Orð forsetans um "skrautdúkku“ Rósa Guðrún Erlingsdóttir skrifar 26. maí 2012 06:00 Ólafur Ragnar Grímsson steig fram á svið kosningabaráttunnar nýlega með orðræðu sem um margt minnir á vorið 1980 þegar Vigdís Finnbogadóttir var í framboði til embættis forseta Íslands. Í viðtali við Ólaf Ragnar í DV kom fram sú skoðun hans að „forsetaembættið væri grafalvarleg staða í lýðræðislegu stjórnskipulagi", og aðspurður sagðist hann hafa ákveðið að sækjast eftir endurkjöri eftir að rúmlega 30 þúsund Íslendingar óskuðu eftir því að hann stæði vaktina áfram á „óvissutímum". Mörg stórmál væru óleyst og skilja mátti orð forsetans þannig að hann væri kjölfesta, öryggisventill á meðan tekist væri á um umdeild mál á vettvangi óvinsælla og vanvirtra stjórnmálanna. Mikilvægt væri að forsetinn hefði burði og getu, reynslu og þekkingu til að taka á málum sem væru komin í öngstræti. Í öðru viðtali hafði hann varað við þeirri þróun sem sumir fjömiðlar hefðu kynt undir að forsetaembættið væri „show" – til þess væri allt of mikið í húfi. Forsetinn væri ekki „skrautdúkka" og það væri nauðsynlegt að þjóðin nálgaðist kosningarnar ekki út frá þeim forsendum að þetta snérist um veislustjóra á Bessastöðum, myndbirtingar eða framkomu á skjánum. Hér dylst engum að átt er við Þóru Arnórsdóttur sem samkvæmt skoðanakönnunum er helsti áskorandi Ólafs Ragnars. Þessi innkoma Ólafs minnir óneitanlega á aðferðir úr kosningabaráttunni þegar Vigdís Finnbogadóttir var kjörin forseti. Þá þótti baráttan málaefnasnauð enda snérist umræðan að mestu um persónu og kyn Vigdísar og þá „staðreynd" að Vigdís þekkti lítt til völundarhúss stjórnmálanna eins og það var orðað. Þannig voru kjósendur þreyttir á umræðum um hver yrði húsfreyja á Bessastöðum ef Vigdís næði kjöri og var hvert tækifæri nýtt af fjölmiðlum til að spyrja Vigdísi hvort hún væri í framboði fyrir dætur þjóðarinnar. Orðalagið var kynjað og byggði þannig á stöðlunum ímyndum um kynhlutverk – karlmennsku og kvenleika og samhengisins þar á milli. Ólafur grípur til þess ráðs að nota kvenlægar lýsingar eins og orðið „skrautdúkka" til að smætta vægi Þóru sem frambjóðanda. Þá hefur hann einnig gefið í skyn að hún verði þögul og þæg í forsetaembætti og muni styðja ríkisstjórn, sama hver hún verði. Með því að nota slíkar aðferðir beinir forsetinn óafvitandi spjótum að sjálfum sér – hann beinir athyglinni að persónu og kyni Þóru í stað þess að leggja áherslu á málefnamun frambjóðenda eða á ólíka sýn þeirra á eðli og þróun forsetaembættisins. Stóru málin sem forsetinn vísar til eru samskiptin við ESB, stjórnarskrármálið og Icesave. Þá er eðlilegt að fólk spyrji sig hvort þjóðin hafi ekki áður tekist á um stórmál og hvort aðrir komi ekki til greina í embætti forsetans sé þjóðin ekki á einu máli um mikilvæg málefni? Í bók Styrmis Gunnarssonar, Umsátrið, víkur höfundur að aldagömlu sundurlyndi Íslendinga sem hann telur vera eina helstu meinsemd samfélags okkar. Hrunið hafi afhjúpað það að við búum í sundruðu þjóðfélagi. Þjóðin hafi oftsinnis verið klofin í herðar niður í afstöðu sinni til stórra mála eins og til dæmis þess hvernig við stóðum að lýðveldsstofnun þegar Danmörk var hersetin, gagnvart varnarliðinu og kvótakerfinu. Styrmir nefnir einnig átökin milli dreifbýlis og þéttbýlis sem staðið hafa alla tuttugustu öldina og standa enn. Við þetta má bæta að þjóðin var klofin í afstöðu sinni gagnvart aðild að NATO og EFTA og hart var tekist á um samþykki EES samningsins árið 1993. Þá var þrýstingur gríðarlegur á Vigdísi Finnbogadóttur að skrifa ekki undir lög um samninginn sem heimilaði afsal á fullveldi þjóðarinnar. Í dag nýtur samningurinn og nauðsyn aðildar Íslands að EES almenns samþykkis. Ekki heyrast lengur þær raddir að Vigdís hafi gert mistök með undirritun sinni. Er sundurlyndið meira eða minna í dag? Er Ólafur Ragnar óumdeildur þjóðarleiðtogi, eftir 16 ár á forsetastóli, sem sendir erfið mál í þjóðaratkvæðagreiðslu sem þar með fá farsældar lyktir? Gerir pólitískur bakgrunnur og stjórnarfarsleg reynsla Ólafs Ragnars hann betri til að sitja í grafalvarlegri stöðu forsetaembættisins? Innkomu forsetans í kosningabaráttuna mætti líkja við vel undirbúið og hannað leikrit eða „show" þar sem Ólafur Ragnar beinlínis varar þjóðina við því að kjósa Þóru Arnórsdóttur. Staða forsetans sé grafalvarleg í stjórnskipaninni. Allt of mikið sé í húfi til að láta „skrautdúkku" úr dægurþrasi fjölmiðlanna setjast í stól forsetans. Ljóst er að töluvert hefur áunnist í jafnréttismálum þau rúmu 30 ár sem liðin eru frá kjöri Vigdísar Finnbogadóttur. Í dag er þó greinilega enn gripið til sömu örþrifaráða og vorið örlagaríka 1980 þegar þjóðin kaus fyrsta þjóðkjörna kvenforsetann í heimi. Hins vegar var það þannig að við hverja greinina sem birtist í fjölmiðlum og byggði á lágkúrulegum og kynjuðum áróðri um reynsluleysi Vigdísar jókst stuðningur við hana. Umræðan gekk einfaldlega fram af fólki. Og nú dæmir hver fyrir sig líkt og þá. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon skrifar Skoðun Hvernig hugsar þú um hreint vatn? Lovísa Árnadóttir skrifar Skoðun Takk Vigdís! Takk Guðni! Takk Halla! — Takk þjóð! Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Blóðmerar - skeytingarleysi hinna þriggja valda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Krefjandi tímar í veitingageiranum Einar Bárðarson skrifar Skoðun Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Silfurfat Samfylkingarinnar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Véfréttir og villuljós Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun „Fór í útkall“ Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur náms- og starfsráðgjafar 2025: Faglegur stuðningur sem skiptir máli – fyrir einstaklinga og samfélagið Jónína Kárdal,Svandís Sturludóttir skrifar Skoðun Fjölþátta ógnarstjórn Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Verjum mikilvæga starfsemi Ljóssins Guðbjörg Jónsdóttir,Helga Tryggvadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Sjá meira
Ólafur Ragnar Grímsson steig fram á svið kosningabaráttunnar nýlega með orðræðu sem um margt minnir á vorið 1980 þegar Vigdís Finnbogadóttir var í framboði til embættis forseta Íslands. Í viðtali við Ólaf Ragnar í DV kom fram sú skoðun hans að „forsetaembættið væri grafalvarleg staða í lýðræðislegu stjórnskipulagi", og aðspurður sagðist hann hafa ákveðið að sækjast eftir endurkjöri eftir að rúmlega 30 þúsund Íslendingar óskuðu eftir því að hann stæði vaktina áfram á „óvissutímum". Mörg stórmál væru óleyst og skilja mátti orð forsetans þannig að hann væri kjölfesta, öryggisventill á meðan tekist væri á um umdeild mál á vettvangi óvinsælla og vanvirtra stjórnmálanna. Mikilvægt væri að forsetinn hefði burði og getu, reynslu og þekkingu til að taka á málum sem væru komin í öngstræti. Í öðru viðtali hafði hann varað við þeirri þróun sem sumir fjömiðlar hefðu kynt undir að forsetaembættið væri „show" – til þess væri allt of mikið í húfi. Forsetinn væri ekki „skrautdúkka" og það væri nauðsynlegt að þjóðin nálgaðist kosningarnar ekki út frá þeim forsendum að þetta snérist um veislustjóra á Bessastöðum, myndbirtingar eða framkomu á skjánum. Hér dylst engum að átt er við Þóru Arnórsdóttur sem samkvæmt skoðanakönnunum er helsti áskorandi Ólafs Ragnars. Þessi innkoma Ólafs minnir óneitanlega á aðferðir úr kosningabaráttunni þegar Vigdís Finnbogadóttir var kjörin forseti. Þá þótti baráttan málaefnasnauð enda snérist umræðan að mestu um persónu og kyn Vigdísar og þá „staðreynd" að Vigdís þekkti lítt til völundarhúss stjórnmálanna eins og það var orðað. Þannig voru kjósendur þreyttir á umræðum um hver yrði húsfreyja á Bessastöðum ef Vigdís næði kjöri og var hvert tækifæri nýtt af fjölmiðlum til að spyrja Vigdísi hvort hún væri í framboði fyrir dætur þjóðarinnar. Orðalagið var kynjað og byggði þannig á stöðlunum ímyndum um kynhlutverk – karlmennsku og kvenleika og samhengisins þar á milli. Ólafur grípur til þess ráðs að nota kvenlægar lýsingar eins og orðið „skrautdúkka" til að smætta vægi Þóru sem frambjóðanda. Þá hefur hann einnig gefið í skyn að hún verði þögul og þæg í forsetaembætti og muni styðja ríkisstjórn, sama hver hún verði. Með því að nota slíkar aðferðir beinir forsetinn óafvitandi spjótum að sjálfum sér – hann beinir athyglinni að persónu og kyni Þóru í stað þess að leggja áherslu á málefnamun frambjóðenda eða á ólíka sýn þeirra á eðli og þróun forsetaembættisins. Stóru málin sem forsetinn vísar til eru samskiptin við ESB, stjórnarskrármálið og Icesave. Þá er eðlilegt að fólk spyrji sig hvort þjóðin hafi ekki áður tekist á um stórmál og hvort aðrir komi ekki til greina í embætti forsetans sé þjóðin ekki á einu máli um mikilvæg málefni? Í bók Styrmis Gunnarssonar, Umsátrið, víkur höfundur að aldagömlu sundurlyndi Íslendinga sem hann telur vera eina helstu meinsemd samfélags okkar. Hrunið hafi afhjúpað það að við búum í sundruðu þjóðfélagi. Þjóðin hafi oftsinnis verið klofin í herðar niður í afstöðu sinni til stórra mála eins og til dæmis þess hvernig við stóðum að lýðveldsstofnun þegar Danmörk var hersetin, gagnvart varnarliðinu og kvótakerfinu. Styrmir nefnir einnig átökin milli dreifbýlis og þéttbýlis sem staðið hafa alla tuttugustu öldina og standa enn. Við þetta má bæta að þjóðin var klofin í afstöðu sinni gagnvart aðild að NATO og EFTA og hart var tekist á um samþykki EES samningsins árið 1993. Þá var þrýstingur gríðarlegur á Vigdísi Finnbogadóttur að skrifa ekki undir lög um samninginn sem heimilaði afsal á fullveldi þjóðarinnar. Í dag nýtur samningurinn og nauðsyn aðildar Íslands að EES almenns samþykkis. Ekki heyrast lengur þær raddir að Vigdís hafi gert mistök með undirritun sinni. Er sundurlyndið meira eða minna í dag? Er Ólafur Ragnar óumdeildur þjóðarleiðtogi, eftir 16 ár á forsetastóli, sem sendir erfið mál í þjóðaratkvæðagreiðslu sem þar með fá farsældar lyktir? Gerir pólitískur bakgrunnur og stjórnarfarsleg reynsla Ólafs Ragnars hann betri til að sitja í grafalvarlegri stöðu forsetaembættisins? Innkomu forsetans í kosningabaráttuna mætti líkja við vel undirbúið og hannað leikrit eða „show" þar sem Ólafur Ragnar beinlínis varar þjóðina við því að kjósa Þóru Arnórsdóttur. Staða forsetans sé grafalvarleg í stjórnskipaninni. Allt of mikið sé í húfi til að láta „skrautdúkku" úr dægurþrasi fjölmiðlanna setjast í stól forsetans. Ljóst er að töluvert hefur áunnist í jafnréttismálum þau rúmu 30 ár sem liðin eru frá kjöri Vigdísar Finnbogadóttur. Í dag er þó greinilega enn gripið til sömu örþrifaráða og vorið örlagaríka 1980 þegar þjóðin kaus fyrsta þjóðkjörna kvenforsetann í heimi. Hins vegar var það þannig að við hverja greinina sem birtist í fjölmiðlum og byggði á lágkúrulegum og kynjuðum áróðri um reynsluleysi Vigdísar jókst stuðningur við hana. Umræðan gekk einfaldlega fram af fólki. Og nú dæmir hver fyrir sig líkt og þá.
Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Dagur náms- og starfsráðgjafar 2025: Faglegur stuðningur sem skiptir máli – fyrir einstaklinga og samfélagið Jónína Kárdal,Svandís Sturludóttir skrifar
Skoðun Verjum mikilvæga starfsemi Ljóssins Guðbjörg Jónsdóttir,Helga Tryggvadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar
Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun