Glórulaust metnaðarleysi Þórlindur Kjartansson skrifar 16. mars 2018 07:00 Það sem þú ert um það bil að fara að lesa gæti komið til með að breyta menningarsögu Vesturlanda til frambúðar. Á þessum hæversku orðum hófst lokaritgerð vinar míns í íslenskum stíl í menntaskóla fyrir rúmum tuttugu árum. Þótt engin ástæða sé til þess að efast um ágæti ritgerðarinnar þá hafa örlögin einhvern veginn æxlast þannig að einungis einn maður las hina áhrifamiklu ritsmíð vinar míns—kennarinn sem neyddist til þess, starfs síns vegna. Því má álykta að annað hvort hafi vestræn menning verið rænd ódauðlegu listaverki—eða, sem er sennilegra, engum öðrum en höfundinum hafi fundist sérstaklega mikið til ritgerðarinnar koma. Þrátt fyrir að þessi tilraun vinar míns til þess að skrá nafn sitt á spjöld menningarsögunnar hafi misheppnast þá má hann þó eiga að hún var nógu eftirminnileg til þess að um hana væri skrifað í dagblaðapistli rúmlega tuttugu árum síðar. Það má kallast ævintýralegur árangur fyrir skólaritgerð, þótt markið hafi í upphafi verið sett mun hærra.Ekkert mikilvægara Hugmynd vinar míns um að skólaritgerð hans gæti átt sér eitthvert framhaldslíf var vitaskuld sett fram í hálfkæringi og átti að vera fyndin. Í hugsuninni leynist þó sá sannleikur að fyrir höfundinum sjálfum var ekkert mikilvægara í heiminum þennan dag heldur en einmitt það að skila af sér góðu dagsverki í ritgerðarsmíð. Fyrir prófið hafði hann undirbúið sig. Hann reyndi hvað hann gat til þess að vera vel upplagður þegar prófið var haldið. Í prófinu sjálfu hélt hann algjörri einbeitingu. Og þegar prófinu lauk taldi hann sig mega með góðri samvisku njóta vorblíðunnar um hríð áður en undirbúningur fyrir næstu prófraun tók við. Hið sama gilti vitaskuld um mörg þúsund nemendur í skólum landsins þetta vor, eins og öll önnur. Þeir hafa leyfi til þess að borða eintóman skyndibita vikum saman, sleppa því að fara í bað og greiða sér, klæðast sömu þægilegu íþróttalörfunum dag eftir dag og fá meira að segja að sleppa því að mæta í fermingarveislur hjá frændsystkinum sínum. „Nei, hún kemst því miður ekki. Hún er alveg á kafi í próflestri,“ er eitt af örfáum trompum sem hægt er að spila út til þess að losna undan öllum samfélagslegum skyldum. (Hin trompin eru „Hún er að keppa með landsliðinu“ og „Nei, hann er með hlutverk í Game of Thrones og er á tökustað“). Af öllu hjarta Þótt árangur í prófum sé mikilvægur þá gerum við örugglega meira úr honum en tilefni er til. Það er hins vegar bráðnauðsynlegt að geta sannfært sjálfan sig um að allt sem maður tekur sér fyrir hendur sé mjög mikilvægt og þess virði að gera eins vel og maður getur. Ef mannskepnan hefði ekki ríka hneigð til þess að ljá tilvist sinni og viðfangsefnum æðri tilgang, þá hefðum við líklega aldrei skriðið út úr hellunum—og kannski ekki einu sinni skriðið inn í þá. Þegar börn og unglingar keppa í íþróttum, æfa sig fyrir tónleikahald, taka próf eða skila ritgerðum leggja þau alla sína krafta og alla sína sál í verkefnin. Í þeirra huga er ekkert mikilvægara—ekki staðan fyrir botni Miðjarðarhafs, ekki efnahagsástandið á Íslandi, ekki svifryksmengun, ekki aksturspeningar þingmanna. Það er einmitt vegna þess hversu alvarlega börn og unglingar taka viðfangsefni sín að kennarar og íþróttaþjálfarar eru yfirleitt með áreiðanlegasta fólki. Engum kennara dytti í hug að gengisfella metnað nemenda sinna með því að gleyma að mæta með prófblöð á auglýstum prófdegi af því að það sé ekki svo nojið hvort prófið sé í dag eða á morgun. Og engum þjálfara dytti í hug að segja við liðið sitt að taka það bara rólega af því það er hvort sem er eiginlega öllum sama hvernig leikur Vals og Fram í 4. flokki karla fer. Með hálfum hug Glórulaus metnaður fyrir tilgangslitlum hlutum er nefnilega forsenda alls þroska og framfara. Hlutverk skólakerfisins er meðal annars að útbúa þessum glórulausa metnaði heilbrigðan farveg svo börn og unglingar tileinki sér þekkingu og þroski með sér hæfileika sem gagnast þeim í framtíðinni. Í þessu ljósi er áhugavert að velta fyrir sér hversu góð hugmynd það var að fela amerískum þjónustuaðila að sjá um að leggja rafræn samræmd próf fyrir íslenska nemendur. Ef allt fer í handaskolum, eins og gerðist í síðustu viku, þá raskar það vissulega ró nokkurra tæknimanna, en þeir þurfa ekki að horfa framan í unglingana sem hafa lagt nótt við nýtan dag í undirbúning fyrir prófið. Í staðinn er send fréttatilkynning, undirrituð af markaðsstjóra, þar sem klúðrið er harmað—og svo snýr markaðsstjórinn sér að næsta máli á dagskrá. Hörð viðbrögð Sem betur fer hafa viðbrögðin við klúðri Menntamálastofnunar verið hörð. Það skilur nefnilega himinn og haf á milli þess metnaðar og vandvirkni sem nemendurnir hafa lagt í sinn undirbúning og þess sem skipuleggjendur prófsins hafa lagt í sinn. Hvort sem samræmdu prófin eru besta leiðin til þess að meta stöðu nemenda eða ekki, þá eru þau samt sem áður það stærsta og mikilvægasta sem nemendur 9. bekkjar undirbúa sig fyrir og glíma við í heilt skólaár. Jafnvel þótt úrlausnirnar séu ólíklegar til þess að hafa áhrif á menningarsögu heimsins þá eiga nemendur skilið að metnaður þeirra og vinna sé ekki lítilsvirt með þeim hætti sem gert var. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórlindur Kjartansson Mest lesið Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun The man who would be king Ian McDonald Skoðun Skoðun Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Sjá meira
Það sem þú ert um það bil að fara að lesa gæti komið til með að breyta menningarsögu Vesturlanda til frambúðar. Á þessum hæversku orðum hófst lokaritgerð vinar míns í íslenskum stíl í menntaskóla fyrir rúmum tuttugu árum. Þótt engin ástæða sé til þess að efast um ágæti ritgerðarinnar þá hafa örlögin einhvern veginn æxlast þannig að einungis einn maður las hina áhrifamiklu ritsmíð vinar míns—kennarinn sem neyddist til þess, starfs síns vegna. Því má álykta að annað hvort hafi vestræn menning verið rænd ódauðlegu listaverki—eða, sem er sennilegra, engum öðrum en höfundinum hafi fundist sérstaklega mikið til ritgerðarinnar koma. Þrátt fyrir að þessi tilraun vinar míns til þess að skrá nafn sitt á spjöld menningarsögunnar hafi misheppnast þá má hann þó eiga að hún var nógu eftirminnileg til þess að um hana væri skrifað í dagblaðapistli rúmlega tuttugu árum síðar. Það má kallast ævintýralegur árangur fyrir skólaritgerð, þótt markið hafi í upphafi verið sett mun hærra.Ekkert mikilvægara Hugmynd vinar míns um að skólaritgerð hans gæti átt sér eitthvert framhaldslíf var vitaskuld sett fram í hálfkæringi og átti að vera fyndin. Í hugsuninni leynist þó sá sannleikur að fyrir höfundinum sjálfum var ekkert mikilvægara í heiminum þennan dag heldur en einmitt það að skila af sér góðu dagsverki í ritgerðarsmíð. Fyrir prófið hafði hann undirbúið sig. Hann reyndi hvað hann gat til þess að vera vel upplagður þegar prófið var haldið. Í prófinu sjálfu hélt hann algjörri einbeitingu. Og þegar prófinu lauk taldi hann sig mega með góðri samvisku njóta vorblíðunnar um hríð áður en undirbúningur fyrir næstu prófraun tók við. Hið sama gilti vitaskuld um mörg þúsund nemendur í skólum landsins þetta vor, eins og öll önnur. Þeir hafa leyfi til þess að borða eintóman skyndibita vikum saman, sleppa því að fara í bað og greiða sér, klæðast sömu þægilegu íþróttalörfunum dag eftir dag og fá meira að segja að sleppa því að mæta í fermingarveislur hjá frændsystkinum sínum. „Nei, hún kemst því miður ekki. Hún er alveg á kafi í próflestri,“ er eitt af örfáum trompum sem hægt er að spila út til þess að losna undan öllum samfélagslegum skyldum. (Hin trompin eru „Hún er að keppa með landsliðinu“ og „Nei, hann er með hlutverk í Game of Thrones og er á tökustað“). Af öllu hjarta Þótt árangur í prófum sé mikilvægur þá gerum við örugglega meira úr honum en tilefni er til. Það er hins vegar bráðnauðsynlegt að geta sannfært sjálfan sig um að allt sem maður tekur sér fyrir hendur sé mjög mikilvægt og þess virði að gera eins vel og maður getur. Ef mannskepnan hefði ekki ríka hneigð til þess að ljá tilvist sinni og viðfangsefnum æðri tilgang, þá hefðum við líklega aldrei skriðið út úr hellunum—og kannski ekki einu sinni skriðið inn í þá. Þegar börn og unglingar keppa í íþróttum, æfa sig fyrir tónleikahald, taka próf eða skila ritgerðum leggja þau alla sína krafta og alla sína sál í verkefnin. Í þeirra huga er ekkert mikilvægara—ekki staðan fyrir botni Miðjarðarhafs, ekki efnahagsástandið á Íslandi, ekki svifryksmengun, ekki aksturspeningar þingmanna. Það er einmitt vegna þess hversu alvarlega börn og unglingar taka viðfangsefni sín að kennarar og íþróttaþjálfarar eru yfirleitt með áreiðanlegasta fólki. Engum kennara dytti í hug að gengisfella metnað nemenda sinna með því að gleyma að mæta með prófblöð á auglýstum prófdegi af því að það sé ekki svo nojið hvort prófið sé í dag eða á morgun. Og engum þjálfara dytti í hug að segja við liðið sitt að taka það bara rólega af því það er hvort sem er eiginlega öllum sama hvernig leikur Vals og Fram í 4. flokki karla fer. Með hálfum hug Glórulaus metnaður fyrir tilgangslitlum hlutum er nefnilega forsenda alls þroska og framfara. Hlutverk skólakerfisins er meðal annars að útbúa þessum glórulausa metnaði heilbrigðan farveg svo börn og unglingar tileinki sér þekkingu og þroski með sér hæfileika sem gagnast þeim í framtíðinni. Í þessu ljósi er áhugavert að velta fyrir sér hversu góð hugmynd það var að fela amerískum þjónustuaðila að sjá um að leggja rafræn samræmd próf fyrir íslenska nemendur. Ef allt fer í handaskolum, eins og gerðist í síðustu viku, þá raskar það vissulega ró nokkurra tæknimanna, en þeir þurfa ekki að horfa framan í unglingana sem hafa lagt nótt við nýtan dag í undirbúning fyrir prófið. Í staðinn er send fréttatilkynning, undirrituð af markaðsstjóra, þar sem klúðrið er harmað—og svo snýr markaðsstjórinn sér að næsta máli á dagskrá. Hörð viðbrögð Sem betur fer hafa viðbrögðin við klúðri Menntamálastofnunar verið hörð. Það skilur nefnilega himinn og haf á milli þess metnaðar og vandvirkni sem nemendurnir hafa lagt í sinn undirbúning og þess sem skipuleggjendur prófsins hafa lagt í sinn. Hvort sem samræmdu prófin eru besta leiðin til þess að meta stöðu nemenda eða ekki, þá eru þau samt sem áður það stærsta og mikilvægasta sem nemendur 9. bekkjar undirbúa sig fyrir og glíma við í heilt skólaár. Jafnvel þótt úrlausnirnar séu ólíklegar til þess að hafa áhrif á menningarsögu heimsins þá eiga nemendur skilið að metnaður þeirra og vinna sé ekki lítilsvirt með þeim hætti sem gert var.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar