Kvosin sem við elskum heitt Björn Ólafs skrifar 10. febrúar 2016 07:00 Kvosin í Reykjavík er enn einu sinni orðin hitamál í borginni. Áform um nýbyggingar eru nálægt því að verða að veruleika á tveim af þremur stöðum sem okkur þykir vænt um á þessum pínulitla ferkantaða fleti milli hafnar og tjarnar. Pínulitla, en hér er hjarta íslenska lýðveldisins, höfuðborgarinnar, þjóðkirkjunnar, hér bjó fyrsti landnámsmaðurinn. Borgarbúarnir eru alltaf hræddir, snortnir, þegar komið er við þessa húsaþyrpingu. Hjálpi mér segja flestir og láta þar við sitja. En Kvosin þróast án þeirra, stundum vel, stundum skringilega og skemmtilega, en líka stundum klaufalega. Klaufaskapurinn stendur oft rótfastur í meira en öld. Þrír staðir skipta hér mestu máli, Austurvöllur, Tjörnin og svo Lækjargata; öxullinn sem liggur frá Hörpu að Hljómskálagarði. Tölum fyrst um þann öxul. Austan hans stendur röð opinberra bygginga, falleg gömul hús, og svo Arnarhóll með styttunni af Ingólfi. Þessi mannvirki syngja hvert með sínu nefi en saman í bráðfallegum kór. Hinum megin við götuna er fyrst Tjörnin og síðan löng röð af byggingum sem er ekki nærri því eins vel heppnuð og húsin á móti. Hér er ein lóð auð og mun þar rísa hótel. Norðan Lækjartorgs er síðan einskismannsland alla leið að Hörpu. Munu þar rísa fimm til sex hæða hús sem ætlað er að tengi Kvosina við tónleikahúsið. Í „aðalatriðum“ er ekkert við þetta að athuga. Um er að ræða lóðir sem betra er að byggja á en standi auðar. En aðalatriði sem ekki er ákveðið í deiliskipulagi er hvernig þessi hús líti út og hvernig þau gætu myndað fallega heildarmynd með byggðinni hinum megin við götuna.Ekki flókið að teikna mismunandi útfærslur Það er kallað byggðarmynstur á lélegri íslensku, en er yfirleitt ekki hluti af skilmálum deiliskipulaga í Reykjavík, því miður. Í þessu tilfelli virðist mér ekki mjög flókið að teikna mismunandi útfærslur á útliti þessara húsa og setja þær inn í heildarmynd Lækjargötu og Arnarhóls. Í borginni eru margir ágætir þrívíddarmeistarar sem kunna að sýna okkur hvernig þessi nýju hús myndu passa við umhverfið þannig að sjá megi hvað vel fari, eða miður. Myndefni sem ég hef séð birt sýnir það ekki. Eðlilegt er að jafn mikilvægt borgarlandslag sé sýnt almenningi í sjónvarpi en ekki aðeins í illlæsilegum smámyndum í skrifstofuhúsi í Borgartúni. Víkjum okkur þá að Tjörninni, því umhverfi sem að mínu áliti er það eina sem nefna mætti sjarmerandi í Kvosinni enda vinsælla en flest útivistarsvæði önnur. Í kringum Tjörnina er falleg byggð, nema óbyggð lóð aftan við Ráðhúsið, sem er ætluð fyrir skrifstofur Alþingis. Góð hugmynd. En hér blasir við sama vandamálið og í Lækjargötu. Nokkuð há og bein bygging mun rísa hér og mynda baktjald ráðhússins. Hún verður þannig hluti af póstkorti sem sýnir sérkennilegasta staðinn við Tjörnina. Núverandi forsætisráðherra hefur sent út jólakort sem sýnir hugmynd um útlit byggingarinnar sem gerð yrði eftir nær hundrað ára gamalli skissu Guðjóns Samúelssonar. Vitaskuld eru kollegar mínir arkitektar hneykslaðir af þessari tímaskekktu uppástungu. Nútímaarkitektúr er búinn að vera í heila öld grátt eða hvítt hús, algjörlega skrautlaust og litlaust nema í sauðalitum. Allt annað telst vera smekkleysa. Allt skal svara þörfum, eins og formaður arkitektafélagsins sagði sem rök fyrir mótmælum við smekkleysi ráðherrans.Ef til vill vantar metnað Áhugavert er að staldra við og athuga hver hann er þessi Guðjón sem ráðherra setur í hásæti sem einráðan í íslenskri byggingarlist. Guðjón Samúelsson lærði í Danmörku fyrir fyrra stríð og hefur sennilega lært það sama og ég í Frakklandi hálfri öld síðar. Hann kom til Íslands og var svo mikils metinn að hann var skipaður landsarkitekt 1920. Nær allar byggingar sem rísa á næstu þrem áratugum á Íslandi og sem enn eru taldar mikilvægar eru eftir hann: Háskólinn, Kaþólska kirkjan, Þjóðleikhúsið, Eimskip, Apótekið, Hótel Borg, Akureyrarkirkja, Landsbankinn og auðvitað Hallgrímskirkja. Þessar byggingar hafa allar mjög sterkt svipmót, falla vel inn í borgarmynd og hafa allar eigin persónuleika. Guðjón var þó ekki frumlegur utangarðsmaður. Hann sækir forskriftir í tískustefnur eins og danska byggingarrómantík, þýskar hugmyndir um virðuleika í borgarumhverfi og „sígildar“ reglur arkitektaskóla. Byggingar sem nú eru sýndar í fjölmiðlum og eiga að standa við norður-suður öxul Miðbæjarins, vestan megin lækjar, hafa hvorki þennan persónuleika, svipmót né fínlegt aðlögunargildi. Að mínu áliti er mjög ólíklegt að þær veki hrifningu. Hver veit? Kannski munu þær svara þörfum og allir verða ánægðir. En ef til vill vantar hér metnað og vilja til gera Kvosina að fögru umhverfi. Það gerðist þó hinum megin við Lækinn í Bakarabrekku þegar æst ungmenni máluðu öll húsin þar á einni bjartri sumarnóttu, og allir sáu morguninn eftir hvað þau eru falleg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Skoðun Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Sjá meira
Kvosin í Reykjavík er enn einu sinni orðin hitamál í borginni. Áform um nýbyggingar eru nálægt því að verða að veruleika á tveim af þremur stöðum sem okkur þykir vænt um á þessum pínulitla ferkantaða fleti milli hafnar og tjarnar. Pínulitla, en hér er hjarta íslenska lýðveldisins, höfuðborgarinnar, þjóðkirkjunnar, hér bjó fyrsti landnámsmaðurinn. Borgarbúarnir eru alltaf hræddir, snortnir, þegar komið er við þessa húsaþyrpingu. Hjálpi mér segja flestir og láta þar við sitja. En Kvosin þróast án þeirra, stundum vel, stundum skringilega og skemmtilega, en líka stundum klaufalega. Klaufaskapurinn stendur oft rótfastur í meira en öld. Þrír staðir skipta hér mestu máli, Austurvöllur, Tjörnin og svo Lækjargata; öxullinn sem liggur frá Hörpu að Hljómskálagarði. Tölum fyrst um þann öxul. Austan hans stendur röð opinberra bygginga, falleg gömul hús, og svo Arnarhóll með styttunni af Ingólfi. Þessi mannvirki syngja hvert með sínu nefi en saman í bráðfallegum kór. Hinum megin við götuna er fyrst Tjörnin og síðan löng röð af byggingum sem er ekki nærri því eins vel heppnuð og húsin á móti. Hér er ein lóð auð og mun þar rísa hótel. Norðan Lækjartorgs er síðan einskismannsland alla leið að Hörpu. Munu þar rísa fimm til sex hæða hús sem ætlað er að tengi Kvosina við tónleikahúsið. Í „aðalatriðum“ er ekkert við þetta að athuga. Um er að ræða lóðir sem betra er að byggja á en standi auðar. En aðalatriði sem ekki er ákveðið í deiliskipulagi er hvernig þessi hús líti út og hvernig þau gætu myndað fallega heildarmynd með byggðinni hinum megin við götuna.Ekki flókið að teikna mismunandi útfærslur Það er kallað byggðarmynstur á lélegri íslensku, en er yfirleitt ekki hluti af skilmálum deiliskipulaga í Reykjavík, því miður. Í þessu tilfelli virðist mér ekki mjög flókið að teikna mismunandi útfærslur á útliti þessara húsa og setja þær inn í heildarmynd Lækjargötu og Arnarhóls. Í borginni eru margir ágætir þrívíddarmeistarar sem kunna að sýna okkur hvernig þessi nýju hús myndu passa við umhverfið þannig að sjá megi hvað vel fari, eða miður. Myndefni sem ég hef séð birt sýnir það ekki. Eðlilegt er að jafn mikilvægt borgarlandslag sé sýnt almenningi í sjónvarpi en ekki aðeins í illlæsilegum smámyndum í skrifstofuhúsi í Borgartúni. Víkjum okkur þá að Tjörninni, því umhverfi sem að mínu áliti er það eina sem nefna mætti sjarmerandi í Kvosinni enda vinsælla en flest útivistarsvæði önnur. Í kringum Tjörnina er falleg byggð, nema óbyggð lóð aftan við Ráðhúsið, sem er ætluð fyrir skrifstofur Alþingis. Góð hugmynd. En hér blasir við sama vandamálið og í Lækjargötu. Nokkuð há og bein bygging mun rísa hér og mynda baktjald ráðhússins. Hún verður þannig hluti af póstkorti sem sýnir sérkennilegasta staðinn við Tjörnina. Núverandi forsætisráðherra hefur sent út jólakort sem sýnir hugmynd um útlit byggingarinnar sem gerð yrði eftir nær hundrað ára gamalli skissu Guðjóns Samúelssonar. Vitaskuld eru kollegar mínir arkitektar hneykslaðir af þessari tímaskekktu uppástungu. Nútímaarkitektúr er búinn að vera í heila öld grátt eða hvítt hús, algjörlega skrautlaust og litlaust nema í sauðalitum. Allt annað telst vera smekkleysa. Allt skal svara þörfum, eins og formaður arkitektafélagsins sagði sem rök fyrir mótmælum við smekkleysi ráðherrans.Ef til vill vantar metnað Áhugavert er að staldra við og athuga hver hann er þessi Guðjón sem ráðherra setur í hásæti sem einráðan í íslenskri byggingarlist. Guðjón Samúelsson lærði í Danmörku fyrir fyrra stríð og hefur sennilega lært það sama og ég í Frakklandi hálfri öld síðar. Hann kom til Íslands og var svo mikils metinn að hann var skipaður landsarkitekt 1920. Nær allar byggingar sem rísa á næstu þrem áratugum á Íslandi og sem enn eru taldar mikilvægar eru eftir hann: Háskólinn, Kaþólska kirkjan, Þjóðleikhúsið, Eimskip, Apótekið, Hótel Borg, Akureyrarkirkja, Landsbankinn og auðvitað Hallgrímskirkja. Þessar byggingar hafa allar mjög sterkt svipmót, falla vel inn í borgarmynd og hafa allar eigin persónuleika. Guðjón var þó ekki frumlegur utangarðsmaður. Hann sækir forskriftir í tískustefnur eins og danska byggingarrómantík, þýskar hugmyndir um virðuleika í borgarumhverfi og „sígildar“ reglur arkitektaskóla. Byggingar sem nú eru sýndar í fjölmiðlum og eiga að standa við norður-suður öxul Miðbæjarins, vestan megin lækjar, hafa hvorki þennan persónuleika, svipmót né fínlegt aðlögunargildi. Að mínu áliti er mjög ólíklegt að þær veki hrifningu. Hver veit? Kannski munu þær svara þörfum og allir verða ánægðir. En ef til vill vantar hér metnað og vilja til gera Kvosina að fögru umhverfi. Það gerðist þó hinum megin við Lækinn í Bakarabrekku þegar æst ungmenni máluðu öll húsin þar á einni bjartri sumarnóttu, og allir sáu morguninn eftir hvað þau eru falleg.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar