Bjóst við að hafa gert sig að algjöru fífli

Yrsa Sigurðardóttir er varla búin að taka upp úr ferðatöskunni fyrr en hún er farin að setja í hana aftur og svona gengur það stóran hluta ársins. Á háannatíma um vor og haust sækir hún ráðstefnur og upplestra í tengslum við glæpasögur vítt og breitt um heiminn nokkrum sinnum í mánuði.

Glæpasögugeirann mætti kalla iðnað, svo mikið af glæpasögum er gefið út í Evrópu og á Norðurlöndum og þótt margir hafi viljað spá dauða og hnignun norrænu glæpasögunnar þá virðist lítið fjara undan vinsældunum.

„Nú sit ég í Skotlandi og borða á veitingastað. Ég tek þátt í upplestrarkvöldi með Stuart MacBride, skoskum glæpasagnahöfundi, en kem svo aftur og eyði páskahelginni með fjölskyldunni. Ég ferðast mikið á vorin og haustin. Ég get ekki talið allar ferðirnar sem ég hef farið í nýverið. Eftir Skotland þá liggur leiðin til Búdapest, aftur til Bretlands og svo til Finnlands. Ég hef samt gaman af þessu og sem betur fer þá fer eiginmaðurinn oft með mér, þannig að við getum notið þess saman að ferðast.“

Bjó sig undir það versta

Áður var Yrsa í fullu starfi á verkfræðistofu og skrifaði á kvöldin og um helgar. „Það gekk ekki þannig lengur. Ég hef minnkað starfshlutfallið, aðallega vegna ferðalaganna. Mér finnst samt enn þá ekkert mál að skrifa svona til hliðar við önnur verkefni,“ segir Yrsa sem hefur í tólf ár gefið út bók fyrir hver jól. „Ég er með bók í smíðum til útgáfu fyrir næstu jól,“ segir hún og segir enga pressu á sig aðra en að vilja geðjast lesendum sínum.

„Ég er byrjuð að skrifa. Auðvitað er vilji til að koma út bók en það er engin pressa. Pressa hjálpar ekki. Ég er knúin áfram af því að vilja skrifa góða glæpasögu en líka því að valda ekki lesendum mínum vonbrigðum. Ég hef nokkrum sinnum orðið mjög hrædd um að gera það. Ég hræddist þetta örugglega mest áður en bókin Ég man þig kom út. Ég hugsaði með mér: Guð minn góður, er þetta eitthvað sem lesendur verða ánægðir með? Ætti ég yfirhöfuð að gefa þetta út? En svo kom bara auglýsing í Bókatíðindum um útgáfu bókarinnar og það varð ekki aftur snúið. Ég bjó mig undir það versta í það skiptið. Og bjóst líka við að hafa gert mig að algjöru fífli með útgáfu þeirrar bókar. Mig langaði í smá stund bara til að fela mig. En þessi ótti virtist hafa magnað sig upp innra með mér, lesendur tóku bókinni nefnilega mjög vel. Það er það allra besta, gleði lesenda. Ekki metsölu- eða vinsældalistar. Ég finn fyrir gleði lesenda og hún skiptir mig öllu máli,“ segir Yrsa.

Kvikmynd gerð eftir einmitt þessari bók Yrsu, Ég man þig, verður frumsýnd í byrjun maí. Myndinni leikstýrir Óskar Þór Axelsson og í aðalhlutverkum verða meðal annarra Jóhannes Haukur Jóhannesson og Ágústa Eva Erlendsdóttir.

„Það er skemmtilegt að þessi bók er orðin að kvikmynd. Ég bíð spennt eftir frumsýningu myndarinnar og mæti strax eftir flug frá Finnlandi. Það er svo stíf dagskrá að ég þarf að mála mig og greiða í flugvélinni og mæta svo beint í bíó,“ segir Yrsa.

Inn á hliðargötu

En ef hún skrifaði ekki um glæpi, hvað þá? „Ég hóf ferilinn sem barnabókahöfundur. Skrifaði fimm barnabækur. Fann mig þá á endastöð. Þá spurði útgefandi mig að því hvort ég vildi ekki skrifa glæpasögu og ég játti því. Gerði það og hef gert í mörg ár síðan. Ef ég ætti að velja um eitthvert annað þema, þá held ég að ég myndi skrifa nokkurs konar vísindaskáldskap, um endalok heimsins eða eitthvað álíka. Það er eitthvað við heimsmyndina núna sem mann langar að takast á við,“ segir Yrsa.

En hvers vegna skyldi hún ekki gefa sig alla í skriftir fyrst ferillinn vindur svona upp á sig? „Ég er í spennandi verkefnum, vinnan heillar mig. Mér finnst skriftirnar enn þá vera hliðarheimur. Þegar ég skrifa þá fer ég af aðalveginum, inn á hliðargötu. Þannig líður mér.

Ég hef þörf fyrir að gera þetta hvort tveggja. Ég er núna verkefnastjóri og formaður byggingarnefndar um breytingar á ÍR-svæðinu uppi í Breiðholti,“ segir Yrsa. „Þá sinni ég enn verkefnastjórn fyrir hönnunarteymi fyrir Þeistareykjavirkjun, en því verkefni fer senn að ljúka.“

Enginn guð

Ferðalögin tengd ritstörfunum þykja henni spennandi. „Ég hefði ekki getað ferðast svona mikið vegna ritstarfanna þegar ég var með lítil börn. Ég get leyft mér meira. Börnin mín eru uppkomin þannig að enginn kvartar yfir ferðalögunum. Þetta er skemmtilegt líf, ég hef eignast fjölmarga vini tengda ritstörfum mínum og þessum sérstaka glæpasagnaheimi. Svo auðvitað vingast maður meira við suma en aðra.“

Hvaðan færðu innblástur?

„Það er bara héðan og þaðan. Það er mjög misjafnt. Stundum er það eitthvað sem ég heyri, einhver saga sem heillar mig. Eða ég hitti eitthvert fólk og nem eitthvað í fari þess. Innblástur kemur aldrei til mín fullmótaður. Ég þarf að vinna hugmyndina, brot fyrir brot. Ég er að minnsta kosti ekki þannig að ég fái bara fullkomna hugmynd fyrir heila bók í uppljómun.“

Hefur þú mikla þörf fyrir að stjórna aðstæðum? Og færðu útrás fyrir það í skrifum?

„Ég er enginn guð þegar ég skrifa,“ segir Yrsa og frábiður sér nokkurs lags guðskomplexa. „En ég viðurkenni að mér finnst ágætt að hafa stjórn á því sem gerist á síðum bókarinnar. Ég hef þá meiri stjórn á framvindu sögunnar en því sem gerist í lífinu sjálfu.“

Vitavörður og barþjónn

En hvernig er hinn dæmigerði glæpasagnahöfundur? 

„Það er nefnilega málið að það er enginn dæmigerður glæpasagnahöfundur. Það er með ólíkindum hvað fólk er með fjölbreyttan og misjafnan bakgrunn. Vitavörður, læknir, lögfræðingur, sjómaður, barþjónn, ég hef kynnst höfundum úr öllum greinum og stigum samfélagsins. Og þegar við hittumst þá tölum við ekki um glæpasögur eða glæpi. Við tölum um eiginlega allt annað en það. Þá finnst mér einkennandi að þennan geira bókmenntanna einkennir mikil samstaða. Maður finnur fyrir því að aðrir höfundar samgleðjast þegar það gengur vel. Það er enginn illvilji eða öfund í bransanum. Og þá eru líka allir af vilja gerðir að hjálpa og leiðbeina,“ segir Yrsa.

Alltaf forvitin um hrylling

Glæpasagnahöfundar eiga það þó sammerkt þrátt fyrir ólíkan bakgrunn að hafa brennandi áhuga á myrkari kimum samfélagsins, glæpum og hryllingi. Yrsa þrætir ekki fyrir það og segir frá hryllingsmyndaáhuga sínum sem hófst á unga aldri og er enn mikill.

„Ég hafði í æsku áhuga á öllu því sem var skrýtið og furðulegt. Mjög snemma vildi ég horfa á hryllingsmyndir. Ég held ég hafi verið ellefu ára gömul þegar ég horfði fyrst á hryllingsmynd. Það var Hitchcock-myndin Birds. Mamma og pabbi höfðu farið út að borða og við vorum ein heima nokkrir krakkar. Það hafði enginn áhuga á því að horfa á myndina með mér. Ég horfði því á hana ein og minnist þess ekki að hafa orðið hrædd. Ég var öllu heldur bara forvitin,“ segir Yrsa. „Mörgum finnst það skrýtið en ég slaka hvað best á yfir góðri hryllingsmynd. Því miður þá eru ekki margar góðar hryllingsmyndir framleiddar en ég nýt þess að horfa á þær þegar ég finn þær. Ég er hrifin af myndum til dæmis frá Suður-Kóreu og Japan og þá helst þeim sem eru svokallaðir sálfræðitryllar.“

Óvanalegt skótau

Yrsa býr yfir meiri sérvisku en að slaka á yfir hryllingi. Á ráðstefnum og upplestrum nýverið hefur hún vakið athygli fyrir líflegt og óvanalegt skótau og litríkar töskur. „Umboðsmönnum mínum úti fannst skórnir ræna athyglinni frá bókum mínum,“ segir Yrsa glettin. „Nýjustu kaupin eru í skóm með Darth Vader hæl. Ég á mörg skópör, ekki öll svona flippuð en mörg skemmtileg og litrík.“

Svo segist hún sérfræðingur í því að spæla egg. „Ég er nú reyndar bara stolt af því. Ég þyki best í heimi að spæla egg. Annars þyki ég nefnilega ekki hafa hæfileika í matargerð.“

Um páskana ætlar Yrsa að hafa það notalegt með fjölskyldunni. „Ég verð með mat fyrir fjölskylduna og á annan í páskum held ég allsherjar nammipartí. Þar verða að sjálfsögðu páskaegg en líka alls konar nammi sem hefur safnast upp í fríhafnarferðum upp á síðkastið. Það er slatti, það verður sum sé nammi í matinn,“ segir hún létt í bragði.