Mælikvarði samfélagsinnviða þjóða 27. maí 2015 14:48 Það er hvorki sjálfgefið né einfalt mál að bera saman eða mæla frammistöðu þjóða þegar kemur að samkeppnishæfni eða hagsæld þeirra. Margir aðilar víða um heim hafa þróað ólíka mælikvarða og eru áherslurnar mismunandi.Slíkar mælingar geta sjaldnast verið mjög nákvæm vísindi og þær hafa margar hverjar ólíka nálgun á viðfangsefnið. Margir telja þó slíkar mælingar mjög mikilvægar til að forystumenn í stjórnmálum og atvinnulífi geti mótað stefnu til að efla almenna velferð einstaklinga og fyrirtækja. Algengast er, að bæði er stuðst við hagrænar stærðir og síðan skoðanakannanir og mælingar, sem lagt er mat á og reynt að kanna þá félagslegu og hagrænu þætti sem talin eru að geti sagt til um samkeppnishæfni og almenna hagsæld. Þekktasti mælikvarðinn á samkeppnishæfni þjóða er vafalítið „World Economic Forum“ , sem gefinn er út af samnefndri stofnun í Davos í Sviss og hefur verið í þróun í nokkra áratugi. Fulltrúi WEF á Íslandi er Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Þar eru mældar og vegnar saman 12 stoðir (pillars) á sviði innviða, hagkvæmni og nýsköpunar. Ísland kom lengst af mjög vel út úr þessum staðli, en eftir hrun hefur hallað verulega undan fæti og nú er Ísland iðulega flokkað milli 30 og 40 sæti – meðan nágrannar okkur og þeir sem við viljum bera okkur saman við eru í topp 15 sætunum. Það er því einkar athyglisvert að skoða nýjan mælikvarða á þessu sviði sem nýtur æ meiri hylli á heimsvísu en það er „Social Progress Index“ – eða „ Mælikvarði samfélagsinnviða“ (SPI). Þessi mælikvarði byggir á ákveðinni sérstöðu, þar sem hann tekur eingöngu tillit til samfélagslegra þátta og undanskilur alla hagræna þætti. Í þessum mælikvarða er leitast við að svara þremur lykilspurningum:1) Grunnþarfir einstaklingsins Er viðkomandi samfélag að sjá um að grunninnviðir þess séu ásættanlegir? Þarna eru 4 undirþættir mældir a. Grunnheilbrigðisþjónusta og almenn næring b. Aðgangur að vatni hreinlætisaðstæður c. Húsaskjól d. Öryggi borgaranna2) Grunnur að vellíðan einstaklingsins Eru aðstæður í samfélaginu með þeim hætti að einstaklingar og fyrirtæki/sveitarfélög geti gengið að og viðhaldið velferð? a. Aðgangur að grunnmenntun b. Aðgengi að upplýsingum og samskiptamöguleikar c. Heilsa og almenn líðan d. Sjálfbærni og umhverfisþættir3) Tækifæri einstaklingslins Eru fyrir hendi tækifæri fyrir einstaklinga að nýta hæfileika sína og getu til árangurs a. Mannréttindi b. Skoðanafrelsi c. Umburðarlyndi samfélagsins d. Aðgangur að æðri menntun Það sem gerir SPI mælikvarðann hvað áhugaverðastan er þegar frammistaðan á SPI er sett í samhengi við algengasta mælikvarða sem til er í klassískri hagfræði um frammistöðu þjóða í samkeppnishæfni; nefnilega „GDP per capita“ eða landsframleiðsla á íbúa. Þessi mælikvarði – sem kynntur var af nóbelsverðlaunahafanum Simon Kuznets árið 1932 í kjölfar heimshrunsins 1929 hefur verið notaður sem ávísun á hagsæld þjóða æ síðan. Gildir einu þó Kuznets sjálfur varaði við því manna mest til að draga of miklar ályktanir um forspárgildi mælikvarðans. Vissulega er ákveðin fylgni milli hagrænnar og verðmætasköpunar (GDP pr. Capita) en það er alveg ljóst að það eru fleiri þættir – og á sem snúa að innviðum samfélagsins öðrum frekar – sem hafa úrslitaþýðingu þegar meta á hagsæld þjóða. Af 133 þjóðum sem rannsökuð voru í úttekt SPI fyrir 2015 endaði Ísland í 4. sæti af. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Fimmtudaginn 28. maí verður haldin í Arion banka málþing um stöðu Íslands í SPI og munu þar framáfólk í atvinnulífinu og frá verkalýðshreyfingunni rýna þessar niðurstöður og varpa ljósi á þessu merkilegu staðreynd. Sérstakur gestur málþingsins er Michael Green, yfirritstjóri SPI á heimsvísu og sérstakur áhugamaður um þessa stöðu Íslands. Forseti Íslands Ólafur Ragnar Grímsson mun ávarpa málþingið. Allir áhugamenn um samkeppnishæfni, samfélagsmálefni og framfarir í þjóðfélaginu eru hvattir til að mæta meðan húsrúm leyfir. Aðgangur er ókeypis og fer skráning fram á www.gekon.is. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Það er hvorki sjálfgefið né einfalt mál að bera saman eða mæla frammistöðu þjóða þegar kemur að samkeppnishæfni eða hagsæld þeirra. Margir aðilar víða um heim hafa þróað ólíka mælikvarða og eru áherslurnar mismunandi.Slíkar mælingar geta sjaldnast verið mjög nákvæm vísindi og þær hafa margar hverjar ólíka nálgun á viðfangsefnið. Margir telja þó slíkar mælingar mjög mikilvægar til að forystumenn í stjórnmálum og atvinnulífi geti mótað stefnu til að efla almenna velferð einstaklinga og fyrirtækja. Algengast er, að bæði er stuðst við hagrænar stærðir og síðan skoðanakannanir og mælingar, sem lagt er mat á og reynt að kanna þá félagslegu og hagrænu þætti sem talin eru að geti sagt til um samkeppnishæfni og almenna hagsæld. Þekktasti mælikvarðinn á samkeppnishæfni þjóða er vafalítið „World Economic Forum“ , sem gefinn er út af samnefndri stofnun í Davos í Sviss og hefur verið í þróun í nokkra áratugi. Fulltrúi WEF á Íslandi er Nýsköpunarmiðstöð Íslands. Þar eru mældar og vegnar saman 12 stoðir (pillars) á sviði innviða, hagkvæmni og nýsköpunar. Ísland kom lengst af mjög vel út úr þessum staðli, en eftir hrun hefur hallað verulega undan fæti og nú er Ísland iðulega flokkað milli 30 og 40 sæti – meðan nágrannar okkur og þeir sem við viljum bera okkur saman við eru í topp 15 sætunum. Það er því einkar athyglisvert að skoða nýjan mælikvarða á þessu sviði sem nýtur æ meiri hylli á heimsvísu en það er „Social Progress Index“ – eða „ Mælikvarði samfélagsinnviða“ (SPI). Þessi mælikvarði byggir á ákveðinni sérstöðu, þar sem hann tekur eingöngu tillit til samfélagslegra þátta og undanskilur alla hagræna þætti. Í þessum mælikvarða er leitast við að svara þremur lykilspurningum:1) Grunnþarfir einstaklingsins Er viðkomandi samfélag að sjá um að grunninnviðir þess séu ásættanlegir? Þarna eru 4 undirþættir mældir a. Grunnheilbrigðisþjónusta og almenn næring b. Aðgangur að vatni hreinlætisaðstæður c. Húsaskjól d. Öryggi borgaranna2) Grunnur að vellíðan einstaklingsins Eru aðstæður í samfélaginu með þeim hætti að einstaklingar og fyrirtæki/sveitarfélög geti gengið að og viðhaldið velferð? a. Aðgangur að grunnmenntun b. Aðgengi að upplýsingum og samskiptamöguleikar c. Heilsa og almenn líðan d. Sjálfbærni og umhverfisþættir3) Tækifæri einstaklingslins Eru fyrir hendi tækifæri fyrir einstaklinga að nýta hæfileika sína og getu til árangurs a. Mannréttindi b. Skoðanafrelsi c. Umburðarlyndi samfélagsins d. Aðgangur að æðri menntun Það sem gerir SPI mælikvarðann hvað áhugaverðastan er þegar frammistaðan á SPI er sett í samhengi við algengasta mælikvarða sem til er í klassískri hagfræði um frammistöðu þjóða í samkeppnishæfni; nefnilega „GDP per capita“ eða landsframleiðsla á íbúa. Þessi mælikvarði – sem kynntur var af nóbelsverðlaunahafanum Simon Kuznets árið 1932 í kjölfar heimshrunsins 1929 hefur verið notaður sem ávísun á hagsæld þjóða æ síðan. Gildir einu þó Kuznets sjálfur varaði við því manna mest til að draga of miklar ályktanir um forspárgildi mælikvarðans. Vissulega er ákveðin fylgni milli hagrænnar og verðmætasköpunar (GDP pr. Capita) en það er alveg ljóst að það eru fleiri þættir – og á sem snúa að innviðum samfélagsins öðrum frekar – sem hafa úrslitaþýðingu þegar meta á hagsæld þjóða. Af 133 þjóðum sem rannsökuð voru í úttekt SPI fyrir 2015 endaði Ísland í 4. sæti af. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Þetta hlýtur að vekja athygli þar sem undanfarin ár hefur Ísland verið á niðurleið í mælingum World Economic Forum og einnig í IMD mælingum sem Samtök atvinnulífsins og Viðskiptaráð hafa notað til að kanna samkeppnishæfni þjóða. Fimmtudaginn 28. maí verður haldin í Arion banka málþing um stöðu Íslands í SPI og munu þar framáfólk í atvinnulífinu og frá verkalýðshreyfingunni rýna þessar niðurstöður og varpa ljósi á þessu merkilegu staðreynd. Sérstakur gestur málþingsins er Michael Green, yfirritstjóri SPI á heimsvísu og sérstakur áhugamaður um þessa stöðu Íslands. Forseti Íslands Ólafur Ragnar Grímsson mun ávarpa málþingið. Allir áhugamenn um samkeppnishæfni, samfélagsmálefni og framfarir í þjóðfélaginu eru hvattir til að mæta meðan húsrúm leyfir. Aðgangur er ókeypis og fer skráning fram á www.gekon.is.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun