Gunna er fædd frjáls Þorsteinn Siglaugsson skrifar 5. febrúar 2016 07:00 Maðurinn er fæddur frjáls, en alls staðar er hann í hlekkjum“ segir franski heimspekingurinn Jean-Jaques Rousseau í frægri ritgerð sinni um samfélagssáttmálann. Hugmyndafræði Rousseau, ásamt kenningum annarra frumkvöðla nútíma stjórnmálaheimspeki grundvallast á þeirri afstöðu að hið náttúrulega ástand mannsins sé frelsið, og að það megi aðeins skerða á grundvelli augljósra almannahagsmuna. Þessi afstaða er grundvöllur frjálsra vestrænna lýðræðissamfélaga: Í stað þess að konungar, keisarar, einræðisherrar, eða þess vegna þingmenn, skammti þegnum sínum réttindi úr hnefa, er frelsi einstaklingsins útgangspunkturinn. Enginn maður hefur rétt til að skerða frelsi annars nema almannahagsmunir krefji. Sönnunarbyrðin liggur hjá þeim sem vilja hafa forræði yfir öðru fólki, ekki hjá þeim sem vilja lifa frjálsir. Orð Rousseau koma óneitanlega upp í hugann þegar fylgst er með umræðu um hvort leyfa skuli sölu áfengis á almennum markaði. Svo virðist sem andstæðingar hins sjálfsagða réttar fólks til að eiga viðskipti sín á milli líti svo á að þeim sem verja frelsið beri að sanna með einhverjum hætti tilkall sitt til þess. Sýni ekki stuðningsmenn þess fram á það, sé valdboðið og hömlurnar hið eðlilega, náttúrulega fyrirkomulag. Þannig fullyrðir til dæmis leiðarahöfundur Fréttablaðsins mánudaginn 1. febrúar að þar sem stuðningsmenn frumvarps um sölu áfengis hafi ekki sýnt fram á að frumvarpið styðji við „siðmenningarlega framþróun og hagsmuni hinna dreifðari byggða“ séu rök þeirra einskis virði. Hér er hlutunum rækilega snúið á hvolf. Hugsum okkur nú að enn væri við lýði bann við sölu mjólkurafurða nema í sérstökum mjólkurbúðum, bann við að aðrir en Bifreiðaeinkasala ríkisins seldi bifreiðar, bann við stofnun útvarps- og sjónvarpsstöðva svo fátt eitt sé nefnt. Væri það þá eðlilegt að þeir sem njóta vilja sjálfsagðs réttar til að selja mjólk eða bifreiðar eða stofna ljósvakamiðla yrðu að sýna fram á að krafa þeirra styddi við „siðmenningarlega framþróun og hagsmuni hinna dreifðari byggða“ til að fá henni framgengt?Hvað með skotvopn og sykur? Slíkt væri auðvitað fráleitt. Að öðrum kosti gætu forsjárhyggjumennirnir, sem telja sig hafa guðlegan rétt til að ráðskast með samborgara sína, snúið sér næst að öðru því, sem þeir eru andvígir. Hvað um sölu skotvopna svo dæmi sé nefnt? Er ekki fráleitt að skotvopn séu seld í almennum verslunum, en ekki af ríkisstarfsmönnum í bláum sloppum? Og hvað um sykur? Er ekki sykur heilsuspillandi og sjálfsagt að stofna Sykureinkasölu ríkisins, í nafni lýðheilsu? Væri það þá eðlileg krafa að þeir sem andmæltu þessum nýju stofnunum sýndu fram á „siðmenningarlega framþróun“ sem af því hlytist að halda áfram að selja haglabyssur í veiðiverslunum og sælgæti í sjoppum? Myndu 2/3 hlutar þjóðarinnar láta linnulausan áróður forsjárhyggjupostulanna blekkja sig til að lýsa stuðningi við frelsisskerðinguna? Eða myndum við einfaldlega hlæja að þeim? Yrði okkur ekki ljóst, að sönnunarbyrðin hvílir einfaldlega ekki á Gunnu í Vesturbænum, sem langar að stofna sælkeraverslun á Högunum, svipaða þeirri sem hún vann í á námsárunum á Ítalíu, og selji þar hráskinku (já, hún var bönnuð á sínum tíma), melónur og rauðvín? Sönnunarbyrðin hvílir á Jóni, sem vill banna henni að láta drauma sína rætast. Það er sama þótt Jóni þyki draumar Gunnu ómerkilegir, sama þótt honum hafi til þessa tekist að hindra að hún léti þá rætast, sama þótt Gunnu hafi ekki tekist að sanna með óyggjandi hætti að búðin hennar leiði af sér „siðmenningarlega framþróun“ og sama hvað Jónarnir eru margir, frekir og háværir. Gunna er nefnilega fædd frjáls. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Sjá meira
Maðurinn er fæddur frjáls, en alls staðar er hann í hlekkjum“ segir franski heimspekingurinn Jean-Jaques Rousseau í frægri ritgerð sinni um samfélagssáttmálann. Hugmyndafræði Rousseau, ásamt kenningum annarra frumkvöðla nútíma stjórnmálaheimspeki grundvallast á þeirri afstöðu að hið náttúrulega ástand mannsins sé frelsið, og að það megi aðeins skerða á grundvelli augljósra almannahagsmuna. Þessi afstaða er grundvöllur frjálsra vestrænna lýðræðissamfélaga: Í stað þess að konungar, keisarar, einræðisherrar, eða þess vegna þingmenn, skammti þegnum sínum réttindi úr hnefa, er frelsi einstaklingsins útgangspunkturinn. Enginn maður hefur rétt til að skerða frelsi annars nema almannahagsmunir krefji. Sönnunarbyrðin liggur hjá þeim sem vilja hafa forræði yfir öðru fólki, ekki hjá þeim sem vilja lifa frjálsir. Orð Rousseau koma óneitanlega upp í hugann þegar fylgst er með umræðu um hvort leyfa skuli sölu áfengis á almennum markaði. Svo virðist sem andstæðingar hins sjálfsagða réttar fólks til að eiga viðskipti sín á milli líti svo á að þeim sem verja frelsið beri að sanna með einhverjum hætti tilkall sitt til þess. Sýni ekki stuðningsmenn þess fram á það, sé valdboðið og hömlurnar hið eðlilega, náttúrulega fyrirkomulag. Þannig fullyrðir til dæmis leiðarahöfundur Fréttablaðsins mánudaginn 1. febrúar að þar sem stuðningsmenn frumvarps um sölu áfengis hafi ekki sýnt fram á að frumvarpið styðji við „siðmenningarlega framþróun og hagsmuni hinna dreifðari byggða“ séu rök þeirra einskis virði. Hér er hlutunum rækilega snúið á hvolf. Hugsum okkur nú að enn væri við lýði bann við sölu mjólkurafurða nema í sérstökum mjólkurbúðum, bann við að aðrir en Bifreiðaeinkasala ríkisins seldi bifreiðar, bann við stofnun útvarps- og sjónvarpsstöðva svo fátt eitt sé nefnt. Væri það þá eðlilegt að þeir sem njóta vilja sjálfsagðs réttar til að selja mjólk eða bifreiðar eða stofna ljósvakamiðla yrðu að sýna fram á að krafa þeirra styddi við „siðmenningarlega framþróun og hagsmuni hinna dreifðari byggða“ til að fá henni framgengt?Hvað með skotvopn og sykur? Slíkt væri auðvitað fráleitt. Að öðrum kosti gætu forsjárhyggjumennirnir, sem telja sig hafa guðlegan rétt til að ráðskast með samborgara sína, snúið sér næst að öðru því, sem þeir eru andvígir. Hvað um sölu skotvopna svo dæmi sé nefnt? Er ekki fráleitt að skotvopn séu seld í almennum verslunum, en ekki af ríkisstarfsmönnum í bláum sloppum? Og hvað um sykur? Er ekki sykur heilsuspillandi og sjálfsagt að stofna Sykureinkasölu ríkisins, í nafni lýðheilsu? Væri það þá eðlileg krafa að þeir sem andmæltu þessum nýju stofnunum sýndu fram á „siðmenningarlega framþróun“ sem af því hlytist að halda áfram að selja haglabyssur í veiðiverslunum og sælgæti í sjoppum? Myndu 2/3 hlutar þjóðarinnar láta linnulausan áróður forsjárhyggjupostulanna blekkja sig til að lýsa stuðningi við frelsisskerðinguna? Eða myndum við einfaldlega hlæja að þeim? Yrði okkur ekki ljóst, að sönnunarbyrðin hvílir einfaldlega ekki á Gunnu í Vesturbænum, sem langar að stofna sælkeraverslun á Högunum, svipaða þeirri sem hún vann í á námsárunum á Ítalíu, og selji þar hráskinku (já, hún var bönnuð á sínum tíma), melónur og rauðvín? Sönnunarbyrðin hvílir á Jóni, sem vill banna henni að láta drauma sína rætast. Það er sama þótt Jóni þyki draumar Gunnu ómerkilegir, sama þótt honum hafi til þessa tekist að hindra að hún léti þá rætast, sama þótt Gunnu hafi ekki tekist að sanna með óyggjandi hætti að búðin hennar leiði af sér „siðmenningarlega framþróun“ og sama hvað Jónarnir eru margir, frekir og háværir. Gunna er nefnilega fædd frjáls.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun