Hvaða lærdóm má draga af PISA? Jóhanna Einarsdóttir skrifar 11. desember 2013 00:00 Nýlega voru kynntar niðurstöður PISA, alþjóðlegrar könnunar á lesskilningi, stærðfræðilæsi og náttúrufræðilæsi 15 ára barna. Í könnuninni er leitast við að meta, ekki einungis þekkingu nemenda úr skólanum heldur einnig hvort þeir geta nýtt hana við nýjar aðstæður. Niðurstöður sýna að íslenskum nemendum hefur hrakað hvað varðar þessa þætti frá síðustu könnunum. Athygli hefur vakið að nemendur af landsbyggðinni koma verr út en nemendur af höfuðborgarsvæðinu, munur er á frammistöðu innflytjenda og innfæddra og piltum hefur farið verulega aftur í lesskilningi og stærðfræðilæsi. Þetta eru slæmar fréttir sem hafa kallað á mikla umræðu í þjóðfélaginu um menntun, skólakerfið, hlutverk heimilanna og ekki síst menntun kennara.Nýtt kennaranám Með lögum frá Alþingi árið 2008 varð nám kennara á öllum skólastigum lengt í fimm ára meistaranám. Vorið 2014 munu fyrstu kennararnir ljúka námi skv. því skipulagi. Í nýju kennaranámi er tekið mið af því hversu flókið kennarastarfið er í nútímasamfélagi og þeir þættir sem PISA mælir hafa allir fengið aukið vægi. Stærðfræði er nú skylda fyrir alla grunnskólakennaranema á Menntavísindasviði Háskóla Íslands, allir nemar taka sérstök námskeið í læsi og áhersla hefur verið lögð á að efla náttúrufræðimenntun með fé úr Aldarafmælissjóði HÍ. Auk þess sérhæfa kennaranemar sig í ákveðnum greinum og sviðum. Finnar er sú Norðurlandaþjóð sem bestum árangri hefur náð í PISA könnuninni. Kennaranám í Finnlandi er fimm ára háskólanám og hefur það, ásamt þeirri virðingu sem borin er fyrir kennarastéttinni, verið nefnt sem meginskýringin á góðum árangri þeirra. Við væntum þess að nýtt kennaranám muni í framtíðinni skila sér í öflugu og fjölbreyttu skólastarfi og betri námsárangri hér á landi.Takmarkanir PISA PISA könnunin er áreiðanlegur mælikvarði á getu nemenda á því sviði sem könnunin nær til en hún mælir ekki allt sem skiptir máli. Þeir þættir, sem þarna er verið að mæla, eru einungis lítill hluti þess sem aðalnámskrá segir til um að kenna eigi í skólum. Grunnþættir í menntun, sem eru leiðarstef í nýjum námskrám allra skólastiganna, eru: lýðræði og mannréttindi, læsi, sjálfbærni, heibrigði og velferð, jafnrétti og sköpun. Þessa þætti er erfitt að mæla. Niðurstöður PISA könnunarinnar benda þó til þess að töluverður árangur hafi náðst hvað varðar vellíðan barna og viðhorf þeirra til náms. Börnunum okkar líður mun betur í skólanum en áður. Einnig er vert að benda á þá jákvæðu niðurstöðu prófsins að jöfnuður meðal skóla mælist hvergi meiri en hér á landi. Þetta er ótvíræður styrkleiki íslenska skólakerfisins.Menntarannsóknir Niðurstöður PISA kalla á frekari rannsóknir og þær þurfa að skoðast í samhengi við þær rannsóknir sem til eru á kennsluaðferðum og námskrá skólanna. Leita þarf svara við hvaða kennsluaðferðir skila bestum árangi og hvaða þættir valda því að sumum nemendum gengur illa að leysa þau viðfangsefni sem PISA prófar. Við Menntavísindasvið er nú nýlokið viðamikilli rannsókn á starfsháttum í grunnskólum. Þar voru skoðaðir kennsluhættir, kennsluumhverfi og hvernig komið er til móts við einstaklingsmun í skólum. Við höfum einnig gögn sem varpa ljósi á málþroska, orðaforða og lestraráhuga og í hverju munurinn á þeim, sem standa sig vel og þeim, sem gera það ekki, liggur. Mikilvægt er að kanna til hlítar áhrif nýrrar tækni og samfélagsbreytinga á lestur og lesskilning barna og leita nýrra leiða. Til að stuðla að gæðum í skólakerfinu þurfum við að byggja starfið á rannsóknum. Menntarannsóknir eiga að móta stefnu og starfshætti í skólum landsins. Þær eru grunnur þess að við náum að greina og skilja það sem vel er gert og það sem þarf að bæta.Hvatning til að gera betur Niðurstöður PISA könnunarinnar eiga að vera okkur hvatning til að gera betur. Mikilvægt er að líta heildstætt á menntun barna, í leikskólum, grunnskólum, frístundaheimilum og á heimilum. Milli þessara aðila þarf að vera gott samstarf. Menntun barna okkar er sameiginleg ábyrgð alls samfélagsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson skrifar Skoðun Það verður ekki bæði sleppt og haldið Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Katrín og Gunnar Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Andleg heilsa unga fólksins og áhrif samfélagsmiðla Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Sigurbjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta til framtíðar Freyja Rut Emilsdóttir skrifar Skoðun Þegar enginn heldur utan um þig Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Öryggi – Forvitni – Gleði Sigríður Hrund Pétursdóttir skrifar Skoðun Öryrkjar auglýsi eftir harðorðum mótmælum! Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Farsælar forvarnir í þágu barna í Reykjavík Guðrún Halla Jónsdóttir,Óskar Dýrmundur Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í lit Anna Lára Pálsdóttir skrifar Skoðun Lega lýðveldisins Íslands Eiríkur Ingi Jóhannsson skrifar Sjá meira
Nýlega voru kynntar niðurstöður PISA, alþjóðlegrar könnunar á lesskilningi, stærðfræðilæsi og náttúrufræðilæsi 15 ára barna. Í könnuninni er leitast við að meta, ekki einungis þekkingu nemenda úr skólanum heldur einnig hvort þeir geta nýtt hana við nýjar aðstæður. Niðurstöður sýna að íslenskum nemendum hefur hrakað hvað varðar þessa þætti frá síðustu könnunum. Athygli hefur vakið að nemendur af landsbyggðinni koma verr út en nemendur af höfuðborgarsvæðinu, munur er á frammistöðu innflytjenda og innfæddra og piltum hefur farið verulega aftur í lesskilningi og stærðfræðilæsi. Þetta eru slæmar fréttir sem hafa kallað á mikla umræðu í þjóðfélaginu um menntun, skólakerfið, hlutverk heimilanna og ekki síst menntun kennara.Nýtt kennaranám Með lögum frá Alþingi árið 2008 varð nám kennara á öllum skólastigum lengt í fimm ára meistaranám. Vorið 2014 munu fyrstu kennararnir ljúka námi skv. því skipulagi. Í nýju kennaranámi er tekið mið af því hversu flókið kennarastarfið er í nútímasamfélagi og þeir þættir sem PISA mælir hafa allir fengið aukið vægi. Stærðfræði er nú skylda fyrir alla grunnskólakennaranema á Menntavísindasviði Háskóla Íslands, allir nemar taka sérstök námskeið í læsi og áhersla hefur verið lögð á að efla náttúrufræðimenntun með fé úr Aldarafmælissjóði HÍ. Auk þess sérhæfa kennaranemar sig í ákveðnum greinum og sviðum. Finnar er sú Norðurlandaþjóð sem bestum árangri hefur náð í PISA könnuninni. Kennaranám í Finnlandi er fimm ára háskólanám og hefur það, ásamt þeirri virðingu sem borin er fyrir kennarastéttinni, verið nefnt sem meginskýringin á góðum árangri þeirra. Við væntum þess að nýtt kennaranám muni í framtíðinni skila sér í öflugu og fjölbreyttu skólastarfi og betri námsárangri hér á landi.Takmarkanir PISA PISA könnunin er áreiðanlegur mælikvarði á getu nemenda á því sviði sem könnunin nær til en hún mælir ekki allt sem skiptir máli. Þeir þættir, sem þarna er verið að mæla, eru einungis lítill hluti þess sem aðalnámskrá segir til um að kenna eigi í skólum. Grunnþættir í menntun, sem eru leiðarstef í nýjum námskrám allra skólastiganna, eru: lýðræði og mannréttindi, læsi, sjálfbærni, heibrigði og velferð, jafnrétti og sköpun. Þessa þætti er erfitt að mæla. Niðurstöður PISA könnunarinnar benda þó til þess að töluverður árangur hafi náðst hvað varðar vellíðan barna og viðhorf þeirra til náms. Börnunum okkar líður mun betur í skólanum en áður. Einnig er vert að benda á þá jákvæðu niðurstöðu prófsins að jöfnuður meðal skóla mælist hvergi meiri en hér á landi. Þetta er ótvíræður styrkleiki íslenska skólakerfisins.Menntarannsóknir Niðurstöður PISA kalla á frekari rannsóknir og þær þurfa að skoðast í samhengi við þær rannsóknir sem til eru á kennsluaðferðum og námskrá skólanna. Leita þarf svara við hvaða kennsluaðferðir skila bestum árangi og hvaða þættir valda því að sumum nemendum gengur illa að leysa þau viðfangsefni sem PISA prófar. Við Menntavísindasvið er nú nýlokið viðamikilli rannsókn á starfsháttum í grunnskólum. Þar voru skoðaðir kennsluhættir, kennsluumhverfi og hvernig komið er til móts við einstaklingsmun í skólum. Við höfum einnig gögn sem varpa ljósi á málþroska, orðaforða og lestraráhuga og í hverju munurinn á þeim, sem standa sig vel og þeim, sem gera það ekki, liggur. Mikilvægt er að kanna til hlítar áhrif nýrrar tækni og samfélagsbreytinga á lestur og lesskilning barna og leita nýrra leiða. Til að stuðla að gæðum í skólakerfinu þurfum við að byggja starfið á rannsóknum. Menntarannsóknir eiga að móta stefnu og starfshætti í skólum landsins. Þær eru grunnur þess að við náum að greina og skilja það sem vel er gert og það sem þarf að bæta.Hvatning til að gera betur Niðurstöður PISA könnunarinnar eiga að vera okkur hvatning til að gera betur. Mikilvægt er að líta heildstætt á menntun barna, í leikskólum, grunnskólum, frístundaheimilum og á heimilum. Milli þessara aðila þarf að vera gott samstarf. Menntun barna okkar er sameiginleg ábyrgð alls samfélagsins.
Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun
Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Farsælar forvarnir í þágu barna í Reykjavík Guðrún Halla Jónsdóttir,Óskar Dýrmundur Ólafsson skrifar
Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun
Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun