Kvosin sem við elskum heitt Björn Ólafs skrifar 10. febrúar 2016 07:00 Kvosin í Reykjavík er enn einu sinni orðin hitamál í borginni. Áform um nýbyggingar eru nálægt því að verða að veruleika á tveim af þremur stöðum sem okkur þykir vænt um á þessum pínulitla ferkantaða fleti milli hafnar og tjarnar. Pínulitla, en hér er hjarta íslenska lýðveldisins, höfuðborgarinnar, þjóðkirkjunnar, hér bjó fyrsti landnámsmaðurinn. Borgarbúarnir eru alltaf hræddir, snortnir, þegar komið er við þessa húsaþyrpingu. Hjálpi mér segja flestir og láta þar við sitja. En Kvosin þróast án þeirra, stundum vel, stundum skringilega og skemmtilega, en líka stundum klaufalega. Klaufaskapurinn stendur oft rótfastur í meira en öld. Þrír staðir skipta hér mestu máli, Austurvöllur, Tjörnin og svo Lækjargata; öxullinn sem liggur frá Hörpu að Hljómskálagarði. Tölum fyrst um þann öxul. Austan hans stendur röð opinberra bygginga, falleg gömul hús, og svo Arnarhóll með styttunni af Ingólfi. Þessi mannvirki syngja hvert með sínu nefi en saman í bráðfallegum kór. Hinum megin við götuna er fyrst Tjörnin og síðan löng röð af byggingum sem er ekki nærri því eins vel heppnuð og húsin á móti. Hér er ein lóð auð og mun þar rísa hótel. Norðan Lækjartorgs er síðan einskismannsland alla leið að Hörpu. Munu þar rísa fimm til sex hæða hús sem ætlað er að tengi Kvosina við tónleikahúsið. Í „aðalatriðum“ er ekkert við þetta að athuga. Um er að ræða lóðir sem betra er að byggja á en standi auðar. En aðalatriði sem ekki er ákveðið í deiliskipulagi er hvernig þessi hús líti út og hvernig þau gætu myndað fallega heildarmynd með byggðinni hinum megin við götuna.Ekki flókið að teikna mismunandi útfærslur Það er kallað byggðarmynstur á lélegri íslensku, en er yfirleitt ekki hluti af skilmálum deiliskipulaga í Reykjavík, því miður. Í þessu tilfelli virðist mér ekki mjög flókið að teikna mismunandi útfærslur á útliti þessara húsa og setja þær inn í heildarmynd Lækjargötu og Arnarhóls. Í borginni eru margir ágætir þrívíddarmeistarar sem kunna að sýna okkur hvernig þessi nýju hús myndu passa við umhverfið þannig að sjá megi hvað vel fari, eða miður. Myndefni sem ég hef séð birt sýnir það ekki. Eðlilegt er að jafn mikilvægt borgarlandslag sé sýnt almenningi í sjónvarpi en ekki aðeins í illlæsilegum smámyndum í skrifstofuhúsi í Borgartúni. Víkjum okkur þá að Tjörninni, því umhverfi sem að mínu áliti er það eina sem nefna mætti sjarmerandi í Kvosinni enda vinsælla en flest útivistarsvæði önnur. Í kringum Tjörnina er falleg byggð, nema óbyggð lóð aftan við Ráðhúsið, sem er ætluð fyrir skrifstofur Alþingis. Góð hugmynd. En hér blasir við sama vandamálið og í Lækjargötu. Nokkuð há og bein bygging mun rísa hér og mynda baktjald ráðhússins. Hún verður þannig hluti af póstkorti sem sýnir sérkennilegasta staðinn við Tjörnina. Núverandi forsætisráðherra hefur sent út jólakort sem sýnir hugmynd um útlit byggingarinnar sem gerð yrði eftir nær hundrað ára gamalli skissu Guðjóns Samúelssonar. Vitaskuld eru kollegar mínir arkitektar hneykslaðir af þessari tímaskekktu uppástungu. Nútímaarkitektúr er búinn að vera í heila öld grátt eða hvítt hús, algjörlega skrautlaust og litlaust nema í sauðalitum. Allt annað telst vera smekkleysa. Allt skal svara þörfum, eins og formaður arkitektafélagsins sagði sem rök fyrir mótmælum við smekkleysi ráðherrans.Ef til vill vantar metnað Áhugavert er að staldra við og athuga hver hann er þessi Guðjón sem ráðherra setur í hásæti sem einráðan í íslenskri byggingarlist. Guðjón Samúelsson lærði í Danmörku fyrir fyrra stríð og hefur sennilega lært það sama og ég í Frakklandi hálfri öld síðar. Hann kom til Íslands og var svo mikils metinn að hann var skipaður landsarkitekt 1920. Nær allar byggingar sem rísa á næstu þrem áratugum á Íslandi og sem enn eru taldar mikilvægar eru eftir hann: Háskólinn, Kaþólska kirkjan, Þjóðleikhúsið, Eimskip, Apótekið, Hótel Borg, Akureyrarkirkja, Landsbankinn og auðvitað Hallgrímskirkja. Þessar byggingar hafa allar mjög sterkt svipmót, falla vel inn í borgarmynd og hafa allar eigin persónuleika. Guðjón var þó ekki frumlegur utangarðsmaður. Hann sækir forskriftir í tískustefnur eins og danska byggingarrómantík, þýskar hugmyndir um virðuleika í borgarumhverfi og „sígildar“ reglur arkitektaskóla. Byggingar sem nú eru sýndar í fjölmiðlum og eiga að standa við norður-suður öxul Miðbæjarins, vestan megin lækjar, hafa hvorki þennan persónuleika, svipmót né fínlegt aðlögunargildi. Að mínu áliti er mjög ólíklegt að þær veki hrifningu. Hver veit? Kannski munu þær svara þörfum og allir verða ánægðir. En ef til vill vantar hér metnað og vilja til gera Kvosina að fögru umhverfi. Það gerðist þó hinum megin við Lækinn í Bakarabrekku þegar æst ungmenni máluðu öll húsin þar á einni bjartri sumarnóttu, og allir sáu morguninn eftir hvað þau eru falleg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Skoðun Innrás á Rafah stríðir gegn allri mannúð Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Börnin okkar Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Vextir geta og þurfa að lækka Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Óttasleginn mömmuher og Eurovision Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson skrifar Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað skrifar Skoðun Opið bréf til samgönguráðherra og vegamálastjóra Hópur ferðaþjóna í Dölunum skrifar Skoðun Hugleiðingar ellilífeyrisþega um landsmálin og orkumálin Ingimundur Andrésson skrifar Skoðun Að tilheyra - Fjölmenningarþing Reykjavíkur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Katrínu sem forseta Stefán Friðrik Stefánsson skrifar Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaðan ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þekking á naloxone nefúða getur bjargað lífi Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við breytt fortíðinni? Ásgeir Jónsson skrifar Skoðun Á að banna TikTok? Óttar Birgisson skrifar Skoðun Gerum góðan dal enn betri Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Ný norræn stjórnarskrá Hrannar Björn Arnarsson,Ragnheiður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson skrifar Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar Skoðun Stærsta loftslagsráðstefna í heimi Nótt Thorberg skrifar Sjá meira
Kvosin í Reykjavík er enn einu sinni orðin hitamál í borginni. Áform um nýbyggingar eru nálægt því að verða að veruleika á tveim af þremur stöðum sem okkur þykir vænt um á þessum pínulitla ferkantaða fleti milli hafnar og tjarnar. Pínulitla, en hér er hjarta íslenska lýðveldisins, höfuðborgarinnar, þjóðkirkjunnar, hér bjó fyrsti landnámsmaðurinn. Borgarbúarnir eru alltaf hræddir, snortnir, þegar komið er við þessa húsaþyrpingu. Hjálpi mér segja flestir og láta þar við sitja. En Kvosin þróast án þeirra, stundum vel, stundum skringilega og skemmtilega, en líka stundum klaufalega. Klaufaskapurinn stendur oft rótfastur í meira en öld. Þrír staðir skipta hér mestu máli, Austurvöllur, Tjörnin og svo Lækjargata; öxullinn sem liggur frá Hörpu að Hljómskálagarði. Tölum fyrst um þann öxul. Austan hans stendur röð opinberra bygginga, falleg gömul hús, og svo Arnarhóll með styttunni af Ingólfi. Þessi mannvirki syngja hvert með sínu nefi en saman í bráðfallegum kór. Hinum megin við götuna er fyrst Tjörnin og síðan löng röð af byggingum sem er ekki nærri því eins vel heppnuð og húsin á móti. Hér er ein lóð auð og mun þar rísa hótel. Norðan Lækjartorgs er síðan einskismannsland alla leið að Hörpu. Munu þar rísa fimm til sex hæða hús sem ætlað er að tengi Kvosina við tónleikahúsið. Í „aðalatriðum“ er ekkert við þetta að athuga. Um er að ræða lóðir sem betra er að byggja á en standi auðar. En aðalatriði sem ekki er ákveðið í deiliskipulagi er hvernig þessi hús líti út og hvernig þau gætu myndað fallega heildarmynd með byggðinni hinum megin við götuna.Ekki flókið að teikna mismunandi útfærslur Það er kallað byggðarmynstur á lélegri íslensku, en er yfirleitt ekki hluti af skilmálum deiliskipulaga í Reykjavík, því miður. Í þessu tilfelli virðist mér ekki mjög flókið að teikna mismunandi útfærslur á útliti þessara húsa og setja þær inn í heildarmynd Lækjargötu og Arnarhóls. Í borginni eru margir ágætir þrívíddarmeistarar sem kunna að sýna okkur hvernig þessi nýju hús myndu passa við umhverfið þannig að sjá megi hvað vel fari, eða miður. Myndefni sem ég hef séð birt sýnir það ekki. Eðlilegt er að jafn mikilvægt borgarlandslag sé sýnt almenningi í sjónvarpi en ekki aðeins í illlæsilegum smámyndum í skrifstofuhúsi í Borgartúni. Víkjum okkur þá að Tjörninni, því umhverfi sem að mínu áliti er það eina sem nefna mætti sjarmerandi í Kvosinni enda vinsælla en flest útivistarsvæði önnur. Í kringum Tjörnina er falleg byggð, nema óbyggð lóð aftan við Ráðhúsið, sem er ætluð fyrir skrifstofur Alþingis. Góð hugmynd. En hér blasir við sama vandamálið og í Lækjargötu. Nokkuð há og bein bygging mun rísa hér og mynda baktjald ráðhússins. Hún verður þannig hluti af póstkorti sem sýnir sérkennilegasta staðinn við Tjörnina. Núverandi forsætisráðherra hefur sent út jólakort sem sýnir hugmynd um útlit byggingarinnar sem gerð yrði eftir nær hundrað ára gamalli skissu Guðjóns Samúelssonar. Vitaskuld eru kollegar mínir arkitektar hneykslaðir af þessari tímaskekktu uppástungu. Nútímaarkitektúr er búinn að vera í heila öld grátt eða hvítt hús, algjörlega skrautlaust og litlaust nema í sauðalitum. Allt annað telst vera smekkleysa. Allt skal svara þörfum, eins og formaður arkitektafélagsins sagði sem rök fyrir mótmælum við smekkleysi ráðherrans.Ef til vill vantar metnað Áhugavert er að staldra við og athuga hver hann er þessi Guðjón sem ráðherra setur í hásæti sem einráðan í íslenskri byggingarlist. Guðjón Samúelsson lærði í Danmörku fyrir fyrra stríð og hefur sennilega lært það sama og ég í Frakklandi hálfri öld síðar. Hann kom til Íslands og var svo mikils metinn að hann var skipaður landsarkitekt 1920. Nær allar byggingar sem rísa á næstu þrem áratugum á Íslandi og sem enn eru taldar mikilvægar eru eftir hann: Háskólinn, Kaþólska kirkjan, Þjóðleikhúsið, Eimskip, Apótekið, Hótel Borg, Akureyrarkirkja, Landsbankinn og auðvitað Hallgrímskirkja. Þessar byggingar hafa allar mjög sterkt svipmót, falla vel inn í borgarmynd og hafa allar eigin persónuleika. Guðjón var þó ekki frumlegur utangarðsmaður. Hann sækir forskriftir í tískustefnur eins og danska byggingarrómantík, þýskar hugmyndir um virðuleika í borgarumhverfi og „sígildar“ reglur arkitektaskóla. Byggingar sem nú eru sýndar í fjölmiðlum og eiga að standa við norður-suður öxul Miðbæjarins, vestan megin lækjar, hafa hvorki þennan persónuleika, svipmót né fínlegt aðlögunargildi. Að mínu áliti er mjög ólíklegt að þær veki hrifningu. Hver veit? Kannski munu þær svara þörfum og allir verða ánægðir. En ef til vill vantar hér metnað og vilja til gera Kvosina að fögru umhverfi. Það gerðist þó hinum megin við Lækinn í Bakarabrekku þegar æst ungmenni máluðu öll húsin þar á einni bjartri sumarnóttu, og allir sáu morguninn eftir hvað þau eru falleg.
Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaðan ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar