Sæstrengur! Er það góð hugmynd? Magnús Rannver Rafnsson skrifar 4. maí 2017 10:00 Þungi umræðu um sæstreng fer vaxandi. Flutningskerfi raforku hafa fengið nokkra umfjöllun en lítil umræða er um orkuverð, sem þó fer hækkandi. Útlit er fyrir frekari hækkanir orkuverðs. Áætlanir orkufyrirtækja benda til að sæstrengur sé í farvatninu. Orkusala um sæstreng krefst hnökralausrar fæðingar orku að streng. Gott og sveigjanlegt raforkuflutningskerfi er forsenda þessa. Landsnet er dótturfyrirtæki Landsvirkjunar og hefur í mörg ár með miklum tilkostnaði unnið að stórum og stæðilegum áætlunum um framkvæmdir sem eiga að styrkja flutningskerfið; fyrir landsbyggðina, að mér skilst. Hér dugir ekkert minna en 100 milljarða verkefnaveisla, á erlendum lánum. Sala orku um lengsta og dýrasta sæstreng í heimi er tæknilega útfæranlegt verkefni. Hins vegar er ástæða til að velta fyrir sér eftirfarandi: Gríðarmiklar fjárfestingar hafa verið gerðar í grænni orkutækni undanfarin ár. Nýsköpun og tækniþróun hafa blómstrað á þessu sviði (erlendis) og einungis tímaspursmál hvenær árangurinn lítur dagsins ljós. Vöxtur frekari fjárfestinga í grænni orkutækni er fyrirsjáanlegur og mun enn auka framboð og valmöguleika, nýr ofur-fjárfestingasjóður ríkasta manns heims, Bill Gates, er vísbending um hvert hugur fjárfesta stefnir. Í hverri viku fellur meiri endurnýjanleg orka á jörðina en mannkynið notar í heild sinni – á ári. Líklegt er að nýting aukist hratt á næstu árum; ný efni, ný framleiðslutækni og breytt hugsun munu sjá til þess. Þýskaland er á undan eigin áætlun um breytingu úr kjarnorku í græna orku (30% orku nú græn), þróun sem gengur þvert á efasemdaraddir. Framboð og nýting eru líklegri til að aukast verulega frekar en hitt. Fjölmargar nýjar og jafnvel betri – staðbundnar – lausnir til vinnslu grænnar orku eru enn fremur líklegar til að líta dagsins ljós á næstu árum. Hverjar eru líkur þess að lengsti og dýrasti sæstrengur heims – og mesta orkutap – verði samkeppnisfær og styrki íslenska velferð?Orkuverð margfaldaðist Noregur hefur nú þegar tengt sig við umheiminn með sæstreng. Það er margt ákaflega gott í Noregi þegar kemur að lífsgæðum og velferð venjulegs fólks. Hins vegar er mér minnisstæður harður vetur þegar orkuverð margfaldaðist. Orsök þessa reyndist orkusala sumarið áður, er tiltekin vatnslón tæmdust við orkusölu úr landi. Í kjölfarið fékk almenningur það hlutskipti að slást um afgangsorku – restar – í vatnslónum Noregs og greiða fyrir það margfalt verð. Þetta kom sér auðvitað ekki illa fyrir orkufyrirtækið (góð sumar- og vetrarsala), öllu verr fyrir almenning. Allt undir merkjum markaðsfræðanna góðu. Þekkt er að orkuverð hækkaði verulega eftir tilkomu sæstrengs. Vatn, sundlaugar og heitir pottar eru ómetanleg lífsgæði á Íslandi og frelsi sem endurspeglast í því að eiga einfaldlega nóg af dásamlega heitu og köldu vatni? Hvernig verður rekstrarumhverfi baðstaða og heimila eftir verðhækkun orkunnar? Er ekki rétt að spyrja hvernig sæstrengur til Evrópu auki hagsæld og lífsgæði íslensks almennings? Ungt fólk, verkafólk, öryrkjar, lífeyrisþegar, einstæðir foreldrar, kennarar og vel menntað fólk sem ekki getur lifað af laununum sínum á Íslandi, þá meðtalið. Skoðum einn þátt enn. 100 milljarða fjárfesting í nýjum raforkuflutningskerfum endurspeglar áætlanir um afar fyrirferðarmikið kerfi. Ásýnd náttúru Íslands er viðfangsefni stærsta iðnaðar á Íslandi í dag. Ferðamannaiðnaðurinn skapar tekjur og tækifæri í annarri stærðargráðu en álfyrirtæki eða sambærilegt mun nokkurn tíma gera. Allar helstu áætlanir Landsnets um raforkuflutningskerfi fela í sér hefðbundnar stálgrindur, táknmynd liðinna tíma iðnvæðingar og stóriðjuhugsunar. Full ástæða er til að efast um að slíkt hafi góð áhrif á ferðamannagreinina sem nær nú yfir allt landið. Hin neikvæða ímynd orkunnar sem Landsnet kappkostar að viðhalda með úr sér gengnum lausnum og yfirgangi – þá einna helst í dómssölum – er ekki bara skaðleg íslenskum orkuiðnaði, hún er líklega enn skaðlegri stærstu atvinnugrein landsins; ferðamannaiðnaði. Hversu skynsamleg er slík áhætta? Hver er þörfin, í tölum, á mannamáli? Vissulega erfitt að átta sig á því hvernig sæstrengur styrkir íslenska velferð. Þvert á móti, þá virðist fátt í kortunum styðja slíka ofurframkvæmd. Hins vegar er fjölmargt sem bendir skýrt til að afleiðingin verði skerðing á almennum lífsgæðum, skerðing á íslenskri velferð, eina ferðina enn. Kæru lesendur, þetta ætti að vera í okkur höndum, en er ekki. Gerum eitthvað í málinu. Verjum íslenska velferð, íslenska náttúru og íslenskar auðlindir gagnvart fámennum sérhagsmunaöflum sem þurfa sífellt meira. Sé landsbyggðin raunverulega að verða rafmagnslaus, er bæði hagkvæmara og umhverfisvænna að nota staðbundnar lausnir. 100 milljarða flutningskerfi – fyrir sæstreng – er ekki góð hugmynd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Vekjum risann Guðmundur Karl Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Skoðun Jákvæður orðaforði eykur hamingju og vellíðan Helga Fjóla Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Látum hjartað ráða för Sigrún Traustadóttir skrifar Skoðun Vekjum risann Guðmundur Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Katrín Jakobsdóttir forseti Viðar Pálsson skrifar Skoðun Þjóðarsátt líka fyrir fatlað fólk Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Í ker eða kistu Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson skrifar Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta skrifar Skoðun Fyrir hverja eru skoðanakannanir? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Án varna, ekkert frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore skrifar Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Viltu vera memm? Birna Dröfn Birgisdóttir skrifar Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Sjá meira
Þungi umræðu um sæstreng fer vaxandi. Flutningskerfi raforku hafa fengið nokkra umfjöllun en lítil umræða er um orkuverð, sem þó fer hækkandi. Útlit er fyrir frekari hækkanir orkuverðs. Áætlanir orkufyrirtækja benda til að sæstrengur sé í farvatninu. Orkusala um sæstreng krefst hnökralausrar fæðingar orku að streng. Gott og sveigjanlegt raforkuflutningskerfi er forsenda þessa. Landsnet er dótturfyrirtæki Landsvirkjunar og hefur í mörg ár með miklum tilkostnaði unnið að stórum og stæðilegum áætlunum um framkvæmdir sem eiga að styrkja flutningskerfið; fyrir landsbyggðina, að mér skilst. Hér dugir ekkert minna en 100 milljarða verkefnaveisla, á erlendum lánum. Sala orku um lengsta og dýrasta sæstreng í heimi er tæknilega útfæranlegt verkefni. Hins vegar er ástæða til að velta fyrir sér eftirfarandi: Gríðarmiklar fjárfestingar hafa verið gerðar í grænni orkutækni undanfarin ár. Nýsköpun og tækniþróun hafa blómstrað á þessu sviði (erlendis) og einungis tímaspursmál hvenær árangurinn lítur dagsins ljós. Vöxtur frekari fjárfestinga í grænni orkutækni er fyrirsjáanlegur og mun enn auka framboð og valmöguleika, nýr ofur-fjárfestingasjóður ríkasta manns heims, Bill Gates, er vísbending um hvert hugur fjárfesta stefnir. Í hverri viku fellur meiri endurnýjanleg orka á jörðina en mannkynið notar í heild sinni – á ári. Líklegt er að nýting aukist hratt á næstu árum; ný efni, ný framleiðslutækni og breytt hugsun munu sjá til þess. Þýskaland er á undan eigin áætlun um breytingu úr kjarnorku í græna orku (30% orku nú græn), þróun sem gengur þvert á efasemdaraddir. Framboð og nýting eru líklegri til að aukast verulega frekar en hitt. Fjölmargar nýjar og jafnvel betri – staðbundnar – lausnir til vinnslu grænnar orku eru enn fremur líklegar til að líta dagsins ljós á næstu árum. Hverjar eru líkur þess að lengsti og dýrasti sæstrengur heims – og mesta orkutap – verði samkeppnisfær og styrki íslenska velferð?Orkuverð margfaldaðist Noregur hefur nú þegar tengt sig við umheiminn með sæstreng. Það er margt ákaflega gott í Noregi þegar kemur að lífsgæðum og velferð venjulegs fólks. Hins vegar er mér minnisstæður harður vetur þegar orkuverð margfaldaðist. Orsök þessa reyndist orkusala sumarið áður, er tiltekin vatnslón tæmdust við orkusölu úr landi. Í kjölfarið fékk almenningur það hlutskipti að slást um afgangsorku – restar – í vatnslónum Noregs og greiða fyrir það margfalt verð. Þetta kom sér auðvitað ekki illa fyrir orkufyrirtækið (góð sumar- og vetrarsala), öllu verr fyrir almenning. Allt undir merkjum markaðsfræðanna góðu. Þekkt er að orkuverð hækkaði verulega eftir tilkomu sæstrengs. Vatn, sundlaugar og heitir pottar eru ómetanleg lífsgæði á Íslandi og frelsi sem endurspeglast í því að eiga einfaldlega nóg af dásamlega heitu og köldu vatni? Hvernig verður rekstrarumhverfi baðstaða og heimila eftir verðhækkun orkunnar? Er ekki rétt að spyrja hvernig sæstrengur til Evrópu auki hagsæld og lífsgæði íslensks almennings? Ungt fólk, verkafólk, öryrkjar, lífeyrisþegar, einstæðir foreldrar, kennarar og vel menntað fólk sem ekki getur lifað af laununum sínum á Íslandi, þá meðtalið. Skoðum einn þátt enn. 100 milljarða fjárfesting í nýjum raforkuflutningskerfum endurspeglar áætlanir um afar fyrirferðarmikið kerfi. Ásýnd náttúru Íslands er viðfangsefni stærsta iðnaðar á Íslandi í dag. Ferðamannaiðnaðurinn skapar tekjur og tækifæri í annarri stærðargráðu en álfyrirtæki eða sambærilegt mun nokkurn tíma gera. Allar helstu áætlanir Landsnets um raforkuflutningskerfi fela í sér hefðbundnar stálgrindur, táknmynd liðinna tíma iðnvæðingar og stóriðjuhugsunar. Full ástæða er til að efast um að slíkt hafi góð áhrif á ferðamannagreinina sem nær nú yfir allt landið. Hin neikvæða ímynd orkunnar sem Landsnet kappkostar að viðhalda með úr sér gengnum lausnum og yfirgangi – þá einna helst í dómssölum – er ekki bara skaðleg íslenskum orkuiðnaði, hún er líklega enn skaðlegri stærstu atvinnugrein landsins; ferðamannaiðnaði. Hversu skynsamleg er slík áhætta? Hver er þörfin, í tölum, á mannamáli? Vissulega erfitt að átta sig á því hvernig sæstrengur styrkir íslenska velferð. Þvert á móti, þá virðist fátt í kortunum styðja slíka ofurframkvæmd. Hins vegar er fjölmargt sem bendir skýrt til að afleiðingin verði skerðing á almennum lífsgæðum, skerðing á íslenskri velferð, eina ferðina enn. Kæru lesendur, þetta ætti að vera í okkur höndum, en er ekki. Gerum eitthvað í málinu. Verjum íslenska velferð, íslenska náttúru og íslenskar auðlindir gagnvart fámennum sérhagsmunaöflum sem þurfa sífellt meira. Sé landsbyggðin raunverulega að verða rafmagnslaus, er bæði hagkvæmara og umhverfisvænna að nota staðbundnar lausnir. 100 milljarða flutningskerfi – fyrir sæstreng – er ekki góð hugmynd.
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar