Opið bréf til rektora háskólanna um kynjafræði- og jafnréttiskennslu Guðrún Jóhannsdóttir skrifar 8. febrúar 2016 00:00 Í áætlun ríkisstjórnarinnar í jafnréttismálum 2011-2014 var sett fram markmið um að inntak kennaramenntunar yrði endurskoðað og háskólar hvattir til að innleiða skyldunámskeið í kynjafræði fyrir alla nemendur. Í skýrslu félags- og húsnæðismálaráðherra um stöðu og þróun jafnréttismála 2013-2015, sem kom út í nóvember 2015, kemur fram að sú vinna sem farið var í við endurskoðun kennaramenntunar hafi ekki skilað þeim árangri sem vonast var til. Háskólanemum er ekki skylt að taka grunnáfanga í kynjafræði. Ástæður þess eru meðal annars taldar að flesta kennara á háskólastigi skorti grunnþekkingu í kynjafræði til að geta miðlað kynjasjónarmiðum og slíkri þekkingu til háskólanema. Þrátt fyrir að Ísland vermi toppsæti þegar kemur að jafnrétti kynja samkvæmt aðferðafræði Alþjóðaefnahagsráðsins (World Economic Forum) þá er ofangreind staða áhyggjuefni. Því þrátt fyrir lagalegt og félagslegt jafnrétti hérlendis er kynskiptur vinnumarkaður staðreynd. Hann leiðir meðal annars af sér óskýrðan launamun kynjanna (um 6% árið 2015), að hlutfallslega fáar konur gegna stjórnunarstöðum og efnahagsleg völd og starfsþróunarmöguleikar kvenna eru almennt minni en karla. Þá eru ótalin önnur atriði sem varða stöðu kynjanna á heimili og vinnumarkaði, svo sem lægri lífeyristekjur kvenna, að þær taka lengra fæðingarorlof, bera meiri ábyrgð á umönnun barna og veikra fjölskyldumeðlima og eyða meiri tíma í heimilisstörf en karlar. Umræðan í samfélaginu undanfarið ber einnig vott um kynjamisrétti á öðrum sviðum, til dæmis umræða um skarðan hlut kvenna í fjölmiðlum, íþróttum, staðalímyndir í dægurmiðlum og kynbundið ofbeldi.Meðvitaðri um mannréttindi Nemendur á grunn- og framhaldsskólastigi sem hafa fengið kynjafræðikennslu hafa sagt að kennslan hafi breytt hugmyndum þeirra um stöðu kynjanna og almennt gert þá meðvitaðri um mannréttindi og lýðræði. Ef ætlunin er að ná fram raunverulegu jafnrétti í íslensku samfélagi er markviss jafnréttisfræðsla á öllum skólastigum lykilatriði. Það höfum við reyndar lengi vitað. Í fyrstu jafnréttislögunum frá árinu 1975 hefur verið ákvæði um jafnréttisfræðslu í skólakerfinu og sama var áréttað í lögum um grunnskóla frá árinu 2008. Vorið 2013 sendi jafnréttisnefnd KÍ frá sér eftirfarandi ályktun varðandi jafnréttisfræðslu kennaranema sem samþykkt var af stjórnum allra aðildarfélaga KÍ: Í Jafnréttislögum (lög nr. 10/2008) er kveðið á um að jafnréttisfræðsla skuli fara fram á öllum skólastigum. Eins hafa verið samþykkt ný lög um öll skólastig og ný aðalnámskrá þar sem jafnrétti er einn grunnþátta menntunar sem á að fléttast inn í allt skólastarf. Jafnréttisnefnd KÍ vill því koma á framfæri hvatningu um aukna jafnréttiskennslu fyrir kennaranema á öllum skólastigum til stjórnenda Menntavísindasviðs/kennaradeilda háskólanna. Það er ekki hægt að líta framhjá þeirri staðreynd að kynja- og jafnréttiskennslu er hvergi nærri nógu hátt gert undir höfði í íslensku menntakerfi. Til að jafnréttissjónarmið verði eðlilegur hluti af skólastarfi þurfa kennararnir sjálfir að fá kennslu í kynja- og jafnréttisfræði. Því vill jafnréttisnefnd KÍ ítreka ályktun sína og hvetja íslenska háskóla til að finna leiðir til að tryggja verðandi og núverandi kennurum kynja- og jafnréttisfræðikennslu. Ef allir nemendur á öllum skólastigum, frá leikskóla upp í háskóla, fengju grunnkennslu í kynjafræði má ætla að kynbundin viðhorf í samfélaginu myndu breytast til lengri tíma litið. Það væri allra hagur! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Í áætlun ríkisstjórnarinnar í jafnréttismálum 2011-2014 var sett fram markmið um að inntak kennaramenntunar yrði endurskoðað og háskólar hvattir til að innleiða skyldunámskeið í kynjafræði fyrir alla nemendur. Í skýrslu félags- og húsnæðismálaráðherra um stöðu og þróun jafnréttismála 2013-2015, sem kom út í nóvember 2015, kemur fram að sú vinna sem farið var í við endurskoðun kennaramenntunar hafi ekki skilað þeim árangri sem vonast var til. Háskólanemum er ekki skylt að taka grunnáfanga í kynjafræði. Ástæður þess eru meðal annars taldar að flesta kennara á háskólastigi skorti grunnþekkingu í kynjafræði til að geta miðlað kynjasjónarmiðum og slíkri þekkingu til háskólanema. Þrátt fyrir að Ísland vermi toppsæti þegar kemur að jafnrétti kynja samkvæmt aðferðafræði Alþjóðaefnahagsráðsins (World Economic Forum) þá er ofangreind staða áhyggjuefni. Því þrátt fyrir lagalegt og félagslegt jafnrétti hérlendis er kynskiptur vinnumarkaður staðreynd. Hann leiðir meðal annars af sér óskýrðan launamun kynjanna (um 6% árið 2015), að hlutfallslega fáar konur gegna stjórnunarstöðum og efnahagsleg völd og starfsþróunarmöguleikar kvenna eru almennt minni en karla. Þá eru ótalin önnur atriði sem varða stöðu kynjanna á heimili og vinnumarkaði, svo sem lægri lífeyristekjur kvenna, að þær taka lengra fæðingarorlof, bera meiri ábyrgð á umönnun barna og veikra fjölskyldumeðlima og eyða meiri tíma í heimilisstörf en karlar. Umræðan í samfélaginu undanfarið ber einnig vott um kynjamisrétti á öðrum sviðum, til dæmis umræða um skarðan hlut kvenna í fjölmiðlum, íþróttum, staðalímyndir í dægurmiðlum og kynbundið ofbeldi.Meðvitaðri um mannréttindi Nemendur á grunn- og framhaldsskólastigi sem hafa fengið kynjafræðikennslu hafa sagt að kennslan hafi breytt hugmyndum þeirra um stöðu kynjanna og almennt gert þá meðvitaðri um mannréttindi og lýðræði. Ef ætlunin er að ná fram raunverulegu jafnrétti í íslensku samfélagi er markviss jafnréttisfræðsla á öllum skólastigum lykilatriði. Það höfum við reyndar lengi vitað. Í fyrstu jafnréttislögunum frá árinu 1975 hefur verið ákvæði um jafnréttisfræðslu í skólakerfinu og sama var áréttað í lögum um grunnskóla frá árinu 2008. Vorið 2013 sendi jafnréttisnefnd KÍ frá sér eftirfarandi ályktun varðandi jafnréttisfræðslu kennaranema sem samþykkt var af stjórnum allra aðildarfélaga KÍ: Í Jafnréttislögum (lög nr. 10/2008) er kveðið á um að jafnréttisfræðsla skuli fara fram á öllum skólastigum. Eins hafa verið samþykkt ný lög um öll skólastig og ný aðalnámskrá þar sem jafnrétti er einn grunnþátta menntunar sem á að fléttast inn í allt skólastarf. Jafnréttisnefnd KÍ vill því koma á framfæri hvatningu um aukna jafnréttiskennslu fyrir kennaranema á öllum skólastigum til stjórnenda Menntavísindasviðs/kennaradeilda háskólanna. Það er ekki hægt að líta framhjá þeirri staðreynd að kynja- og jafnréttiskennslu er hvergi nærri nógu hátt gert undir höfði í íslensku menntakerfi. Til að jafnréttissjónarmið verði eðlilegur hluti af skólastarfi þurfa kennararnir sjálfir að fá kennslu í kynja- og jafnréttisfræði. Því vill jafnréttisnefnd KÍ ítreka ályktun sína og hvetja íslenska háskóla til að finna leiðir til að tryggja verðandi og núverandi kennurum kynja- og jafnréttisfræðikennslu. Ef allir nemendur á öllum skólastigum, frá leikskóla upp í háskóla, fengju grunnkennslu í kynjafræði má ætla að kynbundin viðhorf í samfélaginu myndu breytast til lengri tíma litið. Það væri allra hagur!
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar