Hvernig framtíð vilt þú? Um mikilvægi jafnréttis í Morfís. Gró Einarsdóttir skrifar 21. febrúar 2014 06:00 Undanfarna daga hefur skapast umræða um hlutskipti kvenna í Morfís. Ég er ein þeirra sem hafa slæm kynni af keppninni. Ég hef aldrei fundið jafn greinilega fyrir kynferði mínu og hversu lítils það var metið og þegar ég tók þátt skólaönnina 2006/2007.Öfgakenndur karlakúltúr Í rökræðukeppni er markmiðið að færa góð rök fyrir máli sínu á sannfærandi hátt. Það virðist sem bæði fyrir og eftir mína tíð í Morfís hafi það tíðkast að ráðast á persónur í stað þess að færa rök fyrir máli sínu. Þessar persónuárásir hafa því miður orðið að föstum lið í Morfís, enda árangursrík aðferð til þess að uppskera hlátur áhorfenda, koma andstæðingnum úr jafnvægi og fá stig dómara. Þessi aðferð byggist á mannfyrirlitningu og er lágkúruleg. Auk þess eru persónuárásir engin rök. Í rökræðukeppni ætti frekar að benda á rangfærslur í staðhæfingum andstæðinganna. Mannfyrirlitning á ekki að viðgangast – hvað þá í ræðukeppni fyrir menntaskólanema. Þessi fyrirlitning í Morfís hefur mótast af karlakúltúr. Kynjaskiptingin í Morfís hefur verið ójöfn frá upphafi. Í þeim 29 lokakeppnum sem hafa verið haldnar hafa aðeins 16% liðsmanna verið konur. Það eru því fyrst og fremst karlar sem hafa haft um það að segja hvað einkenna á góðan ræðumann. Ræðumaður í Morfís á að hafa mikið sjálfsálit, taka pláss, vera ákafur, árásargjarn, harður og fyndinn. Allt eiginleikar sem tengjast ýktum staðalmyndum karlmanna.Hvaða fólk kemst til áhrifa í framtíðinni? Málið er stærra en bara Morfís. Stærra en menntaskólinn. Þetta snýst um framtíðina. Í Morfís æfa þátttakendur færni sem nýtist mörgum vel. Margir áhrifamestu menn þjóðarinnar hafa stigið sín fyrstu skref í keppninni. Það sem gerist í menntaskólum landsins í dag hefur áhrif á framtíðina. Hvernig framtíð viljum við?Fyrirframákveðið mót Stelpur sem voga sér inn fyrir dyr Morfís þurfa að passa inn í formið. Annars eiga þær á hættu að verða að athlægi. Ég fann sterkt fyrir því að mínir kostir féllu ekki að hinu karllæga móti Morfís. Ég var hvorki fyndin, hörð né árásargjörn. Mínir kostir fólust í því að vera klár, greinandi og að hafa sterkar skoðanir. Í mínu tilviki var ekki hægt að finna þessum eiginleikum farveg. Á endanum var ég rekin. Þrátt fyrir að fyrsta tilraun mín til að láta til mín taka hafi mistekist hef ég, þökk sé góðu baklandi, ekki látið það aftra mér. Á sínum tíma komu liðsmenn mínir og þjálfarar í Morfís ekki auga á hæfileika mína en nú, sjö árum síðar, er ég meðal annars á leið í doktorsnám í sálfræði. Góður leiðbeinandi við Gautaborgarháskóla tók eftir mér, lagði traust sitt á mig og fann hæfileikum mínum farveg. Nýlega átti ég meðal annars þátt í að landa ríflega hundrað milljóna króna styrk fyrir nýtt rannsóknarsvið við skólann og þurfti til þess bæði hugrekki og sannfæringarkraft, líkt og í Morfís. Við stelpurnar getum hvað sem er. Stundum þarf bara til að einhver trúi á okkur. Það er samfélagsleg ábyrgð okkar allra að „sjá“ stelpurnar í Morfís og hjálpa þeim að brjóta niður feðraveldið. Morfís er mikilvægur vettvangur þar sem ungar og hæfileikaríkar stúlkur eiga að fá að spreyta sig í tryggu umhverfi án þess að vera traðkaðar niður.Tími breytinga Til þess að þetta sé hægt þurfa að koma til róttækar breytingar á fyrirkomulagi Morfís. Í Morfís viðgengst kerfisbundin mismunun á kynjunum. Breytingar krefjast kerfisbundinna aðgerða.1) Ef á að vera hægt að brjóta niður karllæga menningu þarf hið skammarlega kynjahlutfall að breytast. Helmingur liðsmanna á að vera stelpur. Ef við viljum ekki að þetta taki marga áratugi, þarf að setja á kvótakerfi.2) Bæði dómarar og þjálfarar verða að taka afstöðu gegn persónuárásum. Engin stig ætti að gefa þegar ráðist er á persónu. Enginn þjálfari ætti að kenna ungu fólki að gera lítið úr öðrum.3) Samningaviðræður um umræðuefni hafa verið notaðar sem tækifæri til þess að reyna að hræða og lítillækka andstæðinga fyrir keppni. Allt yrði einfaldara ef fyrirfram ákveðin umræðuefni væru dregin.4) Það þarf að setja ábyrgan ramma í kringum keppnina. Skólayfirvöld og samtök sem styðja jafnrétti ættu að einbeita sér að því að fá stelpur til þess að taka þátt og styðja þær.5) Það verða að vera skýrar reglur um það sem er leyfilegt. Ef þessum reglum er ekki fylgt verða að vera skýr viðurlög.Lesendur Vísis geta sent inn greinar á ritstjorn@visir.is. Greinunum þarf að fylgja mynd af höfundi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ríkisreknar ofsóknir Sigurður Einarsson Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Saklausir menn í fangelsi Tinna Brynjólfsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Sjá meira
Undanfarna daga hefur skapast umræða um hlutskipti kvenna í Morfís. Ég er ein þeirra sem hafa slæm kynni af keppninni. Ég hef aldrei fundið jafn greinilega fyrir kynferði mínu og hversu lítils það var metið og þegar ég tók þátt skólaönnina 2006/2007.Öfgakenndur karlakúltúr Í rökræðukeppni er markmiðið að færa góð rök fyrir máli sínu á sannfærandi hátt. Það virðist sem bæði fyrir og eftir mína tíð í Morfís hafi það tíðkast að ráðast á persónur í stað þess að færa rök fyrir máli sínu. Þessar persónuárásir hafa því miður orðið að föstum lið í Morfís, enda árangursrík aðferð til þess að uppskera hlátur áhorfenda, koma andstæðingnum úr jafnvægi og fá stig dómara. Þessi aðferð byggist á mannfyrirlitningu og er lágkúruleg. Auk þess eru persónuárásir engin rök. Í rökræðukeppni ætti frekar að benda á rangfærslur í staðhæfingum andstæðinganna. Mannfyrirlitning á ekki að viðgangast – hvað þá í ræðukeppni fyrir menntaskólanema. Þessi fyrirlitning í Morfís hefur mótast af karlakúltúr. Kynjaskiptingin í Morfís hefur verið ójöfn frá upphafi. Í þeim 29 lokakeppnum sem hafa verið haldnar hafa aðeins 16% liðsmanna verið konur. Það eru því fyrst og fremst karlar sem hafa haft um það að segja hvað einkenna á góðan ræðumann. Ræðumaður í Morfís á að hafa mikið sjálfsálit, taka pláss, vera ákafur, árásargjarn, harður og fyndinn. Allt eiginleikar sem tengjast ýktum staðalmyndum karlmanna.Hvaða fólk kemst til áhrifa í framtíðinni? Málið er stærra en bara Morfís. Stærra en menntaskólinn. Þetta snýst um framtíðina. Í Morfís æfa þátttakendur færni sem nýtist mörgum vel. Margir áhrifamestu menn þjóðarinnar hafa stigið sín fyrstu skref í keppninni. Það sem gerist í menntaskólum landsins í dag hefur áhrif á framtíðina. Hvernig framtíð viljum við?Fyrirframákveðið mót Stelpur sem voga sér inn fyrir dyr Morfís þurfa að passa inn í formið. Annars eiga þær á hættu að verða að athlægi. Ég fann sterkt fyrir því að mínir kostir féllu ekki að hinu karllæga móti Morfís. Ég var hvorki fyndin, hörð né árásargjörn. Mínir kostir fólust í því að vera klár, greinandi og að hafa sterkar skoðanir. Í mínu tilviki var ekki hægt að finna þessum eiginleikum farveg. Á endanum var ég rekin. Þrátt fyrir að fyrsta tilraun mín til að láta til mín taka hafi mistekist hef ég, þökk sé góðu baklandi, ekki látið það aftra mér. Á sínum tíma komu liðsmenn mínir og þjálfarar í Morfís ekki auga á hæfileika mína en nú, sjö árum síðar, er ég meðal annars á leið í doktorsnám í sálfræði. Góður leiðbeinandi við Gautaborgarháskóla tók eftir mér, lagði traust sitt á mig og fann hæfileikum mínum farveg. Nýlega átti ég meðal annars þátt í að landa ríflega hundrað milljóna króna styrk fyrir nýtt rannsóknarsvið við skólann og þurfti til þess bæði hugrekki og sannfæringarkraft, líkt og í Morfís. Við stelpurnar getum hvað sem er. Stundum þarf bara til að einhver trúi á okkur. Það er samfélagsleg ábyrgð okkar allra að „sjá“ stelpurnar í Morfís og hjálpa þeim að brjóta niður feðraveldið. Morfís er mikilvægur vettvangur þar sem ungar og hæfileikaríkar stúlkur eiga að fá að spreyta sig í tryggu umhverfi án þess að vera traðkaðar niður.Tími breytinga Til þess að þetta sé hægt þurfa að koma til róttækar breytingar á fyrirkomulagi Morfís. Í Morfís viðgengst kerfisbundin mismunun á kynjunum. Breytingar krefjast kerfisbundinna aðgerða.1) Ef á að vera hægt að brjóta niður karllæga menningu þarf hið skammarlega kynjahlutfall að breytast. Helmingur liðsmanna á að vera stelpur. Ef við viljum ekki að þetta taki marga áratugi, þarf að setja á kvótakerfi.2) Bæði dómarar og þjálfarar verða að taka afstöðu gegn persónuárásum. Engin stig ætti að gefa þegar ráðist er á persónu. Enginn þjálfari ætti að kenna ungu fólki að gera lítið úr öðrum.3) Samningaviðræður um umræðuefni hafa verið notaðar sem tækifæri til þess að reyna að hræða og lítillækka andstæðinga fyrir keppni. Allt yrði einfaldara ef fyrirfram ákveðin umræðuefni væru dregin.4) Það þarf að setja ábyrgan ramma í kringum keppnina. Skólayfirvöld og samtök sem styðja jafnrétti ættu að einbeita sér að því að fá stelpur til þess að taka þátt og styðja þær.5) Það verða að vera skýrar reglur um það sem er leyfilegt. Ef þessum reglum er ekki fylgt verða að vera skýr viðurlög.Lesendur Vísis geta sent inn greinar á ritstjorn@visir.is. Greinunum þarf að fylgja mynd af höfundi.
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun