Er hættulegt efni í þessum sófa? Þuríður Hjartardóttir skrifar 3. júní 2015 00:01 Eins og fram kemur á síðunni grænn.is sem Umhverfisstofnun heldur úti eru kemísk efni alls staðar í okkar daglega lífi. Þar sem sum þeirra eru varasöm eiga upplýsingar um innihaldsefni, hættu og varúðarleiðbeiningar að koma fram á umbúðum efna og efnablandna. Hins vegar er ekki gerð krafa um innihaldslýsingu á umbúðum hluta. Samkvæmt efnalögum nr. 61/2013 geta viðskiptavinir farið fram á upplýsingar um hvort hluturinn sem verið er að skoða til kaups innihaldi efni sem eru sérstaklega varhugaverð fyrir umhverfi og heilsu. Þ.e. efni sem eru á lista (REACH) yfir sérlega hættuleg efni; hormónaraskandi efni, þalöt, eldtefjandi brómefni og lífræn flúorsambönd. Þetta á við um hluti eins og húsgögn, raftæki, fatnað, leikföng og íþróttavörur. Neytendur geta því óskað eftir þessum upplýsingum hjá söluaðila og ef hann þarf að sækja þær til framleiðanda eða birgja, hefur hann 45 daga til að koma þessum upplýsingum til neytandans honum að kostnaðarlausu. Danir hafa lagt mikla áherslu á að kynna þennan rétt og gera neytendum auðveldara fyrir að sækja upplýsingarnar. Þannig hafa dönsk stjórnvöld gert þjónustusamning við neytendasamtökin þar í landi um að gæta hagsmuna neytenda þegar kemur að efnum í umhverfinu, í samstarfi við dönsku umhverfisstofnunina. Þau hafa m.a. þróað áhugavert smáforrit fyrir snjallsíma, Tjekkemien, þar sem neytendur geta einfaldlega skannað strikamerkið og sent sjálfvirka fyrirspurn til seljandans um varasömu efnin í vörunni.Fáir nýta sér rétt sinn Fáir virðast vita af eða nýta sér rétt sinn til upplýsinga um hvort hluturinn innihaldi varasamt efni í þeim styrk sem tilgreindur er skv. lögum. Neytendasamtökin vilja gjarnan heyra frá neytendum sem hafa óskað eftir slíkum upplýsingum hér á landi og reynslu þeirra af því. Almennt eru neytendur lítið meðvitaðir um áhrifin sem efni í vörum geta haft bæði á heilsu og umhverfið og miðað við stefnu og áherslur hafa íslensk stjórnvöld sýnt þessum málaflokki lítinn skilning. Þó er fagnaðarefni þegar Norðurlandaráð birtir yfirlýsingu um rétt neytenda á daglegu lífi án eiturefna sbr. grein í Fréttablaðinu þann 22. maí sl. þar sem Elín Hirst skrifar undir fyrir Íslands hönd. Önnur norræn ríki hafa lengi verið í fararbroddi í rannsóknum á áhrifum efna og efnavara og þróun laga og reglugerða þar að lútandi. Í kjölfar áðurnefndrar yfirlýsingar er vonandi að íslensk stjórnvöld sýni það á borði en ekki bara í orði að þau ætli að gera þessum málaflokki hærra undir höfði. Stjórnvöld gætu innleitt Tjekkemien og jafnvel Hormonsjekk sem er norskt smáforrit fyrir snjallsíma og gefur upplýsingar eða kallar eftir upplýsingum um hormónatruflandi efni m.a. í snyrtivörum. Einnig gætu stjórnvöld stuðlað að sameiginlegum norrænum gagnagrunni fyrir áðurnefnd smáforrit. En hvað sem verður þá gætu íslensk stjórnvöld staðið fyrir miklu betri upplýsingagjöf til almennings á mörgum sviðum sem koma bættri lýðheilsu við. Það er mikilvægt fyrir neytendur að fá skýrar og skiljanlegar upplýsingar um innihald í vörum og áhættuna sem stafar af varasömum efnum í daglegu lífi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Hingað og ekki lengra Þorbjörg Þorvaldsdóttir Skoðun Ég skil ekki Ævar Þór Benediktsson Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vernd náttúrunnar er ákvörðun Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Hver er okkar ábyrgð á ofbeldi meðal barna Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Er verkalýðsbarátta á Íslandi að hnigna? Sverrir Fannberg Júlíusson skrifar Skoðun Má ekkert gera fyrir millistéttina? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Milljarðarnir óteljandi og bókun 35 Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Háskólinn sveik stúdenta um góðar samgöngur Guðni Thorlacius,Katla Ólafsdóttir skrifar Skoðun „Bara“ kennari Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin slæst við elda: Hvar er Alþingi? Baldur Borgþórsson skrifar Skoðun Yazan Tamimi – spegill á sjálfsmynd þjóðar Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Hvað er niðurskurðarstefna? Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Framtíðin liggur í bættri nýtingu auðlinda Helga Kristín Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Öryggi sjúklinga – gerum og greinum betur Alma D. Möller skrifar Sjá meira
Eins og fram kemur á síðunni grænn.is sem Umhverfisstofnun heldur úti eru kemísk efni alls staðar í okkar daglega lífi. Þar sem sum þeirra eru varasöm eiga upplýsingar um innihaldsefni, hættu og varúðarleiðbeiningar að koma fram á umbúðum efna og efnablandna. Hins vegar er ekki gerð krafa um innihaldslýsingu á umbúðum hluta. Samkvæmt efnalögum nr. 61/2013 geta viðskiptavinir farið fram á upplýsingar um hvort hluturinn sem verið er að skoða til kaups innihaldi efni sem eru sérstaklega varhugaverð fyrir umhverfi og heilsu. Þ.e. efni sem eru á lista (REACH) yfir sérlega hættuleg efni; hormónaraskandi efni, þalöt, eldtefjandi brómefni og lífræn flúorsambönd. Þetta á við um hluti eins og húsgögn, raftæki, fatnað, leikföng og íþróttavörur. Neytendur geta því óskað eftir þessum upplýsingum hjá söluaðila og ef hann þarf að sækja þær til framleiðanda eða birgja, hefur hann 45 daga til að koma þessum upplýsingum til neytandans honum að kostnaðarlausu. Danir hafa lagt mikla áherslu á að kynna þennan rétt og gera neytendum auðveldara fyrir að sækja upplýsingarnar. Þannig hafa dönsk stjórnvöld gert þjónustusamning við neytendasamtökin þar í landi um að gæta hagsmuna neytenda þegar kemur að efnum í umhverfinu, í samstarfi við dönsku umhverfisstofnunina. Þau hafa m.a. þróað áhugavert smáforrit fyrir snjallsíma, Tjekkemien, þar sem neytendur geta einfaldlega skannað strikamerkið og sent sjálfvirka fyrirspurn til seljandans um varasömu efnin í vörunni.Fáir nýta sér rétt sinn Fáir virðast vita af eða nýta sér rétt sinn til upplýsinga um hvort hluturinn innihaldi varasamt efni í þeim styrk sem tilgreindur er skv. lögum. Neytendasamtökin vilja gjarnan heyra frá neytendum sem hafa óskað eftir slíkum upplýsingum hér á landi og reynslu þeirra af því. Almennt eru neytendur lítið meðvitaðir um áhrifin sem efni í vörum geta haft bæði á heilsu og umhverfið og miðað við stefnu og áherslur hafa íslensk stjórnvöld sýnt þessum málaflokki lítinn skilning. Þó er fagnaðarefni þegar Norðurlandaráð birtir yfirlýsingu um rétt neytenda á daglegu lífi án eiturefna sbr. grein í Fréttablaðinu þann 22. maí sl. þar sem Elín Hirst skrifar undir fyrir Íslands hönd. Önnur norræn ríki hafa lengi verið í fararbroddi í rannsóknum á áhrifum efna og efnavara og þróun laga og reglugerða þar að lútandi. Í kjölfar áðurnefndrar yfirlýsingar er vonandi að íslensk stjórnvöld sýni það á borði en ekki bara í orði að þau ætli að gera þessum málaflokki hærra undir höfði. Stjórnvöld gætu innleitt Tjekkemien og jafnvel Hormonsjekk sem er norskt smáforrit fyrir snjallsíma og gefur upplýsingar eða kallar eftir upplýsingum um hormónatruflandi efni m.a. í snyrtivörum. Einnig gætu stjórnvöld stuðlað að sameiginlegum norrænum gagnagrunni fyrir áðurnefnd smáforrit. En hvað sem verður þá gætu íslensk stjórnvöld staðið fyrir miklu betri upplýsingagjöf til almennings á mörgum sviðum sem koma bættri lýðheilsu við. Það er mikilvægt fyrir neytendur að fá skýrar og skiljanlegar upplýsingar um innihald í vörum og áhættuna sem stafar af varasömum efnum í daglegu lífi.
Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson Skoðun
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson Skoðun