Kvosin sem við elskum heitt Björn Ólafs skrifar 10. febrúar 2016 07:00 Kvosin í Reykjavík er enn einu sinni orðin hitamál í borginni. Áform um nýbyggingar eru nálægt því að verða að veruleika á tveim af þremur stöðum sem okkur þykir vænt um á þessum pínulitla ferkantaða fleti milli hafnar og tjarnar. Pínulitla, en hér er hjarta íslenska lýðveldisins, höfuðborgarinnar, þjóðkirkjunnar, hér bjó fyrsti landnámsmaðurinn. Borgarbúarnir eru alltaf hræddir, snortnir, þegar komið er við þessa húsaþyrpingu. Hjálpi mér segja flestir og láta þar við sitja. En Kvosin þróast án þeirra, stundum vel, stundum skringilega og skemmtilega, en líka stundum klaufalega. Klaufaskapurinn stendur oft rótfastur í meira en öld. Þrír staðir skipta hér mestu máli, Austurvöllur, Tjörnin og svo Lækjargata; öxullinn sem liggur frá Hörpu að Hljómskálagarði. Tölum fyrst um þann öxul. Austan hans stendur röð opinberra bygginga, falleg gömul hús, og svo Arnarhóll með styttunni af Ingólfi. Þessi mannvirki syngja hvert með sínu nefi en saman í bráðfallegum kór. Hinum megin við götuna er fyrst Tjörnin og síðan löng röð af byggingum sem er ekki nærri því eins vel heppnuð og húsin á móti. Hér er ein lóð auð og mun þar rísa hótel. Norðan Lækjartorgs er síðan einskismannsland alla leið að Hörpu. Munu þar rísa fimm til sex hæða hús sem ætlað er að tengi Kvosina við tónleikahúsið. Í „aðalatriðum“ er ekkert við þetta að athuga. Um er að ræða lóðir sem betra er að byggja á en standi auðar. En aðalatriði sem ekki er ákveðið í deiliskipulagi er hvernig þessi hús líti út og hvernig þau gætu myndað fallega heildarmynd með byggðinni hinum megin við götuna.Ekki flókið að teikna mismunandi útfærslur Það er kallað byggðarmynstur á lélegri íslensku, en er yfirleitt ekki hluti af skilmálum deiliskipulaga í Reykjavík, því miður. Í þessu tilfelli virðist mér ekki mjög flókið að teikna mismunandi útfærslur á útliti þessara húsa og setja þær inn í heildarmynd Lækjargötu og Arnarhóls. Í borginni eru margir ágætir þrívíddarmeistarar sem kunna að sýna okkur hvernig þessi nýju hús myndu passa við umhverfið þannig að sjá megi hvað vel fari, eða miður. Myndefni sem ég hef séð birt sýnir það ekki. Eðlilegt er að jafn mikilvægt borgarlandslag sé sýnt almenningi í sjónvarpi en ekki aðeins í illlæsilegum smámyndum í skrifstofuhúsi í Borgartúni. Víkjum okkur þá að Tjörninni, því umhverfi sem að mínu áliti er það eina sem nefna mætti sjarmerandi í Kvosinni enda vinsælla en flest útivistarsvæði önnur. Í kringum Tjörnina er falleg byggð, nema óbyggð lóð aftan við Ráðhúsið, sem er ætluð fyrir skrifstofur Alþingis. Góð hugmynd. En hér blasir við sama vandamálið og í Lækjargötu. Nokkuð há og bein bygging mun rísa hér og mynda baktjald ráðhússins. Hún verður þannig hluti af póstkorti sem sýnir sérkennilegasta staðinn við Tjörnina. Núverandi forsætisráðherra hefur sent út jólakort sem sýnir hugmynd um útlit byggingarinnar sem gerð yrði eftir nær hundrað ára gamalli skissu Guðjóns Samúelssonar. Vitaskuld eru kollegar mínir arkitektar hneykslaðir af þessari tímaskekktu uppástungu. Nútímaarkitektúr er búinn að vera í heila öld grátt eða hvítt hús, algjörlega skrautlaust og litlaust nema í sauðalitum. Allt annað telst vera smekkleysa. Allt skal svara þörfum, eins og formaður arkitektafélagsins sagði sem rök fyrir mótmælum við smekkleysi ráðherrans.Ef til vill vantar metnað Áhugavert er að staldra við og athuga hver hann er þessi Guðjón sem ráðherra setur í hásæti sem einráðan í íslenskri byggingarlist. Guðjón Samúelsson lærði í Danmörku fyrir fyrra stríð og hefur sennilega lært það sama og ég í Frakklandi hálfri öld síðar. Hann kom til Íslands og var svo mikils metinn að hann var skipaður landsarkitekt 1920. Nær allar byggingar sem rísa á næstu þrem áratugum á Íslandi og sem enn eru taldar mikilvægar eru eftir hann: Háskólinn, Kaþólska kirkjan, Þjóðleikhúsið, Eimskip, Apótekið, Hótel Borg, Akureyrarkirkja, Landsbankinn og auðvitað Hallgrímskirkja. Þessar byggingar hafa allar mjög sterkt svipmót, falla vel inn í borgarmynd og hafa allar eigin persónuleika. Guðjón var þó ekki frumlegur utangarðsmaður. Hann sækir forskriftir í tískustefnur eins og danska byggingarrómantík, þýskar hugmyndir um virðuleika í borgarumhverfi og „sígildar“ reglur arkitektaskóla. Byggingar sem nú eru sýndar í fjölmiðlum og eiga að standa við norður-suður öxul Miðbæjarins, vestan megin lækjar, hafa hvorki þennan persónuleika, svipmót né fínlegt aðlögunargildi. Að mínu áliti er mjög ólíklegt að þær veki hrifningu. Hver veit? Kannski munu þær svara þörfum og allir verða ánægðir. En ef til vill vantar hér metnað og vilja til gera Kvosina að fögru umhverfi. Það gerðist þó hinum megin við Lækinn í Bakarabrekku þegar æst ungmenni máluðu öll húsin þar á einni bjartri sumarnóttu, og allir sáu morguninn eftir hvað þau eru falleg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Ég vil óumdeildan forseta Guðrún Jónsdóttir Skoðun Brjótum heimsblað! Hallgrímur Helgason Skoðun Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson Skoðun Þess vegna er Halla Hrund efst Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir Skoðun Orkan hjá Höllu Hrund Sara Oskarsson Skoðun Hver á að vera minn forseti? Auður Aþena Einarsdóttir Skoðun Gallar frambjóðandans - hjálparhönd til óákveðinna Gunnar Helgason Skoðun Kvenskörung á Bessastaði Þorbergur Þórsson Skoðun Vopnið gegn hatri Kristín Sigrún Áss Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ísrael verður að hætta að drepa saklausa borgara á Gaza Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Að kjósa með hjartanu! Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Heilt kjörtímabil án árangurs í loftslagsmálum Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun „Nema í alveg sérstökum tilvikum“ Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Forseti Íslands – Katrín Jakobsdóttir Guðjón Þórir Sigfússon skrifar Skoðun Baldur er leiðtogi og mannasættir Karl Ágúst Ipsen skrifar Skoðun Fyrir börnin okkar Gunnar Ingi Valgeirsson skrifar Skoðun Stjórnvöld eru stefnulaus í barna- og fjölskyldumálum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Halla Hrund fyrir framtíðina Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir skrifar Skoðun Ferðamálastefna til framtíðar Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fótbolti og forseti Tómas Ingi Tómasson skrifar Skoðun Taktík. - Fyrir fegurðina og lýðræðið Gunnlaugur Ólafsson skrifar Skoðun Kjósum Baldur fyrir öryggi okkar allra Ragnheiður Hergeirsdóttir skrifar Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Þess vegna er Halla Hrund efst Gunnhildur Fríða Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Forsetakosning, auðlindir í þágu almennings Gunnar Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir lætur verkin tala Sigurborg Arnarsdóttir skrifar Skoðun Forsetakosningar: Menningarlegt forræði fjórða valdsins Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hver á að vera minn forseti? Auður Aþena Einarsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund – með víðtæka þekkingu á áskorunum samtímans Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri til listnáms í Myndlistaskólanum í Reykjavík fyrir einstaklinga með þroskaskerðingu Björg Jóna Birgisdóttir skrifar Skoðun Vélakaup valdaelítunnar skal að vettugi hafa Ívar Hauksson skrifar Skoðun Báðar eru þær góður kostur, Katrín og Halla Hrund. Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Orkan hjá Höllu Hrund Sara Oskarsson skrifar Skoðun Kjósum Baldur fyrir unga fólkið Brynja Kristín Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Náttúrubarnið Katrín Jakobsdóttir Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar Skoðun Mér finnst á mig hlustað Tinna Martinsdóttir skrifar Skoðun Vopnið gegn hatri Kristín Sigrún Áss Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þjóðhöfðinginn Katrín Sigríður Gísladóttir skrifar Sjá meira
Kvosin í Reykjavík er enn einu sinni orðin hitamál í borginni. Áform um nýbyggingar eru nálægt því að verða að veruleika á tveim af þremur stöðum sem okkur þykir vænt um á þessum pínulitla ferkantaða fleti milli hafnar og tjarnar. Pínulitla, en hér er hjarta íslenska lýðveldisins, höfuðborgarinnar, þjóðkirkjunnar, hér bjó fyrsti landnámsmaðurinn. Borgarbúarnir eru alltaf hræddir, snortnir, þegar komið er við þessa húsaþyrpingu. Hjálpi mér segja flestir og láta þar við sitja. En Kvosin þróast án þeirra, stundum vel, stundum skringilega og skemmtilega, en líka stundum klaufalega. Klaufaskapurinn stendur oft rótfastur í meira en öld. Þrír staðir skipta hér mestu máli, Austurvöllur, Tjörnin og svo Lækjargata; öxullinn sem liggur frá Hörpu að Hljómskálagarði. Tölum fyrst um þann öxul. Austan hans stendur röð opinberra bygginga, falleg gömul hús, og svo Arnarhóll með styttunni af Ingólfi. Þessi mannvirki syngja hvert með sínu nefi en saman í bráðfallegum kór. Hinum megin við götuna er fyrst Tjörnin og síðan löng röð af byggingum sem er ekki nærri því eins vel heppnuð og húsin á móti. Hér er ein lóð auð og mun þar rísa hótel. Norðan Lækjartorgs er síðan einskismannsland alla leið að Hörpu. Munu þar rísa fimm til sex hæða hús sem ætlað er að tengi Kvosina við tónleikahúsið. Í „aðalatriðum“ er ekkert við þetta að athuga. Um er að ræða lóðir sem betra er að byggja á en standi auðar. En aðalatriði sem ekki er ákveðið í deiliskipulagi er hvernig þessi hús líti út og hvernig þau gætu myndað fallega heildarmynd með byggðinni hinum megin við götuna.Ekki flókið að teikna mismunandi útfærslur Það er kallað byggðarmynstur á lélegri íslensku, en er yfirleitt ekki hluti af skilmálum deiliskipulaga í Reykjavík, því miður. Í þessu tilfelli virðist mér ekki mjög flókið að teikna mismunandi útfærslur á útliti þessara húsa og setja þær inn í heildarmynd Lækjargötu og Arnarhóls. Í borginni eru margir ágætir þrívíddarmeistarar sem kunna að sýna okkur hvernig þessi nýju hús myndu passa við umhverfið þannig að sjá megi hvað vel fari, eða miður. Myndefni sem ég hef séð birt sýnir það ekki. Eðlilegt er að jafn mikilvægt borgarlandslag sé sýnt almenningi í sjónvarpi en ekki aðeins í illlæsilegum smámyndum í skrifstofuhúsi í Borgartúni. Víkjum okkur þá að Tjörninni, því umhverfi sem að mínu áliti er það eina sem nefna mætti sjarmerandi í Kvosinni enda vinsælla en flest útivistarsvæði önnur. Í kringum Tjörnina er falleg byggð, nema óbyggð lóð aftan við Ráðhúsið, sem er ætluð fyrir skrifstofur Alþingis. Góð hugmynd. En hér blasir við sama vandamálið og í Lækjargötu. Nokkuð há og bein bygging mun rísa hér og mynda baktjald ráðhússins. Hún verður þannig hluti af póstkorti sem sýnir sérkennilegasta staðinn við Tjörnina. Núverandi forsætisráðherra hefur sent út jólakort sem sýnir hugmynd um útlit byggingarinnar sem gerð yrði eftir nær hundrað ára gamalli skissu Guðjóns Samúelssonar. Vitaskuld eru kollegar mínir arkitektar hneykslaðir af þessari tímaskekktu uppástungu. Nútímaarkitektúr er búinn að vera í heila öld grátt eða hvítt hús, algjörlega skrautlaust og litlaust nema í sauðalitum. Allt annað telst vera smekkleysa. Allt skal svara þörfum, eins og formaður arkitektafélagsins sagði sem rök fyrir mótmælum við smekkleysi ráðherrans.Ef til vill vantar metnað Áhugavert er að staldra við og athuga hver hann er þessi Guðjón sem ráðherra setur í hásæti sem einráðan í íslenskri byggingarlist. Guðjón Samúelsson lærði í Danmörku fyrir fyrra stríð og hefur sennilega lært það sama og ég í Frakklandi hálfri öld síðar. Hann kom til Íslands og var svo mikils metinn að hann var skipaður landsarkitekt 1920. Nær allar byggingar sem rísa á næstu þrem áratugum á Íslandi og sem enn eru taldar mikilvægar eru eftir hann: Háskólinn, Kaþólska kirkjan, Þjóðleikhúsið, Eimskip, Apótekið, Hótel Borg, Akureyrarkirkja, Landsbankinn og auðvitað Hallgrímskirkja. Þessar byggingar hafa allar mjög sterkt svipmót, falla vel inn í borgarmynd og hafa allar eigin persónuleika. Guðjón var þó ekki frumlegur utangarðsmaður. Hann sækir forskriftir í tískustefnur eins og danska byggingarrómantík, þýskar hugmyndir um virðuleika í borgarumhverfi og „sígildar“ reglur arkitektaskóla. Byggingar sem nú eru sýndar í fjölmiðlum og eiga að standa við norður-suður öxul Miðbæjarins, vestan megin lækjar, hafa hvorki þennan persónuleika, svipmót né fínlegt aðlögunargildi. Að mínu áliti er mjög ólíklegt að þær veki hrifningu. Hver veit? Kannski munu þær svara þörfum og allir verða ánægðir. En ef til vill vantar hér metnað og vilja til gera Kvosina að fögru umhverfi. Það gerðist þó hinum megin við Lækinn í Bakarabrekku þegar æst ungmenni máluðu öll húsin þar á einni bjartri sumarnóttu, og allir sáu morguninn eftir hvað þau eru falleg.
Skoðun Halla Hrund – með víðtæka þekkingu á áskorunum samtímans Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Einstakt tækifæri til listnáms í Myndlistaskólanum í Reykjavík fyrir einstaklinga með þroskaskerðingu Björg Jóna Birgisdóttir skrifar
Skoðun Náttúrubarnið Katrín Jakobsdóttir Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar