Samband forsetanna skyldi ekki vanmeta Svavar Hávarðsson skrifar 9. ágúst 2014 07:00 Það hefur vakið athygli að sérstaklega vel virðist fara á með þeim Ólafi Ragnari og Pútín Rússlandsforseta. Það er nefnt sem hugsanleg skýring á því að Ísland er ekki á bannlista Rússa. Ef það er einhver ein spurning sem brennur á mönnum eftir að rússnesk stjórnvöld tilkynntu um víðtækt viðskiptabann á Vesturlönd þá er hún af hverju Ísland er ekki á þeim lista. Ekkert einhlítt svar er þó gefið við spurningunni en kenningarnar eru nokkrar. Ráðamenn í Rússlandi tilkynntu á fimmtudag um innflutningsbann gagnvart Vesturlöndum, sem tók gildi tafarlaust. Bannið er augljóslega svar þeirra við sífellt hertum viðskiptaþvingunum vestrænna ríkja í kjölfar afskipta Rússa í Úkraínu. Bannið er víðtækt, nær til Evrópusambandsríkjanna, Bandaríkjanna, Kanada, Ástralíu og Noregs.Noregur ekki Ísland Vera Noregs á listanum en ekki Íslands vekur sérstaka athygli, og ekki að ósekju. Noregur hefur sömu stöðu gagnvart Rússlandi, hefur aðgang að innri markaði Evrópusambandsins í gegnum samninginn um Evrópska efnahagssvæðið. Vert er að velta því upp að Liechtenstein, þriðja ríkið sem nýtur þessara réttinda í gegnum samninginn, er þar ekki heldur að finna. Bæði Ísland og Noregur hafa fordæmt framgang Rússa í Úkraínu og styðja fyrrnefndar viðskiptaþvinganir héðan að vestan. Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra hefur farið til Úkraínu í tvígang til að sýna stuðning íslenskra stjórnvalda við málstað þeirra og talað tæpitungulaust opinberlega. Fréttin af innflutningsbanninu var ekki gömul þegar Gunnar Bragi lýsti því yfir í fjölmiðlum að þessi aðgerð Rússa breytti engu varðandi afstöðu Íslands til deilumálanna sem stigmagnast dag frá degi. Indra Øverland, framkvæmdastjóri hjá Norsku alþjóðamálastofnuninni (NUPI), sagði í viðtali í hádegisfréttum Bylgjunnar í gær að það væri erfitt að útskýra hvers vegna Ísland er ekki á lista Rússa, en varpaði því fram að Rússar hefðu kannski hreinlega gleymt Íslandi eða fyndist það ekki skipta máli vegna smæðarinnar. Önnur skýring hans var að Rússar vildu jafnvel halda opinni leið fyrir innflutning á vestrænum vörum sem þeir hefðu annars flutt frá þeim löndum sem skipa listann.Forsetinn Í samtölum Fréttablaðsins við þá sem gerst þekkja til alþjóðastjórnmála hefur það verið nefnt að samband íslenskra ráðamanna við Rússa gæti skipt máli í samhengi við gjörning Rússa. Nafn Ólafs Ragnars Grímssonar, forseta Íslands, er þá fyrst og oftast nefnt í því samhengi. Gott samband Ólafs Ragnars við Vladimír Pútín Rússlandsforseta er vel kynnt. Síðast var Ólafur Ragnar meðal gesta í sérstakri móttöku Pútíns í tilefni af setningu Vetrarólympíuleikanna í Sotsí í febrúar. Fimm mánuðum áður ræddu þeir á sérstökum fundi um norðurslóðamál, vaxandi samstarf Íslendinga og Rússa á sviðum viðskipta, ferðaþjónustu og orkumála sem og menningaratburði á Íslandi og í Rússlandi í tengslum við það að sjötíu ár eru liðin frá því að löndin tóku upp formlegt stjórnmálasamband.Ólafur reiðist Þá er þess skemmst að minnast að Ólafur Ragnar setti harkalega ofan í við Ingvild Næss Stub, staðgengil utanríkisráðherra Noregs, á fundi um norðurslóðamál í Nordland-háskólanum í Noregi í mars síðastliðnum. Stub gerði þar málefni Úkraínu og Rússlands að umtalsefni, sem Ólafi Ragnari mislíkaði. Taldi hann fundinn óviðeigandi vettvang til að ræða milliríkjadeiluna og umræðuna jafnvel geta verið skaðlega fyrir samband Íslands og Noregs við Rússa í norðurslóðamálum. Stub blés á gagnrýni Ólafs Ragnars og sagði málið það alvarlegt að vettvangur umræðunnar skipti engu máli. Um brot á alþjóðalögum væri að ræða og afstöðu Noregs, bandamanna þeirra, Evrópusambandsins og NATO yrði að halda á lofti. Aðspurður hvort samband íslenskra og rússneskra ráðamanna, ekki síst forsetanna Ólafs Ragnars og Pútíns, gæti hafa ráðið einhverju í þessu samhengi segir Jón Ólafsson, prófessor á Bifröst, að alls ekki sé hægt að útiloka þann möguleika. Jón segist að sama skapi vantrúaður á það að rússneskir embættismenn hafi „gleymt“ Íslandi og við séum ekki á listanum þess vegna.Enn mikilvægasti markaður Íslands Engin trygging er fyrir því að Ísland lendi ekki á lista Rússa yfir þau lönd sem innflutningsbannið nær til. Hagsmunir Íslands eru fyrst og síðast vegna útflutnings sjávarafurða – ekki síst þeirra sem tengjast uppsjávarveiðum og -vinnslu. Ef litið er til síðasta árs var Rússland mikilvægasti markaður Íslendinga fyrir makrílafurðir; og reyndar aðrar uppsjávartegundir. Rússar keyptu afurðir uppsjávartegunda fyrir 15,3 milljarða árið 2013, og voru með 29% hlutdeild alls. Þá fóru 27% af sjófrystum hausskornum karfa frá Íslandi árið 2013 til Rússlands og var verðmætið tæpir 2,8 milljarðar. Rússland er stærsti innflytjandi sjófrysts hausskorins karfa frá Íslandi. Rússar kaupa einnig gulllax, grálúðuafurðir og fersk og fryst hrogn og lifur. Miðað við útflutningsverðmæti var Rússland fimmti mikilvægasti markaður Íslands með sjávarafurðir mælt í útflutningsverðmætum árið 2012, og enn mikilvægari með hverju árinu vegna makrílkaupa. Mest lesið Ætlaði að koma upp um barnaníðing en lenti í klóm hans Innlent Segir lág laun leikskólakennara mýtu Innlent Steinunn Ólína segir landráðamál í uppsiglingu Innlent Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Innlent Hafi líka reynt að bana eldri syni sínum Innlent Leikskólakennarar ósáttir við vettlingagjörning Innlent Steinunn Ólína skýtur föstum skotum á Katrínu Innlent Kínversk ferðaskrifstofa mátti sín lítils gegn TM Innlent Alvarlegt umferðarslys í Eyjafirði Innlent Mikill reykur þegar kviknaði í einangrunarplasti Innlent Fleiri fréttir Stefnir í sólríkan og hlýjan sumardag fyrsta víða um land Eigendur sjókvíaeldis þurfa ekki að greiða auðlindagjald Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Veturinn sá kaldasti síðan 1999 Vill rjúfa framkvæmdastopp í orkumálum Kári Stefánsson, ákall um vaxtalækkun og hinsegin list Skemmtiferðaskip um tíu metrum frá strandi við Viðey Kínversk ferðaskrifstofa mátti sín lítils gegn TM Komu litlum fiskibáti til bjargar Þyrlan í loftið vegna slasaðs vélsleðamanns Ætlaði að koma upp um barnaníðing en lenti í klóm hans Alvarlegt umferðarslys í Eyjafirði Segir lág laun leikskólakennara mýtu Alltof mörg börn misstu af bólusetningu við mislingum Leyfisveitingin ekki brot á EES-samningnum Með 19 þúsund MDMA-töflur í ferðatöskunni Hafi líka reynt að bana eldri syni sínum Steinunn Ólína segir landráðamál í uppsiglingu Stofnaði lífi átta manna í hættu „í ábataskyni og á ófyrirleitinn hátt“ Fleiri löggur á leiðinni Seðlabankinn geti ekki annað en lækkað vexti Krefja Seðlabankann um vaxtalækkun Eldur í gámi við Sundabakka Alls konar fabúleringar um vinskapinn við Bjarna Ben Lætur staðar numið í pólitíkinni Mikill reykur þegar kviknaði í einangrunarplasti Leikskólakennarar ósáttir við vettlingagjörning Alþjóðasamvinna á krossgötum: Hvert stefnir Ísland? Þátttaka nemenda í „verkföllum“ skráð sem „óheimil fjarvist“ Eitruð blanda þegar spilling og skipulagsmál fara saman Sjá meira
Ef það er einhver ein spurning sem brennur á mönnum eftir að rússnesk stjórnvöld tilkynntu um víðtækt viðskiptabann á Vesturlönd þá er hún af hverju Ísland er ekki á þeim lista. Ekkert einhlítt svar er þó gefið við spurningunni en kenningarnar eru nokkrar. Ráðamenn í Rússlandi tilkynntu á fimmtudag um innflutningsbann gagnvart Vesturlöndum, sem tók gildi tafarlaust. Bannið er augljóslega svar þeirra við sífellt hertum viðskiptaþvingunum vestrænna ríkja í kjölfar afskipta Rússa í Úkraínu. Bannið er víðtækt, nær til Evrópusambandsríkjanna, Bandaríkjanna, Kanada, Ástralíu og Noregs.Noregur ekki Ísland Vera Noregs á listanum en ekki Íslands vekur sérstaka athygli, og ekki að ósekju. Noregur hefur sömu stöðu gagnvart Rússlandi, hefur aðgang að innri markaði Evrópusambandsins í gegnum samninginn um Evrópska efnahagssvæðið. Vert er að velta því upp að Liechtenstein, þriðja ríkið sem nýtur þessara réttinda í gegnum samninginn, er þar ekki heldur að finna. Bæði Ísland og Noregur hafa fordæmt framgang Rússa í Úkraínu og styðja fyrrnefndar viðskiptaþvinganir héðan að vestan. Gunnar Bragi Sveinsson utanríkisráðherra hefur farið til Úkraínu í tvígang til að sýna stuðning íslenskra stjórnvalda við málstað þeirra og talað tæpitungulaust opinberlega. Fréttin af innflutningsbanninu var ekki gömul þegar Gunnar Bragi lýsti því yfir í fjölmiðlum að þessi aðgerð Rússa breytti engu varðandi afstöðu Íslands til deilumálanna sem stigmagnast dag frá degi. Indra Øverland, framkvæmdastjóri hjá Norsku alþjóðamálastofnuninni (NUPI), sagði í viðtali í hádegisfréttum Bylgjunnar í gær að það væri erfitt að útskýra hvers vegna Ísland er ekki á lista Rússa, en varpaði því fram að Rússar hefðu kannski hreinlega gleymt Íslandi eða fyndist það ekki skipta máli vegna smæðarinnar. Önnur skýring hans var að Rússar vildu jafnvel halda opinni leið fyrir innflutning á vestrænum vörum sem þeir hefðu annars flutt frá þeim löndum sem skipa listann.Forsetinn Í samtölum Fréttablaðsins við þá sem gerst þekkja til alþjóðastjórnmála hefur það verið nefnt að samband íslenskra ráðamanna við Rússa gæti skipt máli í samhengi við gjörning Rússa. Nafn Ólafs Ragnars Grímssonar, forseta Íslands, er þá fyrst og oftast nefnt í því samhengi. Gott samband Ólafs Ragnars við Vladimír Pútín Rússlandsforseta er vel kynnt. Síðast var Ólafur Ragnar meðal gesta í sérstakri móttöku Pútíns í tilefni af setningu Vetrarólympíuleikanna í Sotsí í febrúar. Fimm mánuðum áður ræddu þeir á sérstökum fundi um norðurslóðamál, vaxandi samstarf Íslendinga og Rússa á sviðum viðskipta, ferðaþjónustu og orkumála sem og menningaratburði á Íslandi og í Rússlandi í tengslum við það að sjötíu ár eru liðin frá því að löndin tóku upp formlegt stjórnmálasamband.Ólafur reiðist Þá er þess skemmst að minnast að Ólafur Ragnar setti harkalega ofan í við Ingvild Næss Stub, staðgengil utanríkisráðherra Noregs, á fundi um norðurslóðamál í Nordland-háskólanum í Noregi í mars síðastliðnum. Stub gerði þar málefni Úkraínu og Rússlands að umtalsefni, sem Ólafi Ragnari mislíkaði. Taldi hann fundinn óviðeigandi vettvang til að ræða milliríkjadeiluna og umræðuna jafnvel geta verið skaðlega fyrir samband Íslands og Noregs við Rússa í norðurslóðamálum. Stub blés á gagnrýni Ólafs Ragnars og sagði málið það alvarlegt að vettvangur umræðunnar skipti engu máli. Um brot á alþjóðalögum væri að ræða og afstöðu Noregs, bandamanna þeirra, Evrópusambandsins og NATO yrði að halda á lofti. Aðspurður hvort samband íslenskra og rússneskra ráðamanna, ekki síst forsetanna Ólafs Ragnars og Pútíns, gæti hafa ráðið einhverju í þessu samhengi segir Jón Ólafsson, prófessor á Bifröst, að alls ekki sé hægt að útiloka þann möguleika. Jón segist að sama skapi vantrúaður á það að rússneskir embættismenn hafi „gleymt“ Íslandi og við séum ekki á listanum þess vegna.Enn mikilvægasti markaður Íslands Engin trygging er fyrir því að Ísland lendi ekki á lista Rússa yfir þau lönd sem innflutningsbannið nær til. Hagsmunir Íslands eru fyrst og síðast vegna útflutnings sjávarafurða – ekki síst þeirra sem tengjast uppsjávarveiðum og -vinnslu. Ef litið er til síðasta árs var Rússland mikilvægasti markaður Íslendinga fyrir makrílafurðir; og reyndar aðrar uppsjávartegundir. Rússar keyptu afurðir uppsjávartegunda fyrir 15,3 milljarða árið 2013, og voru með 29% hlutdeild alls. Þá fóru 27% af sjófrystum hausskornum karfa frá Íslandi árið 2013 til Rússlands og var verðmætið tæpir 2,8 milljarðar. Rússland er stærsti innflytjandi sjófrysts hausskorins karfa frá Íslandi. Rússar kaupa einnig gulllax, grálúðuafurðir og fersk og fryst hrogn og lifur. Miðað við útflutningsverðmæti var Rússland fimmti mikilvægasti markaður Íslands með sjávarafurðir mælt í útflutningsverðmætum árið 2012, og enn mikilvægari með hverju árinu vegna makrílkaupa.
Mest lesið Ætlaði að koma upp um barnaníðing en lenti í klóm hans Innlent Segir lág laun leikskólakennara mýtu Innlent Steinunn Ólína segir landráðamál í uppsiglingu Innlent Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Innlent Hafi líka reynt að bana eldri syni sínum Innlent Leikskólakennarar ósáttir við vettlingagjörning Innlent Steinunn Ólína skýtur föstum skotum á Katrínu Innlent Kínversk ferðaskrifstofa mátti sín lítils gegn TM Innlent Alvarlegt umferðarslys í Eyjafirði Innlent Mikill reykur þegar kviknaði í einangrunarplasti Innlent Fleiri fréttir Stefnir í sólríkan og hlýjan sumardag fyrsta víða um land Eigendur sjókvíaeldis þurfa ekki að greiða auðlindagjald Tveir létust í banaslysi í Eyjafirði Veturinn sá kaldasti síðan 1999 Vill rjúfa framkvæmdastopp í orkumálum Kári Stefánsson, ákall um vaxtalækkun og hinsegin list Skemmtiferðaskip um tíu metrum frá strandi við Viðey Kínversk ferðaskrifstofa mátti sín lítils gegn TM Komu litlum fiskibáti til bjargar Þyrlan í loftið vegna slasaðs vélsleðamanns Ætlaði að koma upp um barnaníðing en lenti í klóm hans Alvarlegt umferðarslys í Eyjafirði Segir lág laun leikskólakennara mýtu Alltof mörg börn misstu af bólusetningu við mislingum Leyfisveitingin ekki brot á EES-samningnum Með 19 þúsund MDMA-töflur í ferðatöskunni Hafi líka reynt að bana eldri syni sínum Steinunn Ólína segir landráðamál í uppsiglingu Stofnaði lífi átta manna í hættu „í ábataskyni og á ófyrirleitinn hátt“ Fleiri löggur á leiðinni Seðlabankinn geti ekki annað en lækkað vexti Krefja Seðlabankann um vaxtalækkun Eldur í gámi við Sundabakka Alls konar fabúleringar um vinskapinn við Bjarna Ben Lætur staðar numið í pólitíkinni Mikill reykur þegar kviknaði í einangrunarplasti Leikskólakennarar ósáttir við vettlingagjörning Alþjóðasamvinna á krossgötum: Hvert stefnir Ísland? Þátttaka nemenda í „verkföllum“ skráð sem „óheimil fjarvist“ Eitruð blanda þegar spilling og skipulagsmál fara saman Sjá meira