Erlent

Tusk segir „sérstakan stað í helvíti“ fyrir forsprakka Brexit

Samúel Karl Ólason skrifar
Donald Tusk, forseti leiðtogaráðs Evrópusambandsins.
Donald Tusk, forseti leiðtogaráðs Evrópusambandsins. AP/Francisco Seco
Donald Tusk, forseti leiðtogaráðs Evrópusambandsins, segir sérstakan stað í helvíti fyrir þá sem hvöttu til útgöngu Breta úr Evrópusambandinu, án þess að hafa hugmynd hvernig ætti að gera það á öruggan hátt. Þá segist hann hafa velt því fyrir sér hvernig sá sérstaki staður líti út.

Útlit er fyrir að Bretland gangi úr Evrópusambandinu þann 29. mars og þá án nokkurs konar samnings við ESB. Theresa May, forsætisráðherra Bretlands, reynir nú að fá forsvarsmenn ESB til að opna viðræður á ný eftir að breska þingið hafnaði samningi hennar með mjög afgerandi hætti.

Hún og ESB samþykktu samninginn í nóvember og þá tók við langt ferli þar sem May reyndi að sannfæra þingmenn um að samningurinn væri sá besti sem væri í boði.

Þingið vill að May semji upp á nýtt um svonefnda baktryggingu um landamæri Írlands og Norður-Írlands. Með henni giltu reglur Evrópusambandsins um viðskipti enn á Norður-Írlandi eftir útgöngu Breta á meðan samið væri um varanlega lausn. Baktryggingin er afar óvinsæl hjá hörðustu talsmönnum Brexit í Íhaldsflokki May sem óttast að hún gæti orðið varanleg. Henni er ætlað að koma í veg fyrir að koma þurfi upp hefðbundnum landamærum á milli Írlands, sem verður áfram í sambandinu, og Norður-Írlands sem er hluti Bretlands.

Forsvarsmenn ESB hafa þó sagt að frekari viðræður eða breytingar á þessu samkomulagi séu ekki í boði.

Á blaðamannafundi með Leo Varadkar, forsætisráðherra Írlands, sagði Tusk frá vangaveltum sínum um Brexit-liða og helvíti, sem voru einnig birtar á Twitter á nánast sama tíma. Það er til marks um að ummælin hafi verið ákveðin fyrir fram.

Tusk ítrekaði það við fjölmiðla í dag að samningar um baktrygginguna væru ekki í boði og sagðist óska þess að Bretar hættu við Brexit. Það væri hins vegar mjög svo ólíklegt og þá sérstaklega miðað við að leiðtogar ríkisstjórnar Bretlands og stjórnarandstöðunnar væru hlynntir úrgöngu Breta.



Þá tók Tusk fram að undirbúningur stæði nú yfir fyrir Brexit, án samnings.

Forsprakkar Brexit í Bretlandi hafa brugðist reiðir við ummælum Tusk og saka hann meðal annars um hroka. BBC vitnar í yfirlýsingu frá forsætisráðuneyti Breta sem segir orðræðu sem þessa ekki hjálpa til.



Hvað gerist án samnings?

Fari Bretland úr ESB án samnings yrði mikil röskun í Bretlandi. Viðskipti myndu raskast þar sem Bretland myndi hverfa úr tollabandalaginu. Slíkt fæli í sér að vörur sem fluttar yrðu til Bretlands frá aðildarríkjum ESB, og öfugt, þyrftu að fara í gegnum tollskoðun. Breska ríkisstjórnin hefur gert ráðstafanir þar sem einnig búist er við miklum umferðartöfum við Ermarsund.

Reglur myndu þó áfram gilda í viðskiptum aðildarríkja ESB og Bretlands þar sem ESB og Bretland eru aðilar að Alþjóðaviðskiptastofnuninni, sem er með eigið regluverk varðandi viðskipti milli landa.

Útganga án samnings myndi einnig hafa áhrif á réttindi einstaklinga, það er Breta sem búa og starfa í aðildarríkjum ESB og ríkisborgara aðildarríkja ESB sem lifa og starfa í Bretlandi. Myndu þeir missa ýmis réttindi við útgöngu.



Hvað er baktryggingin?

Ríkisstjórn May vill að Bretlandi yfirgefi innri markaði og tollasamstarf ESB. Heimamenn í Írlandi vilja hins vegar engan veginn fá svokölluð „hörð landamæri“ við landamæri Írlands og Norður-Írlands, sem í raun verða landamæri Bretlands og ESB.

Eins og staðan er núna er erfitt að átta sig á því hvar landamærin eru og þannig vilja Írar hafa það. Hins vegar felur Brexit í sér að nauðsynlegt sé að setja upp landamærastöðvar og tolleftirlit á landamærunum. Þó er áætlað að það leysist með fríverslunarsamningi á milli Bretlands og ESB sem skrifa á undir einhvern tímann eftir 29. mars næstkomandi.

Það gæti þó ekki gerst fyrr en í desember 2020, eða jafnvel ekki, og því hafa ráðamenn ESB krafist samkomulags um að forðast „hörð landamæri“ þar til fríverslunarsamningur verður undirritaður. Krafa ESB felur í sér að Norður-Írland verði áfram aðili að innri mörkuðum og tollasamstarfi ESB þar til langtímalausn finnist. Hvort sem hún felist í nýjum fríverslunarsamningi eða ekki. Fyrirkomulag þetta kallast á ensku „Backstop plan“.

Það hafa Bretar hins vegar ekki verið sáttir við, því það felur í sér ákveðna upplausn í sambandsveldinu og að Bretar geti ekki gert einhliða viðskiptasamninga í millitíðinni. Það felur einnig í sér að aðrar reglur munu gilda yfir Norður-Írland en annars staðar í Bretlandi.

 




Fleiri fréttir

Sjá meira


×