Fastir pennar

Baksýnisspegill nýju fata keisarans

Helga Hlín Hákonardóttir skrifar
„Old boys club“ stjórnarmenn – með virðingarstöðu og tiltölulega gagnrýnislausa stimplun á tillögum forstjóra og viðkvæðið um að „svona hefur þetta alltaf verið gert“ eru á hröðu undanhaldi. Hið sama á við um einráða forstjóra sem nýta sér völd til hins ýtrasta til ákvarðanatöku.

Nú til dags vekja ákvarðanir stjórna almennt litla athygli og er það ekki fyrr en ákvörðun reynist röng, mistök eiga sér stað eða markmið nást ekki – að athyglin beinist að viðkomandi stjórn. Baksýnisspegillinn er sjaldnast örlátur á fyrirgefningu syndanna – hvort heldur syndirnar eru raunverulegar eða um er að ræða réttlætanleg mistök miðað við það sem menn gátu vitað á þeim tíma sem ákvörðun var tekin.

Í nokkrum hrunmálanna er fjallað um óvenjulegar og mikilsháttar ákvarðanir. Í hæstaréttardómi nr. 456/2015 var gerð krafa um að stjórnandi færði „sönnur á að hann hafi verulega vikið frá þeim starfsháttum sem honum hlaut að vera ljóst að af honum væri krafist“. Þar fór baksýnisspegillinn fram á fáheyrða öfuga sönnunarbyrði sakbornings.

En þessi pistill dugar ekki til að ræða um hrunmálin. Tilgangurinn er miklu heldur sá að minna stjórnar­menn á að í vandaðri ákvarðanatöku getur falist að rýna í og viðurkenna takmarkanir stjórnarinnar. Kalla til hagaðila og sérfróða aðila sem geta lagt lóð á vogarskálarnar, deilt þekkingu og afstöðu sinni – og veitt þannig betri forsendur fyrir ákvörðun.

Meðvirkni tengd nýju fötum keisarans er á hröðu undanhaldi. Skipuleg kortlagning á þekkingu og reynslu stjórnarmanna og takmörkunum þar á er mikilvægt fyrsta skref. Sjálfsmat stjórnar er eðli málsins samkvæmt takmarkað og líklegt til að viðhalda gömlum vinnubrögðum. Árangursríkara er reglubundið árangursmat utanaðkomandi ráðgjafa á störfum stjórnar og einstakra stjórnarmanna. Að ógleymdum utanaðkomandi sérfræðingum sem kallaðir eru til á einstökum sviðum s.s. varðandi upplýsingaöryggi, stafræna þróun, lögfræði frá a-ö, fjárfestatengsl og svo má lengi telja.

En í upphafi skyldi endinn skoða. Samkvæmt starfsreglum stjórna ættu einstakir stjórnarmenn að eiga rétt á að leita utanaðkomandi ráðgjafar á kostnað félagsins vegna málefna stjórnar. Álit manna á klæðaburði keisarans kann nefnilega að vera mismunandi og ekki verra ef gengið er óhikað eftir því að hann standist skoðun þegar á reynir og bent á ef svo er ekki. Ekki síst ef spegla þarf sig í baksýnisspeglinum.

Greinin birtist fyrst í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins um viðskipti og efnahagsmál.






×