Skoðun

Laugavegur 74

Í borgum eða bæjum í Evrópu eru oft á tíðum svæði á stærð við 101, eða jafnvel enn stærri, sett undir svokallaða hverfisvernd eða öðru nafni verndun götumynda. Þar er það velþekkt að stundum er gripið til þess ráðs að byggja hús sem eru eftirlíkingar af annað hvort húsinu sem stóð fyrir á reitnum eða einfaldlega af húsastílnum sem er ríkjandi. Þetta getur verið mjög eðlileg ráðstöfun til að yfirbragð hverfisins haldi sér á svæðum þar sem meginreglan er samt sem áður að ekki megi hrófla við neinu.

Húsverndarstefna Reykjavíkurborgar er órafjarlægð frá þesskonar hugmyndafræði, verndun götumynda er notuð mjög hóflega og þá á einstaka húsaraðir hér og þar, stundum þrjú hús í röð og stundum jafnvel bara eitt hornhús. Engin heildstæð verndun götumynda er í miðbænum.

Það má verja þetta fyrirkomulag og færa fyrir því gild rök að þessi seinni leið sé ekki svo alslæm, nýtt og gamalt getur hæglega þrifist saman. En því miður verður að segjast að í praktík hafi hún síður en svo verið heillavænleg hér á landi, einkum vegna þess að í fyrsta lagi hefur ekki verið staðið nægjanlegur vörður um gæði nýbygginga og í öðru lagi hafa skipulagsyfirvöld verið allt of teygjanleg þegar kemur að túlkunaratriðum. Það hefur stundum viljað verða að fólk vaknar upp við það að búið er að reisa blokk á næstu lóð þar sem við lýði var verndun götumynda, má nefna Lindargötuna í því samhengi, og þá er einfaldlega vernduninni aflétt eftir á en það er annað mál.

Þá er komið að meginmálinu. Það er undarlegur bræðingur sem nú er á ferðinni varðandi Laugaveg 74. Það stendur til að rífa (eða flytja) húsið sem þar stendur og byggja eftirlíkingu af framhliðinni. Hugmyndin er að öllum líkindum fengin af fyrrnefndu fyrirkomulagi þar sem um er að ræða stærðar hverfi sem vernduð eru í heilu lagi. En miðborg Reykjavíkur er ekki vernduð á sambærilegan hátt. Við Laugaveg er nú leyfilegt að rífa 75% af húsum byggðum fyrir 1918 og þar eru ekki gerðar neinar ákveðnar kröfur um útlit nýbygginga, Laugavegur 74 tilheyrir hins vegar einni af þeim sárafáu húsaröðum sem áttu samkvæmt deiliskipulaginu frá 2003 að vera undir hverfisvernd. Saman eru þau þrjú, Laugavegur 70, 72 og 74 sem samkvæmt auglýsingabæklingi sem dreift var í öll hús eru: „Samstæða reisulegra timburhúsa sem njóta verndar sem mikilvæg í götumynd Laugavegar, reist árið 1902.“

Í þessum sama bæklingi stóð einnig: „Nauðsynleg uppbygging og viðhald sögulegs umhverfis haldist í hendur.“

Ekki löngu eftir að þetta er skrifað samþykkir skipulagsráð undir forystu R-listanns að hús nr. 74 verði rifið með því skilyrði að byggð verði eftirlíking af framhliðinni. Það nægði að þeirra mati til að viðhalda vernd götumyndar og þeim fannst ekki einu sinni að þyrfti að grendarkynna ferlið, ástæða þess að ég komst á snoðir um þetta mál er að lóðaeigendur ákváðu að reyna að selja lóðina þegar þeim hafði áskotnast nægilegt byggingarmagn og þar fyrst varð þetta opinbert.

Þar sem einungis er um að ræða þriggja húsa röð er barnaskapur að halda að þetta hús verði einhvers virði þegar framhliðin er leikmynd. Ef lóðaeigandi myndi síðan sækjast eftir því eftir einhvern ótilgreindan stuttan tíma að fá að breyta framhliðinni í eitthvað allt annað þá er ekki líklegt að nokkur myndi standa í vegi fyrir því enda eftirlíkingar sjaldnast mikils virði. Það sér því hver maður hverskonar skrípaleikur er hér á ferðinni. Annað sem vekur furðu er að eina stundina er því haldið fram að ástæður niðurrifsins séu þær að húsið sé illa farið en þá næstu er verið að selja húsið til flutnings, ég þarf vart að taka það fram að ekkert er að þessu húsi, nema hvað það hefur verið klætt með frekar ljótri plastklæðningu. Ónýt hús er ekki hægt að flytja.

Þetta mál er ekkert annað en svik við þessa agnarlitlu húsverndarstefnu sem lofað hafði verið. Ég veit ekki hvort þetta athæfi telst yfir höfuð vera löglegt en siðlaust er það að minnsta kosti, Skipulagsráð er að fara í kringum kerfi sem það hannaði sjálft.

Höfundur er tónlistarmaður, áhugamaður um eldri borgarhluta og skipulagsmál og situr í stjórn Torfusamtakanna.

Við Laugaveg er nú leyfilegt að rífa 75% af húsum byggðum fyrir 1918 og þar eru ekki gerðar neinar ákveðnar kröfur um útlit nýbygginga.




Skoðun

Sjá meira


×