Ómissandi hluti heilbrigðiskerfisins Ólafur Stephensen skrifar 20. apríl 2020 16:30 Stöð 2 sagði frá því á laugardagskvöldið að birgðastaða lyfja á Íslandi hefði sjaldan verið betri og áhyggjur af lyfjaskorti væru ástæðulausar. Þessi góða staða er langt frá því að vera sjálfsögð. Að baki liggur þrotlaus vinna fjölmargra starfsmanna einkafyrirtækja sem þjónusta heilbrigðisgeirann með innflutningi og dreifingu á lyfjum og heilbrigðisvörum. Framlag þessara þjónustufyrirtækja og starfsmanna þeirra hefur verið gríðarlega mikilvægt í baráttunni við COVID-19 faraldurinn en ekki farið sérstaklega hátt. Páll Matthíasson, forstjóri Landspítalans, nefndi á daglegum blaðamannafundi Almannavarna í dag að ein ástæða góðrar birgðastöðu heilbrigðisvara í landinu væri „kraftur og útsjónarsemi birgja og innflytjenda, sem hafa náð í birgðir umfram það sem hægt var að ætlast til.“ Óslitin aðfangakeðja og nægar birgðir Aðfangakeðjan fyrir lyf og lækningatæki til landsins hefur ekki rofnað, meðal annars af því að starfsfólk þjónustufyrirtækja hefur verið óþreytandi að finna nýjar leiðir til landsins þrátt fyrir að farþegaflug hafi að mestu fallið niður og fraktflug sé af skornum skammti. Skipaflutningar eru farnir að gegna vaxandi og gríðarlega mikilvægu öryggishlutverki. Í einu tilviki þurfti Samkeppniseftirlitið að gefa undanþágu vegna tímabundins samstarfs keppinauta, þannig að eitt skipafélag gæti sótt gáma með lyfjum sem annað hafði neyðzt til að skilja eftir. Undirbúningur fyrirtækjanna að því að auka birgðir hófst strax um miðjan janúar er vísbendingar byrjuðu að berast um alvarleika COVID-19 faraldursins. Fyrirtækin í þessum geira eru vön því að bregðast við slíkum atburðum með fyrirhyggju og skipulagningu, enda gera þau sér ljósa grein fyrir þjóðhagslegu mikilvægi sínu og ábyrgð. Áralöng sambönd heilbrigðisfyrirtækja við erlenda birgja, byggð á trausti og þéttu samstarfi, bera nú ávöxt í formi þess að birgjar gleyma ekki Íslandi þrátt fyrir smæð markaðarins, alheimsskort og gylliboð um hærra verð fyrir lyf og aðrar heilbrigðisvörur. Góð sambönd við birgja hafa orðið til þess að hægt hefur verið að útvega lyf og heilbrigðisvörur sem ekki lágu á lausu, þar með talin lyf til að meðhöndla COVID-19 sjúklinga, ýmsan hlífðarfatnað, öndunarvélar, grímur, sýnatökupinna og aðrar brýnar heilbrigðisvörur sem skortur hefur verið á á alþjóðamarkaði. Sérfræðingar á vegum fyrirtækjanna eru reglulega í samráði við erlenda framleiðendur til að vakta stöðuna og mæta þörfum Landspítalans og annarra heilbrigðisstofnana. Fyrirtækin eru að sjálfsögðu í góðu samstarfi við yfirvöld, t.d. Lyfjastofnun, sóttvarnalækni, heilbrigðisráðueytið og utanríkisráðuneytið, auk Landspítalans, um að greiða götu innflutnings á nauðsynlegum vörum og brjóta niður múra sem orðið hafa til í umróti heimsfaraldursins. Um leið er gríðarlega mikilvægt að ekki sé gerð nein málamiðlum í kröfum um gæði, til dæmis um hitastýringarvöktun í lyfjaflutningum o.s.frv. Þar er lykilatriði að þjónustufyrirtæki landsins hafi komið sér upp sérhæfðu húsnæði, tækjum og aðstöðu og hafa yfir að ráða sérfræðingum í heilbrigðisvísindum og starfsmönnum með mikla reynslu af meðhöndlun lyfja og heilbrigðisvara. Varúðarráðstafanir í rekstrinum Þjónustufyrirtækin gera sér ljósa grein fyrir áhættunni sem er fólgin í því að starfsemi í vöruhúsum þeirra skerðist eða stöðvist. Þannig eru eingöngu tvö sérhæfð lyfjadreifingarfyrirtæki til í landinu, Parlogis og Distica. Óskert starfsemi þeirra er grundvallarforsenda fyrir því að heilbrigðisstofnanir geti haldið áfram að fá lyf, rekstrarvörur og lækningatæki sem koma til landsins á vegum þessara fyrirtækja. Til að tryggja að sú staða komi ekki upp þrátt fyrir hugsanlegt smit meðal starfsmanna, sem eru sérhæfðir og þjálfaðir samkvæmt því gæðaferli sem er viðhaft í meðferð lyfja og lækningatækja, er búið að byggja upp margra laga varnarmúr. Búið er að skipta upp og hindra samgang og hugsanlegt smit starfsmanna milli vöruhúsa, en tryggja jafnframt með þjálfun að hægt sé að færa fólk milli húsa sem og vinnusvæða. Búið er að skipta upp í lið innan vöruhúsa, þannig að smit verði takmarkað við hluta starfsmanna ef það kemur upp. Ef allt um þrýtur er búið að afla samþykkis Samkeppniseftirlitsins til að samræma eða sameina starfsemi þessara vöruhúsa og dreifingu þeirra undir eftirliti Lyfjastofnunar. Órjúfanlegur hluti baráttunnar við faraldurinn Þjónustufyrirtækin í heilbrigðisgeiranum hafa mörg hver að eigin frumkvæði byggt upp birgðir umfram það sem yfirvöld hafa óskað eftir. Það er gert á þeirra kostnað og endurspeglar vilja fyrirtækjanna til að leggja samfélaginu lið án þess að hafa eigin hag í fyrirrúmi. Heilbrigðisyfirvöld mættu gjarnan huga að því að þótt nú séu afar óvenjulegir tímar, sem geta útheimt óvenjulegar aðgerðir, þarf að gæta þess vel að fara ekki að óþörfu á svig við t.d. reglur um opinber innkaup eða þær gæðakröfur sem gerðar eru til heilbrigðisvara sem keyptar eru inn til landsins ef kostur er á öðru. Stundum er talað eins og þjónustufyrirtæki í innflutningi lyfja, heilbrigðisvara og lækningatækja séu lítt þarfir „milliliðir“ sem hið opinbera heilbrigðiskerfi ætti að stytta sér leið framhjá. Reynsla undanfarinna vikna sýnir hins vegar glöggt mikilvægi þess að hafa traust innlend fyrirtæki sem hafa í áranna rás byggt upp sérhæfða reynslu og þekkingu, viðskiptasambönd og net birgja sem tryggir Íslandi nú þau lyf og lækningavörur sem á þarf að halda. Þessi fyrirtæki hafa þróað ferla og kerfi sem hafa staðizt allar kröfur erlendra birgja og geta nú lagt sitt af mörkum með hinu opinbera til að takast á við alvarlegustu heilbrigðisvá í meira en öld. Þessi fyrirtæki eru órjúfanlegur og ómissandi hluti íslenzks heilbrigðiskerfis, sem tekst nú á við heimsfaraldurinn. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun Skoðun Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Sjá meira
Stöð 2 sagði frá því á laugardagskvöldið að birgðastaða lyfja á Íslandi hefði sjaldan verið betri og áhyggjur af lyfjaskorti væru ástæðulausar. Þessi góða staða er langt frá því að vera sjálfsögð. Að baki liggur þrotlaus vinna fjölmargra starfsmanna einkafyrirtækja sem þjónusta heilbrigðisgeirann með innflutningi og dreifingu á lyfjum og heilbrigðisvörum. Framlag þessara þjónustufyrirtækja og starfsmanna þeirra hefur verið gríðarlega mikilvægt í baráttunni við COVID-19 faraldurinn en ekki farið sérstaklega hátt. Páll Matthíasson, forstjóri Landspítalans, nefndi á daglegum blaðamannafundi Almannavarna í dag að ein ástæða góðrar birgðastöðu heilbrigðisvara í landinu væri „kraftur og útsjónarsemi birgja og innflytjenda, sem hafa náð í birgðir umfram það sem hægt var að ætlast til.“ Óslitin aðfangakeðja og nægar birgðir Aðfangakeðjan fyrir lyf og lækningatæki til landsins hefur ekki rofnað, meðal annars af því að starfsfólk þjónustufyrirtækja hefur verið óþreytandi að finna nýjar leiðir til landsins þrátt fyrir að farþegaflug hafi að mestu fallið niður og fraktflug sé af skornum skammti. Skipaflutningar eru farnir að gegna vaxandi og gríðarlega mikilvægu öryggishlutverki. Í einu tilviki þurfti Samkeppniseftirlitið að gefa undanþágu vegna tímabundins samstarfs keppinauta, þannig að eitt skipafélag gæti sótt gáma með lyfjum sem annað hafði neyðzt til að skilja eftir. Undirbúningur fyrirtækjanna að því að auka birgðir hófst strax um miðjan janúar er vísbendingar byrjuðu að berast um alvarleika COVID-19 faraldursins. Fyrirtækin í þessum geira eru vön því að bregðast við slíkum atburðum með fyrirhyggju og skipulagningu, enda gera þau sér ljósa grein fyrir þjóðhagslegu mikilvægi sínu og ábyrgð. Áralöng sambönd heilbrigðisfyrirtækja við erlenda birgja, byggð á trausti og þéttu samstarfi, bera nú ávöxt í formi þess að birgjar gleyma ekki Íslandi þrátt fyrir smæð markaðarins, alheimsskort og gylliboð um hærra verð fyrir lyf og aðrar heilbrigðisvörur. Góð sambönd við birgja hafa orðið til þess að hægt hefur verið að útvega lyf og heilbrigðisvörur sem ekki lágu á lausu, þar með talin lyf til að meðhöndla COVID-19 sjúklinga, ýmsan hlífðarfatnað, öndunarvélar, grímur, sýnatökupinna og aðrar brýnar heilbrigðisvörur sem skortur hefur verið á á alþjóðamarkaði. Sérfræðingar á vegum fyrirtækjanna eru reglulega í samráði við erlenda framleiðendur til að vakta stöðuna og mæta þörfum Landspítalans og annarra heilbrigðisstofnana. Fyrirtækin eru að sjálfsögðu í góðu samstarfi við yfirvöld, t.d. Lyfjastofnun, sóttvarnalækni, heilbrigðisráðueytið og utanríkisráðuneytið, auk Landspítalans, um að greiða götu innflutnings á nauðsynlegum vörum og brjóta niður múra sem orðið hafa til í umróti heimsfaraldursins. Um leið er gríðarlega mikilvægt að ekki sé gerð nein málamiðlum í kröfum um gæði, til dæmis um hitastýringarvöktun í lyfjaflutningum o.s.frv. Þar er lykilatriði að þjónustufyrirtæki landsins hafi komið sér upp sérhæfðu húsnæði, tækjum og aðstöðu og hafa yfir að ráða sérfræðingum í heilbrigðisvísindum og starfsmönnum með mikla reynslu af meðhöndlun lyfja og heilbrigðisvara. Varúðarráðstafanir í rekstrinum Þjónustufyrirtækin gera sér ljósa grein fyrir áhættunni sem er fólgin í því að starfsemi í vöruhúsum þeirra skerðist eða stöðvist. Þannig eru eingöngu tvö sérhæfð lyfjadreifingarfyrirtæki til í landinu, Parlogis og Distica. Óskert starfsemi þeirra er grundvallarforsenda fyrir því að heilbrigðisstofnanir geti haldið áfram að fá lyf, rekstrarvörur og lækningatæki sem koma til landsins á vegum þessara fyrirtækja. Til að tryggja að sú staða komi ekki upp þrátt fyrir hugsanlegt smit meðal starfsmanna, sem eru sérhæfðir og þjálfaðir samkvæmt því gæðaferli sem er viðhaft í meðferð lyfja og lækningatækja, er búið að byggja upp margra laga varnarmúr. Búið er að skipta upp og hindra samgang og hugsanlegt smit starfsmanna milli vöruhúsa, en tryggja jafnframt með þjálfun að hægt sé að færa fólk milli húsa sem og vinnusvæða. Búið er að skipta upp í lið innan vöruhúsa, þannig að smit verði takmarkað við hluta starfsmanna ef það kemur upp. Ef allt um þrýtur er búið að afla samþykkis Samkeppniseftirlitsins til að samræma eða sameina starfsemi þessara vöruhúsa og dreifingu þeirra undir eftirliti Lyfjastofnunar. Órjúfanlegur hluti baráttunnar við faraldurinn Þjónustufyrirtækin í heilbrigðisgeiranum hafa mörg hver að eigin frumkvæði byggt upp birgðir umfram það sem yfirvöld hafa óskað eftir. Það er gert á þeirra kostnað og endurspeglar vilja fyrirtækjanna til að leggja samfélaginu lið án þess að hafa eigin hag í fyrirrúmi. Heilbrigðisyfirvöld mættu gjarnan huga að því að þótt nú séu afar óvenjulegir tímar, sem geta útheimt óvenjulegar aðgerðir, þarf að gæta þess vel að fara ekki að óþörfu á svig við t.d. reglur um opinber innkaup eða þær gæðakröfur sem gerðar eru til heilbrigðisvara sem keyptar eru inn til landsins ef kostur er á öðru. Stundum er talað eins og þjónustufyrirtæki í innflutningi lyfja, heilbrigðisvara og lækningatækja séu lítt þarfir „milliliðir“ sem hið opinbera heilbrigðiskerfi ætti að stytta sér leið framhjá. Reynsla undanfarinna vikna sýnir hins vegar glöggt mikilvægi þess að hafa traust innlend fyrirtæki sem hafa í áranna rás byggt upp sérhæfða reynslu og þekkingu, viðskiptasambönd og net birgja sem tryggir Íslandi nú þau lyf og lækningavörur sem á þarf að halda. Þessi fyrirtæki hafa þróað ferla og kerfi sem hafa staðizt allar kröfur erlendra birgja og geta nú lagt sitt af mörkum með hinu opinbera til að takast á við alvarlegustu heilbrigðisvá í meira en öld. Þessi fyrirtæki eru órjúfanlegur og ómissandi hluti íslenzks heilbrigðiskerfis, sem tekst nú á við heimsfaraldurinn. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson Skoðun