Útópía í Marshallhúsinu Starkaður Sigurðarson skrifar 28. mars 2017 16:26 Listamaður var sá sem fann upp orðið útópía. Hinn pólitíski dýrlingur Sir Thomas More, fyrir fimmhundruð og einu ári, bjó orðið til. Þá hafa allir sínar hugmyndir um hvað það þýðir, en Íslendingar eru vel kunnugir sýndarveruleika útópíu. En beinþýtt úr grískunni, 'ou-topia', merkir 'ou' 'ekki', 'topia' 'staður', þá gerir orðið: 'ekki-staður', 'enginn-staður'. Útópía er ekki til. Það veit listafólk vel. Ólafur Elíasson er með verk til sýnis í nýju vinnustofunni sinni í Marshallhúsinu: hvíthúðuð lítil tunna, tromma, hengd lárétt upp á vegg í höfuð hæð. Á trommunni, í áttina að aðnjótanda, er rauður hnappur sem ýta má á. Er maður stendur fyrir framan þennan hvíta sívalning sem kemur út úr veggnum og ýtir á hnappinn þá uppljómar fyrir augum manns, leiftur snöggt og eldings bjart, orðið „UTOPIA“. Ljósið birtist svo bjart að orðið verður eftir í augunum, í nokkrar sekúndur, fyrir framan mann hvert sem litið er. Sniðugt verk. Þá stendur maður þarna í endurgerðu Marshallhúsinu, hugsandi bjartar hugsanir, framtíðar hugsanir, hugsandi að þessi nýja starfsemi sé sú rétta fyrir þetta hús, þegar maður stendur í kringum allt þetta fólk og þessa gleði og góð verk, þá er áhugavert að athuga hvaðan þetta hús kemur. Marshallhúsið var byggt og gefið nafn af Marshalláætlunni eftir seinna stríð. Hluti af þeirri endurreisn sem knýja átti brotna Evrópu eftir öll þessi ár hörmunga sem enduðu í kjarnorkusprengjum. Þegar heimurinn tókst á við mesta vanda flóttamanna sem sést hafði. Hér á Íslandi var peningurinn notaður í uppbyggingingu, í að byggja hús til að verka síld. Sú útópíska hugmynd. En síldin synti burt og húsið hefur staðið autt undarfarin ár. Nýlistasafnið, Kling og Bang, og Ólafur Elíasson vita öll hvað útópía er. Marshallhúsið er stórglæsilegt og sýningarnar sem opnuðu húsið á ný voru einmitt þær sem þurftu og einmitt það sem best lýsir stefnu þessa þrautseiga listafólks. Við erum heppin að eiga þau að, þau sem hafa lifað af síðasta áratug íslendingasögunnar, þar sem Nýlistarsafnið var í bakarí í bakhúsi í Breiðholtinu, hverfi sem á líka framtíðina fyrir sér, og þar sem fyrrum húsnæði Kling og Bang á Hverfisgötunni var alltaf meira hótellóð en alþjóðlega virt listagallerý. Það er gott að finna þeim heimili. Húsið er leigt af borginni, sem sjálf leigir húsið af HB Granda, og er leigusamningurinn til fimmtán ára. Sem er öruggara en það þriggja mánaða handaband sem Kling og Bang lifði við árum saman. Dagur B. Eggertsson lofaði Granda friðhelgi frá hótelum og gistiheimilum, og hans ljósmæðrastarf í þessu ferli var og er mikilvægt, hann virðist leggja hjarta sitt í þessa jörð. En Ísland útópíunnar er hverfult eins og allir vita: hver getur séð fyrir sér hvað, eða hvar, Ísland verður árið 2032? Hvað með eftir fimm ár? Eitt? Síldin getur komið, síldin getur farið. Nú búum við öll við Marshallhúsið uppljómað, gleðilega hátíð. Þetta er byrjun, glæsileg byrjun, sem við eigum sennilega skilið, en nú reynir á hvort við getum haldið í þetta og látið dafna. Vissar línur hafa verið dregnar, ekki stríðslínur, ekki enn landamæralínur, en það þarf að hlúa að því, berjast fyrir því, sem áunnist hefur. Vonandi mun langvarandi útópísk hugsun einhverntímann brenna út, leiftra bara í augum listunnenda og ferðamanna í tómri síldartunnu. Vonandi mun það fyrirbæri sem listin er hér á landi, fyrirbæri sem ekki má réttlæta út frá peningum, finna sér heimili og framtíðarlíf úti á Granda, en ekki bara úti á Granda, vonandi finnur listin sér langvarandi heimili hér í augum fólksins líka. 18. mars var opnaður nýr staður í Reykjavík, sem kallast svo sem ekki tíðindi nú til dags, en þetta er öðruvísi staður, hugsjónarríkur, raunverulegur, grásteyptur staður sem má halda upp á. Paradís fyrir þá sem vita að paradís er ekki til. Staður sem kalla má hvað? Það kemur í ljós. En þetta er engin útópía, þetta er terra firma úti á Granda, eitthvað til að byggja á. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun Nærandi ferðaþjónusta Hildur Guðbjörg Kristjánsdóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Listamaður var sá sem fann upp orðið útópía. Hinn pólitíski dýrlingur Sir Thomas More, fyrir fimmhundruð og einu ári, bjó orðið til. Þá hafa allir sínar hugmyndir um hvað það þýðir, en Íslendingar eru vel kunnugir sýndarveruleika útópíu. En beinþýtt úr grískunni, 'ou-topia', merkir 'ou' 'ekki', 'topia' 'staður', þá gerir orðið: 'ekki-staður', 'enginn-staður'. Útópía er ekki til. Það veit listafólk vel. Ólafur Elíasson er með verk til sýnis í nýju vinnustofunni sinni í Marshallhúsinu: hvíthúðuð lítil tunna, tromma, hengd lárétt upp á vegg í höfuð hæð. Á trommunni, í áttina að aðnjótanda, er rauður hnappur sem ýta má á. Er maður stendur fyrir framan þennan hvíta sívalning sem kemur út úr veggnum og ýtir á hnappinn þá uppljómar fyrir augum manns, leiftur snöggt og eldings bjart, orðið „UTOPIA“. Ljósið birtist svo bjart að orðið verður eftir í augunum, í nokkrar sekúndur, fyrir framan mann hvert sem litið er. Sniðugt verk. Þá stendur maður þarna í endurgerðu Marshallhúsinu, hugsandi bjartar hugsanir, framtíðar hugsanir, hugsandi að þessi nýja starfsemi sé sú rétta fyrir þetta hús, þegar maður stendur í kringum allt þetta fólk og þessa gleði og góð verk, þá er áhugavert að athuga hvaðan þetta hús kemur. Marshallhúsið var byggt og gefið nafn af Marshalláætlunni eftir seinna stríð. Hluti af þeirri endurreisn sem knýja átti brotna Evrópu eftir öll þessi ár hörmunga sem enduðu í kjarnorkusprengjum. Þegar heimurinn tókst á við mesta vanda flóttamanna sem sést hafði. Hér á Íslandi var peningurinn notaður í uppbyggingingu, í að byggja hús til að verka síld. Sú útópíska hugmynd. En síldin synti burt og húsið hefur staðið autt undarfarin ár. Nýlistasafnið, Kling og Bang, og Ólafur Elíasson vita öll hvað útópía er. Marshallhúsið er stórglæsilegt og sýningarnar sem opnuðu húsið á ný voru einmitt þær sem þurftu og einmitt það sem best lýsir stefnu þessa þrautseiga listafólks. Við erum heppin að eiga þau að, þau sem hafa lifað af síðasta áratug íslendingasögunnar, þar sem Nýlistarsafnið var í bakarí í bakhúsi í Breiðholtinu, hverfi sem á líka framtíðina fyrir sér, og þar sem fyrrum húsnæði Kling og Bang á Hverfisgötunni var alltaf meira hótellóð en alþjóðlega virt listagallerý. Það er gott að finna þeim heimili. Húsið er leigt af borginni, sem sjálf leigir húsið af HB Granda, og er leigusamningurinn til fimmtán ára. Sem er öruggara en það þriggja mánaða handaband sem Kling og Bang lifði við árum saman. Dagur B. Eggertsson lofaði Granda friðhelgi frá hótelum og gistiheimilum, og hans ljósmæðrastarf í þessu ferli var og er mikilvægt, hann virðist leggja hjarta sitt í þessa jörð. En Ísland útópíunnar er hverfult eins og allir vita: hver getur séð fyrir sér hvað, eða hvar, Ísland verður árið 2032? Hvað með eftir fimm ár? Eitt? Síldin getur komið, síldin getur farið. Nú búum við öll við Marshallhúsið uppljómað, gleðilega hátíð. Þetta er byrjun, glæsileg byrjun, sem við eigum sennilega skilið, en nú reynir á hvort við getum haldið í þetta og látið dafna. Vissar línur hafa verið dregnar, ekki stríðslínur, ekki enn landamæralínur, en það þarf að hlúa að því, berjast fyrir því, sem áunnist hefur. Vonandi mun langvarandi útópísk hugsun einhverntímann brenna út, leiftra bara í augum listunnenda og ferðamanna í tómri síldartunnu. Vonandi mun það fyrirbæri sem listin er hér á landi, fyrirbæri sem ekki má réttlæta út frá peningum, finna sér heimili og framtíðarlíf úti á Granda, en ekki bara úti á Granda, vonandi finnur listin sér langvarandi heimili hér í augum fólksins líka. 18. mars var opnaður nýr staður í Reykjavík, sem kallast svo sem ekki tíðindi nú til dags, en þetta er öðruvísi staður, hugsjónarríkur, raunverulegur, grásteyptur staður sem má halda upp á. Paradís fyrir þá sem vita að paradís er ekki til. Staður sem kalla má hvað? Það kemur í ljós. En þetta er engin útópía, þetta er terra firma úti á Granda, eitthvað til að byggja á.
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun