Hundleið á hræðsluáróðrinum Iris Edda Nowenstein skrifar 16. desember 2014 14:49 Ég var trúlaust barn í grunnskóla á Íslandi. Ég man ennþá mjög skýrt eftir því hvað mér fannst skrítið að þurfa að vera tekin út úr tíma eftir því hvort ég/fjölskyldan mín tryði á kristinn Guð eða ekki, því það var ekki hægt að hafa kennsluna hlutlausa gagnvart því. Mér fannst ótrúlega furðulegt að svona persónulegt mál eins og trúarsannfæring mín væri dregin fram og opinberuð fyrir bekkjarfélögum og ég skilin útundan í skólastarfinu á grundvelli hennar, því skólastarfið var litað af trú meirihlutans. Þegar kristin„fræðsla“ var í gangi (þar sem kristni var kennd eins og um sjálfsagðan sannleik væri að ræða) sat ég frammi á gangi að lita. Stundum fékk ég reyndar að vera á bókasafninu. Krökkunum fannst þetta skrítið og ég fékk alls konar athugasemdir og spurningar á borð við „Hva, trúirðu ekki á Guð? Það er bara eins og að trúa ekki á pabba sinn sko. Trúirðu kannski ekki á pabba þinn?“. Það var ákvörðun mömmu og pabba að taka mig út úr trúboðinu sem átti sér stað innan skólans, en úff hvað skólinn höndlaði það illa. Hvernig er það að sitja einn frammi á gangi og lita á skólatíma réttlætanlegt úrræði fyrir börn sem falla ekki inn í trúarmynstur meirihlutans? Ég var reyndar ekki alltaf sett fram á gang þegar trúboð átti sér stað í skólanum og var með bekknum í ýmsum heimsóknum presta, Gídeonfélagsins og fulltrúa ungmennastarfs kirkjunnar (foreldrar mínir voru ekki látnir vita af þessu). Einu sinni lét ég m.a.s. til leiðast eftir að einhver svona fulltrúi mætti í skólann og lofaði teiknimyndum og íspinnum hjá KFUK. Ég mætti þangað með hinum krökkunum eftir skóla en þegar stemningin var orðin ansi trúarleg sagði ein bekkjarsystir mín hátt og skýrt við stjórnandann þarna að „hún Iris, hún trúir sko ekki á Guð“. Ég fékk svo sem ekkert nema frekar illilegt augnaráð með frostpinnanum mínum en ég man mjög vel eftir því hvað mér fannst þetta neyðarlegt. Svo voru það kirkjuheimsóknirnar á aðventunni, fyrstu tvö árin fréttu foreldrar mínir reyndar bara ekkert af því að ég væri send í kirkju á þessum árstíma, enda hafði ég ekkert vit á því að útskýra það fyrir þeim fyrr en eftir heimsóknina í öðrum bekk, minnir mig. Þá kom ég ansi miður mín heim eftir að hafa orðið mjög ringluð í svona heimsókn. Piparkökurnar og svalinn voru náttúrulega mjög næs en síðan höfðu allir verið beðnir um að spenna greipar og fara með Faðir vorið og ég náttúrulega kunni það ekkert. Mér fannst frekar lélegt af foreldrum mínum að kenna mér ekki eitthvað sem öll börn kunnu, ég hefði bara setið þarna og horft í kringum mig án þess að geta gert það sem allir hinir gerðu. Foreldrar mínir kvörtuðu náttúrulega yfir þessu og fengu því framgengt að miði yrði sendur heim fyrir næstu kirkjuheimsóknir og börnum leyft að velja hvort þau færu með eða ekki. Næstu ár fór ég því ekki með, allur skólinn skellti sér í ferð þar sem boðið var upp á piparkökur og á meðan fékk ég einmitt að sitja eftir og... LITA! Það eru náttúrulega meira en ca. 15 ár síðan þetta var allt saman og ég hélt alltaf að þetta væri tengt ákveðnu reynsluleysi sem var á Íslandi á þeim tíma. Fólk væri bara ekki vant því að þurfa að taka tillit til annarrar trúar en kristni og ekki ennþá mótuð nægilega góð úrræði fyrir „hin börnin“. Það er ágætis tími liðinn og þetta virðist bara ennþá vera ömurlegt þrátt fyrir að stjórnkerfið hafi tekið aðeins við sér með reglum frá Mannréttindaráði og síðan viðmiðunarreglum frá Menntamálaráðuneyti. Skapaðar eru aðstæður þar sem börn eru tekin út úr skólastarfi meirihlutans á grundvelli trúar þeirra/foreldra og þeim ekki boðið upp á sambærilega skemmtun eða ferð. Í Langholtsskóla á að „ganga fylktu liði“ undir forystu eldri nemenda sem bera kyndla, leikrit sýnt, sungin jólalög og ég veit ekki hvað. Börnin sem verða eftir fá „skemmtilega stund“. Þvílíkar framfarir á 15 árum... Ég hef verið í grunnskóla í tveimur öðrum löndum þar sem meirihlutinn er kristinn, Frakklandi og Belgíu. Nálgunin þar er mjög ólík en í báðum tilvikum töluvert betri en á Íslandi. Í Frakklandi er algjör aðskilnaður skólakerfis og trúfélaga. Skólakerfið á að vera alveg hlutlaust og umfjöllun um trúfélög aðeins á grundvelli viðeigandi námsgreina (saga, samfélagsfræði, landafræði...) og þar er kristnin náttúrulega í stóru hlutverki vegna sögu og menningar landsins. Í Belgíu er einn tími á viku tileinkaður trúarlegri fræðslu, krakkarnir skiptast þá í hópa eftir trú og hljóta fræðslu frá sérhæfðum kennara (trúlaus börn fara í einhvers konar heimspekitíma). Í báðum löndum var ég í bekk með börnum úr fjölskyldum sem aðhylltust kristni, íslam og gyðingdóm auk þeirra trúlausu. Í Frakklandi varð ég engan veginn vör við þennan trúarlega mun í skólastarfinu og fékk bara að kynnast trú bekkjarfélaga minna um leið og ég kynntist þeim persónulega, þetta átti sér stað á þeirra forsendum og án þess að neinn væri í normalíseraðri valdastöðu út frá trúnni vegna afstöðu skólakerfisins. Í Belgíu var náttúrulega augljóst hver aðhylltist hvað út frá skiptingunni en jafningjagrundvöllurinn skapaðist þó einhvern veginn vegna þess að allir höfðu sambærileg úrræði. Og hey, í báðum löndum var jólahald hluti af skólastarfinu í samræmi við það sem tíðkast í þessum samfélögum. Það var jólaföndur, jólalög sungin, skólinn skreyttur með jólatré o.s.frv. Enginn stal jólunum þrátt fyrir aukinn jöfnuð. Ég er orðin svo hundleið á hræðsluáróðrinum sem fylgir kröfunum um sama jafnræðið hérna, svo ekki sé minnst á bullið um að engin mismunun sé í gangi því börn fá að vera eftir í skólanum að lita eða eiga „skemmtilega stund“. Það eru ekki sambærileg úrræði til, það er mismunun í gangi og það skapar aðstæður sem geta valdið börnum töluverðri vanlíðan. Og þó bætt sé úr þessu óréttlæti (sem stangast beinlínis á við Barnasáttmála Sameinuðu Þjóðanna) þýðir það ekki að börn kristinna fái bara engin jól, að halda því fram er algjört rugl. Í gær sagði Hildur Sverrisdóttir í Kastljósi að síðasti meirihluti í borgarstjórn hafi viljað „banna jólaföndur og jólaböll“. Þetta er einfaldlega lygi og liður í því að hræða fólk um afleiðingar þess að hafa skýr mörk á milli kirkju og skóla. Það er vel hægt að hafa jólahald sem hluta af skólastarfinu án þess að hampa Þjóðkirkjunni umfram önnur trúfélög/trúleysi (eins og í t.d. Frakklandi og Belgíu). Að föndra, syngja jólalög og dansa í kringum jólatré hefur ekkert með trú að gera. Það er ekki undarlegt þar sem að jólin eru alls ekki kristin hátíð þó margir tvinni þetta saman í sínu veisluhaldi. Reyndar gera það furðulega fáir svona í ljósi þess hvað Íslendingar verða allt í einu rosalega „kristin þjóð“ þegar þessa umræðu ber á góma. Og þó Íslendingar væru upp til hópa virkir í Þjóðkirkjunni, litu á jólin fyrst og fremst sem hátíð fæðingar frelsarans og færu ekki bara í kirkju vegna skírna, brúðkaupa og jarðarfara - þá væri samt ekki réttlætanlegt að opinberar menntastofnanir mismunuðu börnum eftir trú og settu kristnina ofar öðrum trúarbrögðum í skólastarfi. Það er ekki hlutverk þeirra.Iris Edda birti pistilinn að ofan á Facebook-síðu sinni fyrr í dag. Hún gaf Vísi góðfúslegt leyfi til þess að birta pistilinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Ég var trúlaust barn í grunnskóla á Íslandi. Ég man ennþá mjög skýrt eftir því hvað mér fannst skrítið að þurfa að vera tekin út úr tíma eftir því hvort ég/fjölskyldan mín tryði á kristinn Guð eða ekki, því það var ekki hægt að hafa kennsluna hlutlausa gagnvart því. Mér fannst ótrúlega furðulegt að svona persónulegt mál eins og trúarsannfæring mín væri dregin fram og opinberuð fyrir bekkjarfélögum og ég skilin útundan í skólastarfinu á grundvelli hennar, því skólastarfið var litað af trú meirihlutans. Þegar kristin„fræðsla“ var í gangi (þar sem kristni var kennd eins og um sjálfsagðan sannleik væri að ræða) sat ég frammi á gangi að lita. Stundum fékk ég reyndar að vera á bókasafninu. Krökkunum fannst þetta skrítið og ég fékk alls konar athugasemdir og spurningar á borð við „Hva, trúirðu ekki á Guð? Það er bara eins og að trúa ekki á pabba sinn sko. Trúirðu kannski ekki á pabba þinn?“. Það var ákvörðun mömmu og pabba að taka mig út úr trúboðinu sem átti sér stað innan skólans, en úff hvað skólinn höndlaði það illa. Hvernig er það að sitja einn frammi á gangi og lita á skólatíma réttlætanlegt úrræði fyrir börn sem falla ekki inn í trúarmynstur meirihlutans? Ég var reyndar ekki alltaf sett fram á gang þegar trúboð átti sér stað í skólanum og var með bekknum í ýmsum heimsóknum presta, Gídeonfélagsins og fulltrúa ungmennastarfs kirkjunnar (foreldrar mínir voru ekki látnir vita af þessu). Einu sinni lét ég m.a.s. til leiðast eftir að einhver svona fulltrúi mætti í skólann og lofaði teiknimyndum og íspinnum hjá KFUK. Ég mætti þangað með hinum krökkunum eftir skóla en þegar stemningin var orðin ansi trúarleg sagði ein bekkjarsystir mín hátt og skýrt við stjórnandann þarna að „hún Iris, hún trúir sko ekki á Guð“. Ég fékk svo sem ekkert nema frekar illilegt augnaráð með frostpinnanum mínum en ég man mjög vel eftir því hvað mér fannst þetta neyðarlegt. Svo voru það kirkjuheimsóknirnar á aðventunni, fyrstu tvö árin fréttu foreldrar mínir reyndar bara ekkert af því að ég væri send í kirkju á þessum árstíma, enda hafði ég ekkert vit á því að útskýra það fyrir þeim fyrr en eftir heimsóknina í öðrum bekk, minnir mig. Þá kom ég ansi miður mín heim eftir að hafa orðið mjög ringluð í svona heimsókn. Piparkökurnar og svalinn voru náttúrulega mjög næs en síðan höfðu allir verið beðnir um að spenna greipar og fara með Faðir vorið og ég náttúrulega kunni það ekkert. Mér fannst frekar lélegt af foreldrum mínum að kenna mér ekki eitthvað sem öll börn kunnu, ég hefði bara setið þarna og horft í kringum mig án þess að geta gert það sem allir hinir gerðu. Foreldrar mínir kvörtuðu náttúrulega yfir þessu og fengu því framgengt að miði yrði sendur heim fyrir næstu kirkjuheimsóknir og börnum leyft að velja hvort þau færu með eða ekki. Næstu ár fór ég því ekki með, allur skólinn skellti sér í ferð þar sem boðið var upp á piparkökur og á meðan fékk ég einmitt að sitja eftir og... LITA! Það eru náttúrulega meira en ca. 15 ár síðan þetta var allt saman og ég hélt alltaf að þetta væri tengt ákveðnu reynsluleysi sem var á Íslandi á þeim tíma. Fólk væri bara ekki vant því að þurfa að taka tillit til annarrar trúar en kristni og ekki ennþá mótuð nægilega góð úrræði fyrir „hin börnin“. Það er ágætis tími liðinn og þetta virðist bara ennþá vera ömurlegt þrátt fyrir að stjórnkerfið hafi tekið aðeins við sér með reglum frá Mannréttindaráði og síðan viðmiðunarreglum frá Menntamálaráðuneyti. Skapaðar eru aðstæður þar sem börn eru tekin út úr skólastarfi meirihlutans á grundvelli trúar þeirra/foreldra og þeim ekki boðið upp á sambærilega skemmtun eða ferð. Í Langholtsskóla á að „ganga fylktu liði“ undir forystu eldri nemenda sem bera kyndla, leikrit sýnt, sungin jólalög og ég veit ekki hvað. Börnin sem verða eftir fá „skemmtilega stund“. Þvílíkar framfarir á 15 árum... Ég hef verið í grunnskóla í tveimur öðrum löndum þar sem meirihlutinn er kristinn, Frakklandi og Belgíu. Nálgunin þar er mjög ólík en í báðum tilvikum töluvert betri en á Íslandi. Í Frakklandi er algjör aðskilnaður skólakerfis og trúfélaga. Skólakerfið á að vera alveg hlutlaust og umfjöllun um trúfélög aðeins á grundvelli viðeigandi námsgreina (saga, samfélagsfræði, landafræði...) og þar er kristnin náttúrulega í stóru hlutverki vegna sögu og menningar landsins. Í Belgíu er einn tími á viku tileinkaður trúarlegri fræðslu, krakkarnir skiptast þá í hópa eftir trú og hljóta fræðslu frá sérhæfðum kennara (trúlaus börn fara í einhvers konar heimspekitíma). Í báðum löndum var ég í bekk með börnum úr fjölskyldum sem aðhylltust kristni, íslam og gyðingdóm auk þeirra trúlausu. Í Frakklandi varð ég engan veginn vör við þennan trúarlega mun í skólastarfinu og fékk bara að kynnast trú bekkjarfélaga minna um leið og ég kynntist þeim persónulega, þetta átti sér stað á þeirra forsendum og án þess að neinn væri í normalíseraðri valdastöðu út frá trúnni vegna afstöðu skólakerfisins. Í Belgíu var náttúrulega augljóst hver aðhylltist hvað út frá skiptingunni en jafningjagrundvöllurinn skapaðist þó einhvern veginn vegna þess að allir höfðu sambærileg úrræði. Og hey, í báðum löndum var jólahald hluti af skólastarfinu í samræmi við það sem tíðkast í þessum samfélögum. Það var jólaföndur, jólalög sungin, skólinn skreyttur með jólatré o.s.frv. Enginn stal jólunum þrátt fyrir aukinn jöfnuð. Ég er orðin svo hundleið á hræðsluáróðrinum sem fylgir kröfunum um sama jafnræðið hérna, svo ekki sé minnst á bullið um að engin mismunun sé í gangi því börn fá að vera eftir í skólanum að lita eða eiga „skemmtilega stund“. Það eru ekki sambærileg úrræði til, það er mismunun í gangi og það skapar aðstæður sem geta valdið börnum töluverðri vanlíðan. Og þó bætt sé úr þessu óréttlæti (sem stangast beinlínis á við Barnasáttmála Sameinuðu Þjóðanna) þýðir það ekki að börn kristinna fái bara engin jól, að halda því fram er algjört rugl. Í gær sagði Hildur Sverrisdóttir í Kastljósi að síðasti meirihluti í borgarstjórn hafi viljað „banna jólaföndur og jólaböll“. Þetta er einfaldlega lygi og liður í því að hræða fólk um afleiðingar þess að hafa skýr mörk á milli kirkju og skóla. Það er vel hægt að hafa jólahald sem hluta af skólastarfinu án þess að hampa Þjóðkirkjunni umfram önnur trúfélög/trúleysi (eins og í t.d. Frakklandi og Belgíu). Að föndra, syngja jólalög og dansa í kringum jólatré hefur ekkert með trú að gera. Það er ekki undarlegt þar sem að jólin eru alls ekki kristin hátíð þó margir tvinni þetta saman í sínu veisluhaldi. Reyndar gera það furðulega fáir svona í ljósi þess hvað Íslendingar verða allt í einu rosalega „kristin þjóð“ þegar þessa umræðu ber á góma. Og þó Íslendingar væru upp til hópa virkir í Þjóðkirkjunni, litu á jólin fyrst og fremst sem hátíð fæðingar frelsarans og færu ekki bara í kirkju vegna skírna, brúðkaupa og jarðarfara - þá væri samt ekki réttlætanlegt að opinberar menntastofnanir mismunuðu börnum eftir trú og settu kristnina ofar öðrum trúarbrögðum í skólastarfi. Það er ekki hlutverk þeirra.Iris Edda birti pistilinn að ofan á Facebook-síðu sinni fyrr í dag. Hún gaf Vísi góðfúslegt leyfi til þess að birta pistilinn.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun