Tvísýnir tímar Þröstur Ólafsson skrifar 13. júní 2012 06:00 Á umrótatímum hafa þjóðir tilhneigingu til að skreppa inn í sig og loka sig af. Þær bera kvíðboga fyrir slæmum tíðindum og áföllum, sem ríða yfir umhverfi þeirra, og bregðast oft við á kunnuglegan hátt. Sökudólgar eru búnir til sem vega að velferð þeirra og frelsi. Oft eru þessir misindismenn í gervi útlendinga. „Umsátur“ óvinveittra útlendinga er gamalgróin útþvæld klisja, sem dregin er upp úr dótakistu þeirra, sem beina vilja sjónum þjóðar í vanda frá eigin mistökum. Það er ljótur leikur. Vondur málstaður þarf á óvinum að halda og séu þeir ekki í sjónmáli, verður að búa þá til. Þá er sáð í frjóan akur fordóma og þekkingarleysis, því hræðslan nærist á hleypidómum. Það bregst ekki. Á Íslandi, en einnig meðal ýmissa annarra þjóða Evrópu, verður nú vart endurnýjaðs þjóðskrums og einangrunarhyggju, með tilheyrandi umsátursórum. Það hefði þó mátt halda að þeir faraldrar hefðu skilið eftir sig nægileg svöðusár á síðustu öld, til að bið yrði á að menn færu að leika sér fljótlega með þann banvæna eld. Þau sár eru sum ógróin enn. Smánarlegir fordómar gegn útlendingum eru of víða áberandi. Ein af mörgum háskalegum afleiðingum þjóðrembings og eigin upphafningar er einangrun, fásinni. Við Íslendingar verðum nú fyrir henni í vaxandi mæli. Á meginlandi Evrópu tengist „útlendingaum-sátrið“ meira skuldavanda í þeim löndum sem lifað höfðu glæst á lánum frá öðrum og vilja ekki greiða þau til baka eða neita að taka til heima hjá sér. Við borgum ekki, er að verða háværasta slagorð þeirra Evrópuþjóða, sem lifa vilja áfram á peningum annarra. Grikki nokkur orðaði það þannig við þýskan blaðamann, að þýskir ættu að hætta þessum aðhaldskröfum og borga Grikkjum fyrir að vera vagga lýðræðisins. Þjóðum skilvísra landa er eðlilega ekki skemmt við svona hjal, ekki hvað síst þegar sameiginlegur gjaldmiðill þeirra er sagður í óvissu vegna ógnvænlegrar skuldastöðu óreiðuríkja, sem kunni að leiða til ófarnaðar fyrir alla. Evrusvæðið var fyrirburðurVandi Evrópu kann að virðast sameiginlegur gjaldmiðill, sem búinn var til meira af pólitískum vilja en skynsemi, studdri hagfræðilegum rökum. Frakkar kröfðust þess í aðdraganda sameiningar þýsku ríkjanna að þýska markið yrði lagt niður, því þeir óttuðust forræði Þjóðverja með sitt sterka mark. Þjóðverjar samþykktu síðan aðild bæði Ítala og Grikkja að myntbandalaginu, þótt allar greinargerðir og úttektir sýndu að þessar þjóðir voru ekki tækar í myndbandalag. Draumórar Kohls kanslara um sameinaða Evrópu vógu þyngra en tölulegir útreikningar og efnahagsleg greining. Það gera draumórar og fordómar oftast. Þá vaknar eðlilega sú spurning, hvort ekki hefði verið betur heima setið en af stað farið. Eftir á að hyggja hneigjast margir til að svara þessari spurningu játandi. Henni verður þó ekki svarað af neinni vissu, því ekki er hægt að raunskoða aðra kosti, sem buðust á þeim tíma. Það hefði sennilega ekkert síður kallað á heimavanda óreiðuríkja og skerðingu lífskjara þar. Vandinn hefði hins vegar að líkum takmarkast meira við einstök lönd en svæðið allt. Evran var óhjákvæmileg afleiðing þeirrar nánu efnahaglegu samtvinnunar sem sameiginlegur evrópskur markaður hafði leitt af sér. Evrusvæðið, í núverandi mynd, var hins vegar fyrirburður á sínum tíma. Flest ríki á Miðjarðarhafssvæðinu hefðu þurft áratugi til að byggja efnahag sinn upp og styrkja samkeppnishæfni sína, áður en til þátttöku í myntbandalagi kæmi. Tvær þjóðirÞað má segja að ekki sé ósvipað ástatt fyrir Evrópuþjóðunum yst í norðri og lengst í suðri, Íslendingum og Grikkjum. Báðar lifa þær af og í glæstri fortíð. Báðar telja þær sig eiga höfundarrétt á lýðræði og þingræði. Báðar eiga þær erfitt með að fóta sig í fjölþjóðlegu samfélagi, þar sem ábyrgð þjóðríkja og ákvörðunarréttur þeirra hefur umbreyst á róttækan hátt, hvort heldur þær standa innan eða utan ESB. Hvorug þeirra rekst vel í samfélagi þjóðanna. Framangreindar vangaveltur leiða okkur til þeirrar niðurstöðu, að auðvelt sé litlum þjóðum að missa fótanna í nýjum, umbreyttum,hnattvæddum heimi. Þær taka ekki einu sinni eftir því, fyrr en um seinan. Hnattvæðingin leysir upp öll viðskiptaleg landamæri. Peningar streyma inn og út þar sem ávöxtunar er von og skilja eftir sig skuldbindingar þeirra sem við þeim taka. Bæði Grikkland og Ísland fylltust af fjármagni, sem var mun meira en þau réðu við. Menn héldu ekki vöku sinni og fannst eins og lífið væri dans á peningum, sem aldrei þrytu. Báðar þjóðirnar notuðu peningana til að auðga fáa einstaklinga, en einnig til að lifa kostulega um efni fram, byggja og framkvæma fyrir lánsfé sem vita mátti að ekki yrði hægt að greiða til baka. Báðar sitja nú í súpunni. Grikkir eru þó ekki einir á báti. Þeir hafa notið, og njóta enn, þeirrar samstöðu meðal sjálfstæðra ríkja, sem er rauður þráður ESB samstarfsins. Meirihluti Grikkja virðist því bæði vilja halda dauðahaldi í ESB og evruna, þótt þeir neiti að borga eigin skuldir. Hvað það snertir, eiga þeir trygga samherja hér í norðri. Við erum hins vegar ein á báti með skaðræðis gjaldmiðil og tortryggni meðal gamalla vinaþjóða, sem lítt skilja þau pólitísku skilaboð sem héðan koma. Lái þeim hver sem er. Þjóðin á enn langt í land með að átta sig á þeirri stöðu sem hún er komin í. Hún þarf lengri tíma. Flýtum okkur hægt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Skoðun Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Sjá meira
Á umrótatímum hafa þjóðir tilhneigingu til að skreppa inn í sig og loka sig af. Þær bera kvíðboga fyrir slæmum tíðindum og áföllum, sem ríða yfir umhverfi þeirra, og bregðast oft við á kunnuglegan hátt. Sökudólgar eru búnir til sem vega að velferð þeirra og frelsi. Oft eru þessir misindismenn í gervi útlendinga. „Umsátur“ óvinveittra útlendinga er gamalgróin útþvæld klisja, sem dregin er upp úr dótakistu þeirra, sem beina vilja sjónum þjóðar í vanda frá eigin mistökum. Það er ljótur leikur. Vondur málstaður þarf á óvinum að halda og séu þeir ekki í sjónmáli, verður að búa þá til. Þá er sáð í frjóan akur fordóma og þekkingarleysis, því hræðslan nærist á hleypidómum. Það bregst ekki. Á Íslandi, en einnig meðal ýmissa annarra þjóða Evrópu, verður nú vart endurnýjaðs þjóðskrums og einangrunarhyggju, með tilheyrandi umsátursórum. Það hefði þó mátt halda að þeir faraldrar hefðu skilið eftir sig nægileg svöðusár á síðustu öld, til að bið yrði á að menn færu að leika sér fljótlega með þann banvæna eld. Þau sár eru sum ógróin enn. Smánarlegir fordómar gegn útlendingum eru of víða áberandi. Ein af mörgum háskalegum afleiðingum þjóðrembings og eigin upphafningar er einangrun, fásinni. Við Íslendingar verðum nú fyrir henni í vaxandi mæli. Á meginlandi Evrópu tengist „útlendingaum-sátrið“ meira skuldavanda í þeim löndum sem lifað höfðu glæst á lánum frá öðrum og vilja ekki greiða þau til baka eða neita að taka til heima hjá sér. Við borgum ekki, er að verða háværasta slagorð þeirra Evrópuþjóða, sem lifa vilja áfram á peningum annarra. Grikki nokkur orðaði það þannig við þýskan blaðamann, að þýskir ættu að hætta þessum aðhaldskröfum og borga Grikkjum fyrir að vera vagga lýðræðisins. Þjóðum skilvísra landa er eðlilega ekki skemmt við svona hjal, ekki hvað síst þegar sameiginlegur gjaldmiðill þeirra er sagður í óvissu vegna ógnvænlegrar skuldastöðu óreiðuríkja, sem kunni að leiða til ófarnaðar fyrir alla. Evrusvæðið var fyrirburðurVandi Evrópu kann að virðast sameiginlegur gjaldmiðill, sem búinn var til meira af pólitískum vilja en skynsemi, studdri hagfræðilegum rökum. Frakkar kröfðust þess í aðdraganda sameiningar þýsku ríkjanna að þýska markið yrði lagt niður, því þeir óttuðust forræði Þjóðverja með sitt sterka mark. Þjóðverjar samþykktu síðan aðild bæði Ítala og Grikkja að myntbandalaginu, þótt allar greinargerðir og úttektir sýndu að þessar þjóðir voru ekki tækar í myndbandalag. Draumórar Kohls kanslara um sameinaða Evrópu vógu þyngra en tölulegir útreikningar og efnahagsleg greining. Það gera draumórar og fordómar oftast. Þá vaknar eðlilega sú spurning, hvort ekki hefði verið betur heima setið en af stað farið. Eftir á að hyggja hneigjast margir til að svara þessari spurningu játandi. Henni verður þó ekki svarað af neinni vissu, því ekki er hægt að raunskoða aðra kosti, sem buðust á þeim tíma. Það hefði sennilega ekkert síður kallað á heimavanda óreiðuríkja og skerðingu lífskjara þar. Vandinn hefði hins vegar að líkum takmarkast meira við einstök lönd en svæðið allt. Evran var óhjákvæmileg afleiðing þeirrar nánu efnahaglegu samtvinnunar sem sameiginlegur evrópskur markaður hafði leitt af sér. Evrusvæðið, í núverandi mynd, var hins vegar fyrirburður á sínum tíma. Flest ríki á Miðjarðarhafssvæðinu hefðu þurft áratugi til að byggja efnahag sinn upp og styrkja samkeppnishæfni sína, áður en til þátttöku í myntbandalagi kæmi. Tvær þjóðirÞað má segja að ekki sé ósvipað ástatt fyrir Evrópuþjóðunum yst í norðri og lengst í suðri, Íslendingum og Grikkjum. Báðar lifa þær af og í glæstri fortíð. Báðar telja þær sig eiga höfundarrétt á lýðræði og þingræði. Báðar eiga þær erfitt með að fóta sig í fjölþjóðlegu samfélagi, þar sem ábyrgð þjóðríkja og ákvörðunarréttur þeirra hefur umbreyst á róttækan hátt, hvort heldur þær standa innan eða utan ESB. Hvorug þeirra rekst vel í samfélagi þjóðanna. Framangreindar vangaveltur leiða okkur til þeirrar niðurstöðu, að auðvelt sé litlum þjóðum að missa fótanna í nýjum, umbreyttum,hnattvæddum heimi. Þær taka ekki einu sinni eftir því, fyrr en um seinan. Hnattvæðingin leysir upp öll viðskiptaleg landamæri. Peningar streyma inn og út þar sem ávöxtunar er von og skilja eftir sig skuldbindingar þeirra sem við þeim taka. Bæði Grikkland og Ísland fylltust af fjármagni, sem var mun meira en þau réðu við. Menn héldu ekki vöku sinni og fannst eins og lífið væri dans á peningum, sem aldrei þrytu. Báðar þjóðirnar notuðu peningana til að auðga fáa einstaklinga, en einnig til að lifa kostulega um efni fram, byggja og framkvæma fyrir lánsfé sem vita mátti að ekki yrði hægt að greiða til baka. Báðar sitja nú í súpunni. Grikkir eru þó ekki einir á báti. Þeir hafa notið, og njóta enn, þeirrar samstöðu meðal sjálfstæðra ríkja, sem er rauður þráður ESB samstarfsins. Meirihluti Grikkja virðist því bæði vilja halda dauðahaldi í ESB og evruna, þótt þeir neiti að borga eigin skuldir. Hvað það snertir, eiga þeir trygga samherja hér í norðri. Við erum hins vegar ein á báti með skaðræðis gjaldmiðil og tortryggni meðal gamalla vinaþjóða, sem lítt skilja þau pólitísku skilaboð sem héðan koma. Lái þeim hver sem er. Þjóðin á enn langt í land með að átta sig á þeirri stöðu sem hún er komin í. Hún þarf lengri tíma. Flýtum okkur hægt.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar