Fyrsta barn ársins Rakel Þórðardóttir skrifar 28. desember 2018 09:37 Þegar við heyrum þessa frétt í hádeginu 1. janúar fyllir það sum okkar gleði og hlýju. Það er gaman að vita til þess að fallegasta bomba nýja ársins fæddist þá um nóttina. Í kjölfarið fáum við lýsingu á hvernig fæðingin hafi farið af stað og hvort aðstæður hafi verið góðar. Líkur fréttinni venjulega á orðunum. „Móður og barni heilsast vel“. Fá ykkar vita að foreldra barnsins sem þarna fæddist þurfa núna að bíða í 13 mánuði eftir að fá barnabæturnar greiddar frá ríkinu. Hvernig stendur á því? Sérstaklega þegar maður hugsar til þess að foreldrar barnsins sem fæddist síðast á árinu sem var að líða, þurfa bara að bíða í einn mánuð eftir að fá sínar barnabætur greiddar. Hvað skilur á milli þessara foreldra? Oft ekki nema nokkrar mínútur. En það er það sem gerist á miðnætti sem skipir máli. Nýtt ár hefst og þá um leið nýtt skattaár. Um það snýst málið. Nýbökuðu foreldrarnir okkar eiga ekki rétt á barnabótum fyrr en 1. febrúar rúmlega ári eftir fæðingu barnsins. Ekki misskilja mig þrátt fyrir þetta fær barnið bestu mögulegu heilsugæslu fyrsta árið. Barnið fær strax úthlutað kennitölu. Það er hægt að stofna bankareikning í nafni barnsins til að leggja þar inn peninga sem það fær t.d. í vöggugjöf og skírnagjöf. Sjúkraskrá er stofnuð, ef óheppilega vill til að barnið veikist ekkert mál að fá lyf fyrir barnið. Yfir nýbökuðu foreldrana hellast alls konar auglýsingar sendar með pósti frá fyrirtækjum sem hafa frétt af fæðingu barnsins í gegnum þjóðskrá. Auglýsingar fyrir barnamat, bleyjur og sparireikninga í banka. En barnabótakerfið heldur að sér höndum. Fyrir þeim er barnið óþekkt stærð. Eða frekar mætti segja að foreldrar barnsins eru óþekkt stærð. Fyrir fæðingu barnsins hafa foreldrarnir þurft að fylla út alls konar pappíra og senda til Fæðingarorlofssjóðs til að láta sjóðinn vita af tilvonandi erfingja. Upplýsingar varðandi laun, vinnuveitanda og hvernig fæðingarorlofinu skal háttað. Fæðingarorlofssjóður hefur á sínum snærum mjög hæft starfsfólk því það getur reiknað út greiðslur til foreldra á mjög stuttum tíma. Sjóðurinn getur líka leiðrétt greiðslur ef foreldrar breyta tökunni á fæðingarorlofinu. Ég held að það sé vegna þess að hjá fæðingarorlofssjóði starfa forritarar, viðskiptafræðingar, lögfræðingar og jafnvel fleiri fræðingar. Sem hafa reynslu af því að vinna við að leysa úr verkefnum eins og þessu. Auk þess sem að sjóðurinn hefur öflugar tölvur og forrit sem hjálpar til við að reikna út þessa hluti. En snúum okkur aftur að barnabótunum. Hvers vegna þurfa foreldrarnir okkar að bíða svona lengi? Vegna þess að þau eru ekki búin að fylla út skattaskýrslu og skila inn. Það gerist ekki fyrr en að vori eins og allir vita. Skatturinn veit ekki af barninu fyrr en foreldrarnir eru búnir að skila inn skattaskýrslunni. Þá þarf að bíða eftir útreikningunum. Útreikningum? Sömu útreikningunum og koma á skjáinn þegar það er búið að fylla út skattaskýrsluna. Já og nei. Það þarf að fara yfir þá útreikninga. Þeir eru ekki tilbúnir fyrr en seinna. Hvað er svona flókið. Jú, sko. Ef foreldrarnir okkar eru ekki venjulegt launafólk, heldur fólk sem fær tekjur annarsstaðar frá. Þá getur það skekkt barnabótakerfið. Þau geta fengið of mikið. Höfum í huga að skattur af launum er reiknaður út jafn óðum og því hægt er að sjá hversu mikið launþegi þarf að borga af sínu launum í skatt. Sem vinnuveitendur gera, alla jafna, flestir. Ef fjölskyldan okkar væri með tekjur annars staðar frá er líka greiddur skattur af þeim tekjum strax. Eða allavega er búið að reikna út skattinn ef fólk fær líkamsræktarstyrk frá stéttafélaginu sínu. Maður hefði haldið að það væri hægt að reikna út áætlaðar barnabætur til foreldra og svo leiðrétta þær ef upplýsingar hafa vantað. Með tilliti til þess að við búum á tækniöld. Og fjórða iðnbyltinginn er handan við hornið. Lífið er óréttlátt fyrir nýbökuðu foreldrana okkar. En ljósi punkturinn í þessu öllu saman er að allt árið sem barnið verður 18 ára fá foreldrarnir okkar barnabætur. Þó svo að barnið hafi orðið 18 ára 1. janúar. Líklega fá þau samt engar barnabætur vegna þess að á þessum 18 árum hafa tekjur foreldrana eitthvað hækkað og eign þeirra í húsnæði aukist, þau eiga því ekki rétt á barnabótunum. En hvers vegna er ég að vekja athygli á þessu? Einu sinni heyrði ég það að kostnaðurinn við það að ala upp barn fyrsta árið sé um það bil miljón. Fyrsta árið barnsins vex það úr einum barnabílstól og tveim til þrem útigöllum. Það stækkar um fimm fatastærðir. Það fer úr því að sofa í barnavagni yfir í það að sofa í kerru. Byrjar hjá dagmömmu og fær nokkrar eyrnabólgur. Allt þetta kostar. Í ljósi umræðan um fæðingarorlofið og mikilvægi þess að móðir og barn getir verið sem lengst saman. Hefur orðið til þess að foreldrar dreifa töku fæðingarorlofsins á fleiri mánuði. Þau sem það geta. Er það því þannig að mæður eru ekki bara í þrjá mánuði í fæðingarorlofi. Þær taka stundum sex mánuði og skipta þeim niður á ár. Þannig að 80% launum skiptist niður á 12 mánuði. Sem minnkar tekjur móðurinnar töluvert mikið. Hjón þurfa að lifa meinlætislega til að geta haft það af við þessar aðstæður. Hugsum líka um þetta þegar við fögnum nýjum Íslendingi 1. janúar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun The man who would be king Ian McDonald Skoðun Skoðun Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Sjá meira
Þegar við heyrum þessa frétt í hádeginu 1. janúar fyllir það sum okkar gleði og hlýju. Það er gaman að vita til þess að fallegasta bomba nýja ársins fæddist þá um nóttina. Í kjölfarið fáum við lýsingu á hvernig fæðingin hafi farið af stað og hvort aðstæður hafi verið góðar. Líkur fréttinni venjulega á orðunum. „Móður og barni heilsast vel“. Fá ykkar vita að foreldra barnsins sem þarna fæddist þurfa núna að bíða í 13 mánuði eftir að fá barnabæturnar greiddar frá ríkinu. Hvernig stendur á því? Sérstaklega þegar maður hugsar til þess að foreldrar barnsins sem fæddist síðast á árinu sem var að líða, þurfa bara að bíða í einn mánuð eftir að fá sínar barnabætur greiddar. Hvað skilur á milli þessara foreldra? Oft ekki nema nokkrar mínútur. En það er það sem gerist á miðnætti sem skipir máli. Nýtt ár hefst og þá um leið nýtt skattaár. Um það snýst málið. Nýbökuðu foreldrarnir okkar eiga ekki rétt á barnabótum fyrr en 1. febrúar rúmlega ári eftir fæðingu barnsins. Ekki misskilja mig þrátt fyrir þetta fær barnið bestu mögulegu heilsugæslu fyrsta árið. Barnið fær strax úthlutað kennitölu. Það er hægt að stofna bankareikning í nafni barnsins til að leggja þar inn peninga sem það fær t.d. í vöggugjöf og skírnagjöf. Sjúkraskrá er stofnuð, ef óheppilega vill til að barnið veikist ekkert mál að fá lyf fyrir barnið. Yfir nýbökuðu foreldrana hellast alls konar auglýsingar sendar með pósti frá fyrirtækjum sem hafa frétt af fæðingu barnsins í gegnum þjóðskrá. Auglýsingar fyrir barnamat, bleyjur og sparireikninga í banka. En barnabótakerfið heldur að sér höndum. Fyrir þeim er barnið óþekkt stærð. Eða frekar mætti segja að foreldrar barnsins eru óþekkt stærð. Fyrir fæðingu barnsins hafa foreldrarnir þurft að fylla út alls konar pappíra og senda til Fæðingarorlofssjóðs til að láta sjóðinn vita af tilvonandi erfingja. Upplýsingar varðandi laun, vinnuveitanda og hvernig fæðingarorlofinu skal háttað. Fæðingarorlofssjóður hefur á sínum snærum mjög hæft starfsfólk því það getur reiknað út greiðslur til foreldra á mjög stuttum tíma. Sjóðurinn getur líka leiðrétt greiðslur ef foreldrar breyta tökunni á fæðingarorlofinu. Ég held að það sé vegna þess að hjá fæðingarorlofssjóði starfa forritarar, viðskiptafræðingar, lögfræðingar og jafnvel fleiri fræðingar. Sem hafa reynslu af því að vinna við að leysa úr verkefnum eins og þessu. Auk þess sem að sjóðurinn hefur öflugar tölvur og forrit sem hjálpar til við að reikna út þessa hluti. En snúum okkur aftur að barnabótunum. Hvers vegna þurfa foreldrarnir okkar að bíða svona lengi? Vegna þess að þau eru ekki búin að fylla út skattaskýrslu og skila inn. Það gerist ekki fyrr en að vori eins og allir vita. Skatturinn veit ekki af barninu fyrr en foreldrarnir eru búnir að skila inn skattaskýrslunni. Þá þarf að bíða eftir útreikningunum. Útreikningum? Sömu útreikningunum og koma á skjáinn þegar það er búið að fylla út skattaskýrsluna. Já og nei. Það þarf að fara yfir þá útreikninga. Þeir eru ekki tilbúnir fyrr en seinna. Hvað er svona flókið. Jú, sko. Ef foreldrarnir okkar eru ekki venjulegt launafólk, heldur fólk sem fær tekjur annarsstaðar frá. Þá getur það skekkt barnabótakerfið. Þau geta fengið of mikið. Höfum í huga að skattur af launum er reiknaður út jafn óðum og því hægt er að sjá hversu mikið launþegi þarf að borga af sínu launum í skatt. Sem vinnuveitendur gera, alla jafna, flestir. Ef fjölskyldan okkar væri með tekjur annars staðar frá er líka greiddur skattur af þeim tekjum strax. Eða allavega er búið að reikna út skattinn ef fólk fær líkamsræktarstyrk frá stéttafélaginu sínu. Maður hefði haldið að það væri hægt að reikna út áætlaðar barnabætur til foreldra og svo leiðrétta þær ef upplýsingar hafa vantað. Með tilliti til þess að við búum á tækniöld. Og fjórða iðnbyltinginn er handan við hornið. Lífið er óréttlátt fyrir nýbökuðu foreldrana okkar. En ljósi punkturinn í þessu öllu saman er að allt árið sem barnið verður 18 ára fá foreldrarnir okkar barnabætur. Þó svo að barnið hafi orðið 18 ára 1. janúar. Líklega fá þau samt engar barnabætur vegna þess að á þessum 18 árum hafa tekjur foreldrana eitthvað hækkað og eign þeirra í húsnæði aukist, þau eiga því ekki rétt á barnabótunum. En hvers vegna er ég að vekja athygli á þessu? Einu sinni heyrði ég það að kostnaðurinn við það að ala upp barn fyrsta árið sé um það bil miljón. Fyrsta árið barnsins vex það úr einum barnabílstól og tveim til þrem útigöllum. Það stækkar um fimm fatastærðir. Það fer úr því að sofa í barnavagni yfir í það að sofa í kerru. Byrjar hjá dagmömmu og fær nokkrar eyrnabólgur. Allt þetta kostar. Í ljósi umræðan um fæðingarorlofið og mikilvægi þess að móðir og barn getir verið sem lengst saman. Hefur orðið til þess að foreldrar dreifa töku fæðingarorlofsins á fleiri mánuði. Þau sem það geta. Er það því þannig að mæður eru ekki bara í þrjá mánuði í fæðingarorlofi. Þær taka stundum sex mánuði og skipta þeim niður á ár. Þannig að 80% launum skiptist niður á 12 mánuði. Sem minnkar tekjur móðurinnar töluvert mikið. Hjón þurfa að lifa meinlætislega til að geta haft það af við þessar aðstæður. Hugsum líka um þetta þegar við fögnum nýjum Íslendingi 1. janúar.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar