða Ehrmanns um heimsslitakenningar Jesú og hins vegar upplýsingar um ritunarsögu Nýja testamentisins og uppgötvanir textafræðinga á ólíkum lesháttum milli einstakra handrita sem fundist hafa. Tilgreinir hann sem dæmi að fræðimenn álíti að síðustu tólf versin í Matteusarguðspjalli séu að líkindum seinni tíma viðbót. Er svo að skilja að þessu og öðru hafi verið haldið leyndu fyrir almenningi í blekkingarskyni. Í fræðilegum útgáfum af grískum texta Nýja testamentisins er gerð grein fyrir margvíslegum textaafbrigðum. Þau eru ekkert leyndarmál. Fleiri forn handrit hafa fundist af ritum Nýja testamentisins, og annarra rita sem því tengjast, en af nokkrum öðrum fornum ritum. Þessar fræðilegu textaútgáfur eru síðan notaðar við Biblíuþýðingar og endurskoðun þýðinga um allan heim. Það vill svo til að í íslensku Biblíunni er getið um þetta umrædda textaafbrigði neðanmáls í Markúsarguðspjalli. Svo er um mörg önnur textaafbrigði. Hvert er leyndarmálið sem verið er að ljóstra upp? Að túlka niðurstöðurMargar af niðurstöðum Ehrmanns koma þeim ekki á óvart sem gluggað hafa í ritunarsögu Nýja testamentisins. Það kemur heldur ekki á óvart að fræðimenn dragi ólíkar ályktanir af niðurstöðum sínum. Þess vegna er hægt að finna virta vísindamenn sem komast að hliðstæðum niðurstöðum en draga af þeim ólíkar ályktanir. Menn eru nefnilega á hálum ís, sem erfitt getur verið að fóta sig á, þegar ályktanir eru dregnar af líkum, að ekki sé talað um ályktanir sem dregnar eru af týndum heimildum. Ályktanir fræðimanna, sagnfræðinga sem annarra, eru yfirleitt túlkun á niðurstöðum. Í sagnfræði er þessi túlkun m.a. fengin með hjálp túlkunarfræðanna, auk þess sem forsendur sem menn gefa sér og jafnvel lífsviðhorf rannsakandans geta haft áhrif. Það er eðli vísindanna að takast á um álitamál til að komast nær sannleikanum. Þetta veit vísindasagnfræðigurinn að sjálfsögðu. Sama gildir um framlag hins merka guðfræðings og mannvinar Alberts Schweitzers. Hann uppgötvaði ekki fyrstur heimsslitaþáttinn í kenningu Jesú, enda hefur kirkjan aldrei þagað um hann. Schweitzer rannsakaði hins vegar þennan þátt sérstaklega og varpað nýju ljósi á sumt og vakti það athygli fyrir einni öld. Þær víðtæku ályktanir sem hann dró af niðurstöðum sínum eru hins vegar umdeildar. Sjálfur hef ég kosið að draga þá ályktun af niðurstöðum textafræðanna að grundvallarvitnisburður Nýja testamentisins sé í hæsta máta trúverðugur, vegna þess að þrátt fyrir margvíslegar uppgötvanir textafræðanna á textaafbrigðum, hafa þær ekki haggað grundvallaratriðum kristinnar trúar. Ég er þar í félagsskap mér lærðari manna. Samsæri kristinna kennimannaTilefni greinar Steindórs virðist þó ekki fyrst og fremst vera áhugi á textasögu Nýja testamentisins heldur ákafi hans að sýna fram á að kristin trú og boðun kirkjunnar hafi frá örófi alda verið byggð á vísvitandi blekkingum. Þær leynast víða samsæriskenningarnar. Hvers vegna er ekki hægt að álykta sem svo að mönnum í frumkirkjunni hafi verið í mun að varðveita boðskap frumvotta kristinnar trúar eins vel og kostur var? Gerir það niðurstöðurnar ótrúverðugri að deilt hafi verið um leiðir til þess? Bendir reglan sem menn settu sér þegar ritin voru valin í Nýja testamentið á 4. öld ekki einmitt til vilja til að hafa það heldur er sannara reynist, þ.e. sú regla að velja eingöngu rit sem postuli hefði ritað eða postulalærisveinn, eða rit sem verið hefðu í notkun í söfnuði sem postuli hefði stofnað? Það er dapurlegt að menn skuli þurfa að tala um kristna kennimenn sem blekkingasmiði „sem er í mun að viðhalda sýndarmyndinni sem kirkjan hefur í gegnum aldirnar dregið upp til að viðhalda kristinni trú“, eins og Steindór kemst að orði. Það er dapurlegt að menn sjái sig tilneydda að tala um kristinn almenning sem einhvers konar fáfróða, jarmandi sauði sem sneyddir eru allri gagnrýninni hugsun og láti fíflast af kenningum blekkingasmiða. Einhvern veginn finnst manni bágt ef menn þarfnast slíkra viðhorfa til að verja sína eigin guðlausu trúarsannfæringu.Höfundur er fyrrverandi sóknarprestur í Hallgrímskirkju. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun Konur sem eiga ekki að eignast börn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson Skoðun Skoðun Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson skrifar Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson skrifar Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Að skilja faglega Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Farsæl hagræðing í kjötiðnaði innan ramma samkeppnislaga Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands – horfum til framtíðar Egill Steinar Ágústsson skrifar Skoðun Er of mikill hiti í hleðslunni hjá þér? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Varnargarðar utan um fólkið í Grindavík Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Meiri pening, takk Gunnar Úlfarsson skrifar Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir skrifar Skoðun Vinstri gráir Yngvi Óttarsson skrifar Skoðun Bændur eru líka neytendur Eyjólfur Ingvi Bjarnason skrifar Skoðun Hlutabréfafjárfesting er langtímafjárfesting Davíð Björnsson skrifar Skoðun Stuðningur úr óvæntri átt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Loftslagsmál eru orkumál Nótt Thorberg skrifar Skoðun Framsókn klárar verkin Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóðarópera - stórt skref til framtíðar Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Veiðum hval - virðum lög Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Vísindasagnfræðingurinn dr. Steindór J. Erlingsson skrifaði í Fréttablaðið 16. júlí s.l. í grein með sama heiti og þessi. Þar segir hann frá nýfenginni þekkingu sinni á ritunarsögu Nýja testamentisins og textafræðilegum úrlausnarefnum sem hann hefur frá bandaríska guðfræðiprófessornum Bart D. Ehrmann, einnig þeirri „að Jesús var nokkuð líklega til!“ Ehrmann þessi mun vera í röð fremstu sérfræðinga í textafræðum Nýja testamentisins. Ekki er ástæða til að draga það í efa. Það er einkum tvennt sem virðist hafa vakið athygli og ánægju Steindórs. Annars vegar umræða Ehrmanns um heimsslitakenningar Jesú og hins vegar upplýsingar um ritunarsögu Nýja testamentisins og uppgötvanir textafræðinga á ólíkum lesháttum milli einstakra handrita sem fundist hafa. Tilgreinir hann sem dæmi að fræðimenn álíti að síðustu tólf versin í Matteusarguðspjalli séu að líkindum seinni tíma viðbót. Er svo að skilja að þessu og öðru hafi verið haldið leyndu fyrir almenningi í blekkingarskyni. Í fræðilegum útgáfum af grískum texta Nýja testamentisins er gerð grein fyrir margvíslegum textaafbrigðum. Þau eru ekkert leyndarmál. Fleiri forn handrit hafa fundist af ritum Nýja testamentisins, og annarra rita sem því tengjast, en af nokkrum öðrum fornum ritum. Þessar fræðilegu textaútgáfur eru síðan notaðar við Biblíuþýðingar og endurskoðun þýðinga um allan heim. Það vill svo til að í íslensku Biblíunni er getið um þetta umrædda textaafbrigði neðanmáls í Markúsarguðspjalli. Svo er um mörg önnur textaafbrigði. Hvert er leyndarmálið sem verið er að ljóstra upp? Að túlka niðurstöðurMargar af niðurstöðum Ehrmanns koma þeim ekki á óvart sem gluggað hafa í ritunarsögu Nýja testamentisins. Það kemur heldur ekki á óvart að fræðimenn dragi ólíkar ályktanir af niðurstöðum sínum. Þess vegna er hægt að finna virta vísindamenn sem komast að hliðstæðum niðurstöðum en draga af þeim ólíkar ályktanir. Menn eru nefnilega á hálum ís, sem erfitt getur verið að fóta sig á, þegar ályktanir eru dregnar af líkum, að ekki sé talað um ályktanir sem dregnar eru af týndum heimildum. Ályktanir fræðimanna, sagnfræðinga sem annarra, eru yfirleitt túlkun á niðurstöðum. Í sagnfræði er þessi túlkun m.a. fengin með hjálp túlkunarfræðanna, auk þess sem forsendur sem menn gefa sér og jafnvel lífsviðhorf rannsakandans geta haft áhrif. Það er eðli vísindanna að takast á um álitamál til að komast nær sannleikanum. Þetta veit vísindasagnfræðigurinn að sjálfsögðu. Sama gildir um framlag hins merka guðfræðings og mannvinar Alberts Schweitzers. Hann uppgötvaði ekki fyrstur heimsslitaþáttinn í kenningu Jesú, enda hefur kirkjan aldrei þagað um hann. Schweitzer rannsakaði hins vegar þennan þátt sérstaklega og varpað nýju ljósi á sumt og vakti það athygli fyrir einni öld. Þær víðtæku ályktanir sem hann dró af niðurstöðum sínum eru hins vegar umdeildar. Sjálfur hef ég kosið að draga þá ályktun af niðurstöðum textafræðanna að grundvallarvitnisburður Nýja testamentisins sé í hæsta máta trúverðugur, vegna þess að þrátt fyrir margvíslegar uppgötvanir textafræðanna á textaafbrigðum, hafa þær ekki haggað grundvallaratriðum kristinnar trúar. Ég er þar í félagsskap mér lærðari manna. Samsæri kristinna kennimannaTilefni greinar Steindórs virðist þó ekki fyrst og fremst vera áhugi á textasögu Nýja testamentisins heldur ákafi hans að sýna fram á að kristin trú og boðun kirkjunnar hafi frá örófi alda verið byggð á vísvitandi blekkingum. Þær leynast víða samsæriskenningarnar. Hvers vegna er ekki hægt að álykta sem svo að mönnum í frumkirkjunni hafi verið í mun að varðveita boðskap frumvotta kristinnar trúar eins vel og kostur var? Gerir það niðurstöðurnar ótrúverðugri að deilt hafi verið um leiðir til þess? Bendir reglan sem menn settu sér þegar ritin voru valin í Nýja testamentið á 4. öld ekki einmitt til vilja til að hafa það heldur er sannara reynist, þ.e. sú regla að velja eingöngu rit sem postuli hefði ritað eða postulalærisveinn, eða rit sem verið hefðu í notkun í söfnuði sem postuli hefði stofnað? Það er dapurlegt að menn skuli þurfa að tala um kristna kennimenn sem blekkingasmiði „sem er í mun að viðhalda sýndarmyndinni sem kirkjan hefur í gegnum aldirnar dregið upp til að viðhalda kristinni trú“, eins og Steindór kemst að orði. Það er dapurlegt að menn sjái sig tilneydda að tala um kristinn almenning sem einhvers konar fáfróða, jarmandi sauði sem sneyddir eru allri gagnrýninni hugsun og láti fíflast af kenningum blekkingasmiða. Einhvern veginn finnst manni bágt ef menn þarfnast slíkra viðhorfa til að verja sína eigin guðlausu trúarsannfæringu.Höfundur er fyrrverandi sóknarprestur í Hallgrímskirkju.
Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun
Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar
Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar
Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun
Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun