Leyfum samruna Haga og Lyfju Guðmundur Edgarsson skrifar 27. júlí 2017 07:00 Eins og kunnugt er hafnaði Samkeppnisstofnun nýverið samruna Haga og Lyfju. Rökin voru að við samrunann yrðu Hagar helst til fyrirferðarmiklir á heilsu- og snyrtivörumarkaði. Þessi ótti er ástæðulaus. Þvert á móti, líklegt er að samruninn yrði til verulegra hagsbóta fyrir neytendur. Þannig er að hvorki Hagar né önnur fyrirtæki geta orðið stór á sínum markaði nema að njóta vinsælda. Til þess þarf fyrirtækið að bjóða vörur sínar á hagstæðu verði miðað við gæði. Því væri afar misráðið ef Hagar myndu skyndilega snarhækka verð, kæmist fyrirtækið í svokallaða markaðsráðandi stöðu. Viðskiptavinirnir myndu upplifa slíka hegðun sem rýtingsstungu í bakið og snúa sér annað. Og jafnvel þótt samkeppni væri lítil sem engin myndi slíkt ástand aðeins vara í skamman tíma. Fyrr en síðar kæmi nýr aðili á markaðinn og byði risanum byrginn.Erfitt að drepa samkeppniEn hvað ef Hagar reyndu að drepa niður samkeppni jafnharðan? Slíkt yrði hægara sagt en gert. Til þess þyrftu Hagar að stunda undirboð í talsverðan tíma. Þegar svo búið væri að drepa samkeppnina þyrfti fyrirtækið að ná upp tapinu af öllum undirboðunum sem ekki er hægt nema hækka verð umfram það sem áður var. Þá myndaðist enn stærri hola á markaðnum og Hagar stæðu aftur frammi fyrir samkeppni, sýnu grimmari en áður. En þótt kúnninn kunni að fagna slíku verðstríði er ljóst að þess háttar leikur gengur ekki til lengdar því undirboðin leiða til æ meiri taprekstrar. Fyrr en varir myndast því jafnvægi milli aðila á markaðnum.Einokun illmöguleg á frjálsum markaðiAð lokum er rétt að ítreka að engin dæmi eru til í veraldarsögunni um einokunarfyrirtæki á frjálsum markaði. Hafi eitthvað í líkingu við einokun fengið að þróast, er skýringin iðulega sú að um einhvers konar ríkisafskipti hafi verið að ræða, t.d. í formi sérleyfa og innflutningshafta eða annarra samkeppnishindrana. Fái markaðurinn að vera í friði er einokun því óhugsandi.Höfundur er kennari Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Tengdar fréttir Ákvörðunin kom á óvart Halldór Benjamín Þorbergsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, segir ákvörðun Samkeppniseftirlitsins um að ógilda samruna smásölufélagsins Haga og lyfsölufélagsins Lyfju hafi komið á óvart. Hann segir að íslensk fyrirtæki verði að geta brugðist við aukinni samkeppni. Sameining sé ein leið til að ná fram hagræðingu. 25. júlí 2017 06:00 Samkeppniseftirlitið hafnar samruna Haga og Lyfju Fram kemur í tilkynningu frá Högum að niðurstaðan sé vonbrigði og muni félagið taka hana til sérstakrar skoðunar næstu daga. 17. júlí 2017 16:47 Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Eins og kunnugt er hafnaði Samkeppnisstofnun nýverið samruna Haga og Lyfju. Rökin voru að við samrunann yrðu Hagar helst til fyrirferðarmiklir á heilsu- og snyrtivörumarkaði. Þessi ótti er ástæðulaus. Þvert á móti, líklegt er að samruninn yrði til verulegra hagsbóta fyrir neytendur. Þannig er að hvorki Hagar né önnur fyrirtæki geta orðið stór á sínum markaði nema að njóta vinsælda. Til þess þarf fyrirtækið að bjóða vörur sínar á hagstæðu verði miðað við gæði. Því væri afar misráðið ef Hagar myndu skyndilega snarhækka verð, kæmist fyrirtækið í svokallaða markaðsráðandi stöðu. Viðskiptavinirnir myndu upplifa slíka hegðun sem rýtingsstungu í bakið og snúa sér annað. Og jafnvel þótt samkeppni væri lítil sem engin myndi slíkt ástand aðeins vara í skamman tíma. Fyrr en síðar kæmi nýr aðili á markaðinn og byði risanum byrginn.Erfitt að drepa samkeppniEn hvað ef Hagar reyndu að drepa niður samkeppni jafnharðan? Slíkt yrði hægara sagt en gert. Til þess þyrftu Hagar að stunda undirboð í talsverðan tíma. Þegar svo búið væri að drepa samkeppnina þyrfti fyrirtækið að ná upp tapinu af öllum undirboðunum sem ekki er hægt nema hækka verð umfram það sem áður var. Þá myndaðist enn stærri hola á markaðnum og Hagar stæðu aftur frammi fyrir samkeppni, sýnu grimmari en áður. En þótt kúnninn kunni að fagna slíku verðstríði er ljóst að þess háttar leikur gengur ekki til lengdar því undirboðin leiða til æ meiri taprekstrar. Fyrr en varir myndast því jafnvægi milli aðila á markaðnum.Einokun illmöguleg á frjálsum markaðiAð lokum er rétt að ítreka að engin dæmi eru til í veraldarsögunni um einokunarfyrirtæki á frjálsum markaði. Hafi eitthvað í líkingu við einokun fengið að þróast, er skýringin iðulega sú að um einhvers konar ríkisafskipti hafi verið að ræða, t.d. í formi sérleyfa og innflutningshafta eða annarra samkeppnishindrana. Fái markaðurinn að vera í friði er einokun því óhugsandi.Höfundur er kennari
Ákvörðunin kom á óvart Halldór Benjamín Þorbergsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, segir ákvörðun Samkeppniseftirlitsins um að ógilda samruna smásölufélagsins Haga og lyfsölufélagsins Lyfju hafi komið á óvart. Hann segir að íslensk fyrirtæki verði að geta brugðist við aukinni samkeppni. Sameining sé ein leið til að ná fram hagræðingu. 25. júlí 2017 06:00
Samkeppniseftirlitið hafnar samruna Haga og Lyfju Fram kemur í tilkynningu frá Högum að niðurstaðan sé vonbrigði og muni félagið taka hana til sérstakrar skoðunar næstu daga. 17. júlí 2017 16:47
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar