Fastir pennar

Ný markmið

Þorsteinn Pálsson skrifar

Fjármálaórói síðustu mánaða hefur vakið umræðuna um krónuna af værum blundi. Kerfisbreyting á því sviði getur þó ekki verið þáttur í skyndilausn á aðsteðjandi vanda. Hún er langtímaúrræði. Skyndiákvarðanir um grundvallarbreytingar eru ekki á dagskrá eins og sakir standa bæði af formlegum og efnislegum ástæðum.

Í fyrsta lagi er ljóst að aðild að Evrópusambandinu kallar á stjórnarskrárbreytingu. Ætla verður að engin alvöru ríkisstjórn myndi sækja um aðild meðan hún er óheimil af stjórnskipulegum ástæðum. Í öðru lagi er ljóst að Ísland uppfyllir ekki aðildarskilyrðin við svo búið. Með markvissri efnahagsstjórn má á hinn bóginn ná því marki að stórum hluta á tveimur til þremur árum.

Á þessum tímapunkti er þar af leiðandi bæði skynsamlegt og rétt að fastsetja það markmið að þjóðin geti innan þriggja ára tekið slíka ákvörðun. Um leið þarf að gera þær efnislegu og formlegu ráðstafanir sem óhjákvæmilegar eru til þess að þeirri stöðu verði náð.

Aðsteðjandi vandi í peningamálum stafar annars vegar af ytri aðstæðum á alþjóðlegum fjármálamörkuðum og hins vegar af því að Seðlabankinn hefur í reynd lítil sem engin áhrif á fjármálalegan stöðugleika og verðbólgu. Ákvarðanir hans hafa fyrst og fremst áhrif á gengi krónunnar.

Rangt er að saka stjórnendur Seðlabankans um þessa stöðu. Þeir fara eftir lögum og sjálfvirkum reiknilíkönum. Rétt var á sínum tíma að gera þessa tilraun. Hún er nú fullreynd. Lögin og reiknilíkönin taka einfaldlega ekki tillit til þess að á opnum alþjóðlegum fjármálamarkaði eru aðrir kraftar aflmeiri en Seðlabankinn. Fyrir þá sök ræður hann ekki við það hlutverk sem honum er ætlað. Það er sú staðreynd sem blasir við.

Verðbólgumarkmiðið sem lögum samkvæmt er sett sameiginlega af ríkisstjórn og Seðlabanka hefur verið marklaus bókstafur of lengi. Nú er brýnast að horfast í augu við þann raunveruleika og setja bankanum ný markmið sem einhverjar líkur eru á að haldi.

Þetta á ekki að gera til þess að gefa eftir í baráttunni við að tryggja stöðugleika í þjóðarbúskapnum. Þvert á móti. En það gerir illt verra að láta Seðlabankann halda áfram þeirri einu meðalagjöf sem hann ræður yfir og virkar ekki lengur á þá bólgu sem hún á að vinna á.

Vaxtaákvörðunardagar Seðlabankans eiga með réttu að vera einhvers konar þyngdarpunktur í heilbrigðisdagatali fjármálamarkaðarins. Í staðinn eru þeir að verða eins og síendurtekinn sirkussýning án viðhlæjenda.

Viðskiptabankarnir hafa verið uppteknir við það undanfarin ár að fjármagna hlutabréfakaup, fyrirtækjasamruna og yfirtökur. Þeir hafa lagt minni áherslu á að sinna venjulegum rekstri og innri verðmætasköpun í fyrirtækjunum. Þegar upp er staðið er það þó hún sem skapar þau verðmæti sem að baki hlutabréfunum standa. Nú verða viðskiptabankarnir því að beina kröftum sínum á ný að þessum grundvallarþáttum.

Ríkisstjórnin sem í raun ræður för varðandi fjárfestingar sem byggja á orkunýtingu verður að horfast í augu við þá staðreynd að á næstu árum verður þörf fyrir nýja verðmætasköpun á því sviði ef hér á að halda uppi velferðarsamfélagi af sama myndarskap og verið hefur. Það dugar ekki að hlaupa í kringum þann heita graut eins og kötturinn.

Allt eru þetta ný efnahagsleg- og fjármálaleg markmið sem þurfa að liggja skýr fyrir ef vel á að vera.



Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur.



×