Er hættulegt efni í þessum sófa? Þuríður Hjartardóttir skrifar 3. júní 2015 00:01 Eins og fram kemur á síðunni grænn.is sem Umhverfisstofnun heldur úti eru kemísk efni alls staðar í okkar daglega lífi. Þar sem sum þeirra eru varasöm eiga upplýsingar um innihaldsefni, hættu og varúðarleiðbeiningar að koma fram á umbúðum efna og efnablandna. Hins vegar er ekki gerð krafa um innihaldslýsingu á umbúðum hluta. Samkvæmt efnalögum nr. 61/2013 geta viðskiptavinir farið fram á upplýsingar um hvort hluturinn sem verið er að skoða til kaups innihaldi efni sem eru sérstaklega varhugaverð fyrir umhverfi og heilsu. Þ.e. efni sem eru á lista (REACH) yfir sérlega hættuleg efni; hormónaraskandi efni, þalöt, eldtefjandi brómefni og lífræn flúorsambönd. Þetta á við um hluti eins og húsgögn, raftæki, fatnað, leikföng og íþróttavörur. Neytendur geta því óskað eftir þessum upplýsingum hjá söluaðila og ef hann þarf að sækja þær til framleiðanda eða birgja, hefur hann 45 daga til að koma þessum upplýsingum til neytandans honum að kostnaðarlausu. Danir hafa lagt mikla áherslu á að kynna þennan rétt og gera neytendum auðveldara fyrir að sækja upplýsingarnar. Þannig hafa dönsk stjórnvöld gert þjónustusamning við neytendasamtökin þar í landi um að gæta hagsmuna neytenda þegar kemur að efnum í umhverfinu, í samstarfi við dönsku umhverfisstofnunina. Þau hafa m.a. þróað áhugavert smáforrit fyrir snjallsíma, Tjekkemien, þar sem neytendur geta einfaldlega skannað strikamerkið og sent sjálfvirka fyrirspurn til seljandans um varasömu efnin í vörunni.Fáir nýta sér rétt sinn Fáir virðast vita af eða nýta sér rétt sinn til upplýsinga um hvort hluturinn innihaldi varasamt efni í þeim styrk sem tilgreindur er skv. lögum. Neytendasamtökin vilja gjarnan heyra frá neytendum sem hafa óskað eftir slíkum upplýsingum hér á landi og reynslu þeirra af því. Almennt eru neytendur lítið meðvitaðir um áhrifin sem efni í vörum geta haft bæði á heilsu og umhverfið og miðað við stefnu og áherslur hafa íslensk stjórnvöld sýnt þessum málaflokki lítinn skilning. Þó er fagnaðarefni þegar Norðurlandaráð birtir yfirlýsingu um rétt neytenda á daglegu lífi án eiturefna sbr. grein í Fréttablaðinu þann 22. maí sl. þar sem Elín Hirst skrifar undir fyrir Íslands hönd. Önnur norræn ríki hafa lengi verið í fararbroddi í rannsóknum á áhrifum efna og efnavara og þróun laga og reglugerða þar að lútandi. Í kjölfar áðurnefndrar yfirlýsingar er vonandi að íslensk stjórnvöld sýni það á borði en ekki bara í orði að þau ætli að gera þessum málaflokki hærra undir höfði. Stjórnvöld gætu innleitt Tjekkemien og jafnvel Hormonsjekk sem er norskt smáforrit fyrir snjallsíma og gefur upplýsingar eða kallar eftir upplýsingum um hormónatruflandi efni m.a. í snyrtivörum. Einnig gætu stjórnvöld stuðlað að sameiginlegum norrænum gagnagrunni fyrir áðurnefnd smáforrit. En hvað sem verður þá gætu íslensk stjórnvöld staðið fyrir miklu betri upplýsingagjöf til almennings á mörgum sviðum sem koma bættri lýðheilsu við. Það er mikilvægt fyrir neytendur að fá skýrar og skiljanlegar upplýsingar um innihald í vörum og áhættuna sem stafar af varasömum efnum í daglegu lífi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Almenningur á betra skilið en kastljós án upplýsingar Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Er maðurinn í útrýmingarhættu? Eiríkur Rögnvaldsson Skoðun Kosningar og kíghósti Hanna Katrín Friðriksson Skoðun Baldur fýkur ekki eftir vindi Hjördís Rut Sigurjónsdóttir Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun Skoðun Skoðun Ákall um aðgerðir í mansalsmálum Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Holan í kerfinu Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Skálkaskjól Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Fá allir sama orlof? Sigríður Auðunsdóttir skrifar Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Almenningur á betra skilið en kastljós án upplýsingar Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Kosningar og kíghósti Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Grafa skoðanakannanir undan lýðræðinu? Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Hugmyndin sú sama í grunninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Stutt við barnafjölskyldur Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Er maðurinn í útrýmingarhættu? Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Baldur fýkur ekki eftir vindi Hjördís Rut Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í tilefni af Alþjóðlega safnadeginum Dagrún Ósk Jónsdóttir skrifar Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Athugasemdir við grein um samgöngumál Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Riðulaust Ísland! Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Sjá meira
Eins og fram kemur á síðunni grænn.is sem Umhverfisstofnun heldur úti eru kemísk efni alls staðar í okkar daglega lífi. Þar sem sum þeirra eru varasöm eiga upplýsingar um innihaldsefni, hættu og varúðarleiðbeiningar að koma fram á umbúðum efna og efnablandna. Hins vegar er ekki gerð krafa um innihaldslýsingu á umbúðum hluta. Samkvæmt efnalögum nr. 61/2013 geta viðskiptavinir farið fram á upplýsingar um hvort hluturinn sem verið er að skoða til kaups innihaldi efni sem eru sérstaklega varhugaverð fyrir umhverfi og heilsu. Þ.e. efni sem eru á lista (REACH) yfir sérlega hættuleg efni; hormónaraskandi efni, þalöt, eldtefjandi brómefni og lífræn flúorsambönd. Þetta á við um hluti eins og húsgögn, raftæki, fatnað, leikföng og íþróttavörur. Neytendur geta því óskað eftir þessum upplýsingum hjá söluaðila og ef hann þarf að sækja þær til framleiðanda eða birgja, hefur hann 45 daga til að koma þessum upplýsingum til neytandans honum að kostnaðarlausu. Danir hafa lagt mikla áherslu á að kynna þennan rétt og gera neytendum auðveldara fyrir að sækja upplýsingarnar. Þannig hafa dönsk stjórnvöld gert þjónustusamning við neytendasamtökin þar í landi um að gæta hagsmuna neytenda þegar kemur að efnum í umhverfinu, í samstarfi við dönsku umhverfisstofnunina. Þau hafa m.a. þróað áhugavert smáforrit fyrir snjallsíma, Tjekkemien, þar sem neytendur geta einfaldlega skannað strikamerkið og sent sjálfvirka fyrirspurn til seljandans um varasömu efnin í vörunni.Fáir nýta sér rétt sinn Fáir virðast vita af eða nýta sér rétt sinn til upplýsinga um hvort hluturinn innihaldi varasamt efni í þeim styrk sem tilgreindur er skv. lögum. Neytendasamtökin vilja gjarnan heyra frá neytendum sem hafa óskað eftir slíkum upplýsingum hér á landi og reynslu þeirra af því. Almennt eru neytendur lítið meðvitaðir um áhrifin sem efni í vörum geta haft bæði á heilsu og umhverfið og miðað við stefnu og áherslur hafa íslensk stjórnvöld sýnt þessum málaflokki lítinn skilning. Þó er fagnaðarefni þegar Norðurlandaráð birtir yfirlýsingu um rétt neytenda á daglegu lífi án eiturefna sbr. grein í Fréttablaðinu þann 22. maí sl. þar sem Elín Hirst skrifar undir fyrir Íslands hönd. Önnur norræn ríki hafa lengi verið í fararbroddi í rannsóknum á áhrifum efna og efnavara og þróun laga og reglugerða þar að lútandi. Í kjölfar áðurnefndrar yfirlýsingar er vonandi að íslensk stjórnvöld sýni það á borði en ekki bara í orði að þau ætli að gera þessum málaflokki hærra undir höfði. Stjórnvöld gætu innleitt Tjekkemien og jafnvel Hormonsjekk sem er norskt smáforrit fyrir snjallsíma og gefur upplýsingar eða kallar eftir upplýsingum um hormónatruflandi efni m.a. í snyrtivörum. Einnig gætu stjórnvöld stuðlað að sameiginlegum norrænum gagnagrunni fyrir áðurnefnd smáforrit. En hvað sem verður þá gætu íslensk stjórnvöld staðið fyrir miklu betri upplýsingagjöf til almennings á mörgum sviðum sem koma bættri lýðheilsu við. Það er mikilvægt fyrir neytendur að fá skýrar og skiljanlegar upplýsingar um innihald í vörum og áhættuna sem stafar af varasömum efnum í daglegu lífi.
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun
Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Flokkur fólksins mun ekki samþykkja að hækka leigu hjá Félagsbústöðum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar
Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar
Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar
Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun