Segir Ísland augljósan kost fyrir alþjóðlega björgunarmiðstöð Svavar Hávarðsson skrifar 23. janúar 2014 06:00 „Reynslan af fjölþjóðlegum leitar- og björgunaræfingum sýnir að Ísland er augljós kostur fyrir alþjóðlega björgunarmiðstöð fyrir hafsvæðið á milli Íslands og Grænlands og langt norður eftir. Innviðirnir eru til staðar,“ segir Ásgrímur L. Ásgrímsson, framkvæmdastjóri aðgerðasviðs Landhelgisgæslunnar, en hann hélt erindi um öryggismál á norðurslóðum á Arctic Frontiers ráðstefnunni sem stendur yfir í Tromsö í Noregi. Uppbygging björgunarmiðstöðvar segir hann alltaf vera langtímaverkefni, en leitar- og björgunarsvæði Íslands er um 1,8 milljónir ferkílómetra að flatarmáli. Eins og Fréttablaðið hefur áður greint frá er unnið að undirbúningi alþjóðlegrar leitar- og björgunarmiðstöðvar á Íslandi. Málið verður sérstaklega rætt í febrúar þegar varnar- og utanríkisráðherrar Norðurlandanna funda á Íslandi.Fjölþættur styrkur Íslands Ásgrímur segir styrk Íslands liggja í alþjóðaflugvelli og að stutt sé þaðan í stóra spítala. Eins sé auðvelt að hýsa fjölda fólks í Reykjavík og í Reykjanesbæ svo ekki sé talað um aðstöðuna á gamla varnarsvæðinu.„Það er freistandi að stefna að uppbyggingu björgunarmiðstöðvar með það í huga að þörfin fyrir slíka miðstöð er raunveruleg þegar til framtíðar er litið. Menn hafa mest hugsað um tækjakostinn í þessu samhengi; björgunarskipin og flugvélarnar, en minna rætt um hvert á að fara með þá sem komast af þegar slys, til dæmis á farþegaskipi, verða. Einhvers staðar þarf að hýsa björgunarfólkið sem kæmi að stórri aðgerð og miðstöð þarf að vera til staðar til að flugvélar og skip geti tekið eldsneyti, eins þarf aðstöðu til að geyma búnað sem er nauðsynlegur,“ segir Ásgrímur en hann ræddi sérstaklega í erindi sínu um siglingar farþegaskipa til Íslands, Grænlands og víðar á norðurslóðum. Hann segir að innviðir til björgunarstarfs séu einfaldlega ekki til staðar á Grænlandi lendi skip í alvarlegum erfiðleikum. Slíkt verði að hafa hugfast í ljósi þess að siglingar farþegaskipa eru nokkuð algengar við Grænland, þótt enn þá séu það frekar minni skipin en þau stærri sem þangað sækja. Ásgrímur vísar til reynslunnar af stórum fjölþjóðlegum leitar- og björgunaræfingum sem haldnar voru við Grænland árið 2012 og í fyrra; undir heitinu SAREX Greenland Sea. Æfingin 2013 fór fram norðaustarlega á Grænlandshafi, milli Daneborg og Meistaravíkur, og haldin á grunni samkomulags norðurskautsríkjanna um öryggi á norðurslóðum en tilgangur hennar var að þjálfa leitar- og björgunaraðila þjóðanna átta sem liggja að norðurheimskautinu í að bregðast við áföllum sem verða á afskekktum svæðum norðurheimskautsins. Í fyrra voru æfð viðbrögð þegar skemmtiferðaskip lendir í áföllum á afskekktri austurströnd Grænlands. Auk Íslands sendu Grænland, Færeyjar, Danmörk, Kanada, Noregur og Bandaríkin menn og búnað.Ísland besti kosturinn Spurður hvort ekki sé lítið hægt að gera ef skemmtiferðaskip lendir í áföllum við Grænland svarar Ásgrímur að allt taki miklu lengri tíma en á öðrum svæðum þar sem styttra er til þeirra sem veita aðstoðina.„Viðbragðstíminn er langur á meðan aðstæðurnar bjóða ekki upp á það að hægt sé bíða lengi eftir aðstoð,“ segir Ásgrímur. Hann bætir við að ef farþegaskipi hlekkist á við Grænland, eða við Ísland, þá séu í raun allir kallaðir út sem vettlingi geta valdið – stærð verkefnisins sé slík.„Þó að norðurskautsþjóðirnar hafi einar komið að æfingum á svæðinu þá segir það ekkert um viðbrögðin ef slíkur hörmungarviðburður ætti sér stað. Þá yrði leitað víðar – í raun til allra sem gætu á einhvern hátt veitt aðstoð af einhverju tagi.“ Ásgrímur segir að ekkert sé í spilunum sem bendi til þess að uppbygging innviða á austurströnd Grænlands geti tekið yfir hlutverk Íslands fyrir miðstöð leitar- og björgunarverkefna á hafsvæðinu á milli landanna. „Ísland verður lengi besti kosturinn hvað þetta varðar.“Aukin umferð farþegaskipa eykur hættuna Siglingar farþegaskipa um hið erfiða hafsvæði á norðurslóðum verða algengari með hverju árinu sem líður. Á ráðstefnunni í Tromsö hafa fjölmargir lýst áhyggjum sínum af þessari þróun, og málsmetandi menn hafa viðrað þá skoðun sína á ráðstefnunni í Tromsö að það sé í raun umdeilanlegt að markaðssetja norðurslóðir sem tækifæri til farþegasiglinga eins og núna er gert. Hætturnar séu einfaldlega svo miklar, og líkur á stórslysi eftir því. Ásgrímur bendir á að komur skemmtiferðaskipa yfir árið til Íslands séu rúmlega hundrað og þau sigli oft frá höfn á Íslandi til Svalbarða og Grænlands.„En mestallan tímann eru þau innan íslenska leitar- og björgunarsvæðisins og á okkar ábyrgð. Það er alltaf þessi hætta, að skipin sigli á ísjaka, og alltaf er hættan á því að eldur komi upp í skipum, hér sem annars staðar. Það er ekki þar með sagt að við þurfum að útvega allar björgunareiningarnar og því myndum við leita til alþjóðasamfélagsins. En í svona tilfellum myndum við stjórna aðgerðum. Ef svona verkefni kemur upp þurfum við að koma fólki í land, og oft á spítala. Bæði heima og kannski erlendis, því það er ekki gefið að íslenska heilbrigðiskerfið gæti ráðið við það ef margir eru brenndir eða illa slasaðir,“ segir Ásgrímur og bætir við að huga þurfi að því hvernig fólk sem er í alvarlegu áfalli er stutt og hvernig best sé að haga málum til að koma fólki sem fyrst til síns heima eftir alvarlegt áfall. Ásgrímur segir einnig að hafa beri hugfast í umræðu um stórslys á sjó að þetta er ekki nýtt af nálinni. „Í gegnum aldirnar, og sérstaklega síðustu öld eftir Titanic-slysið, tók alþjóðasamfélagið á málinu og ýmsar samþykktir og lög hafa verið sett um hvernig standa eigi að leit og björgun á hafinu. Sjófarendur bera ábyrgð samkvæmt alþjóðalögum á að koma að aðstoð ef á þarf að halda.“ Mest lesið Bein útsending: Forsetaefnin skila inn framboðum sínum í Hörpu Innlent Dregur framboðið til baka Innlent María Sigrún látin fara úr Kveik Innlent Ákvörðun áfrýjunardómstólsins áfall og stórt skref aftur á bak Erlent Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Innlent „Þessi ákvörðun var ekki tekin í Valhöll“ Innlent Niðri fyrir vegna Útlaganna Innlent „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Innlent Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Innlent „Óskiljanlegt að menn skuli leggjast svona lágt“ Innlent Fleiri fréttir Gylfi leiðir samhæfingu vegna Grindavíkur María Sigrún látin fara úr Kveik Viktor stal senunni: Hefði ekki haft tíma til að safna ef hann væri í vinnu Forsetaefni streymdu í Hörpu Ásdís Rán, Arnar og Ástþór mætast í Pallborðinu „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Rekin vinalega á brott en vonast til að fá að vera áfram „Þessi ákvörðun var ekki tekin í Valhöll“ „Óskiljanlegt að menn skuli leggjast svona lágt“ Dregur framboðið til baka Niðri fyrir vegna Útlaganna Bein útsending: Forsetaefnin skila inn framboðum sínum í Hörpu Kínverjar vara Bandaríkjamenn við að stíga á „rauðu strikin“ Samtök hernaðarandstæðinga fordæma „kúvendingu“ á afstöðu Íslands Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Forsetaslagurinn, leit að eiganda fjármuna og rjómablíða Fjölbreytt verkefni hjá björgunarsveitum í dag Útlagar spreyjaðir gylltir Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Sinueldur í Reykjanesbæ Pétur Einarsson leikari látinn Kólnar á öllu landinu eftir óvenjugóðan fyrsta sumardag „Ákveðnar efasemdir um ákveðna þætti“ Fimm teravött af orku og 20 milljarðar í samgöngur Seltjarnarnesbær gengur frá sölu á Safnatröð Sigríði þykir ólíklegt að hún nái undirskriftum Sjá meira
„Reynslan af fjölþjóðlegum leitar- og björgunaræfingum sýnir að Ísland er augljós kostur fyrir alþjóðlega björgunarmiðstöð fyrir hafsvæðið á milli Íslands og Grænlands og langt norður eftir. Innviðirnir eru til staðar,“ segir Ásgrímur L. Ásgrímsson, framkvæmdastjóri aðgerðasviðs Landhelgisgæslunnar, en hann hélt erindi um öryggismál á norðurslóðum á Arctic Frontiers ráðstefnunni sem stendur yfir í Tromsö í Noregi. Uppbygging björgunarmiðstöðvar segir hann alltaf vera langtímaverkefni, en leitar- og björgunarsvæði Íslands er um 1,8 milljónir ferkílómetra að flatarmáli. Eins og Fréttablaðið hefur áður greint frá er unnið að undirbúningi alþjóðlegrar leitar- og björgunarmiðstöðvar á Íslandi. Málið verður sérstaklega rætt í febrúar þegar varnar- og utanríkisráðherrar Norðurlandanna funda á Íslandi.Fjölþættur styrkur Íslands Ásgrímur segir styrk Íslands liggja í alþjóðaflugvelli og að stutt sé þaðan í stóra spítala. Eins sé auðvelt að hýsa fjölda fólks í Reykjavík og í Reykjanesbæ svo ekki sé talað um aðstöðuna á gamla varnarsvæðinu.„Það er freistandi að stefna að uppbyggingu björgunarmiðstöðvar með það í huga að þörfin fyrir slíka miðstöð er raunveruleg þegar til framtíðar er litið. Menn hafa mest hugsað um tækjakostinn í þessu samhengi; björgunarskipin og flugvélarnar, en minna rætt um hvert á að fara með þá sem komast af þegar slys, til dæmis á farþegaskipi, verða. Einhvers staðar þarf að hýsa björgunarfólkið sem kæmi að stórri aðgerð og miðstöð þarf að vera til staðar til að flugvélar og skip geti tekið eldsneyti, eins þarf aðstöðu til að geyma búnað sem er nauðsynlegur,“ segir Ásgrímur en hann ræddi sérstaklega í erindi sínu um siglingar farþegaskipa til Íslands, Grænlands og víðar á norðurslóðum. Hann segir að innviðir til björgunarstarfs séu einfaldlega ekki til staðar á Grænlandi lendi skip í alvarlegum erfiðleikum. Slíkt verði að hafa hugfast í ljósi þess að siglingar farþegaskipa eru nokkuð algengar við Grænland, þótt enn þá séu það frekar minni skipin en þau stærri sem þangað sækja. Ásgrímur vísar til reynslunnar af stórum fjölþjóðlegum leitar- og björgunaræfingum sem haldnar voru við Grænland árið 2012 og í fyrra; undir heitinu SAREX Greenland Sea. Æfingin 2013 fór fram norðaustarlega á Grænlandshafi, milli Daneborg og Meistaravíkur, og haldin á grunni samkomulags norðurskautsríkjanna um öryggi á norðurslóðum en tilgangur hennar var að þjálfa leitar- og björgunaraðila þjóðanna átta sem liggja að norðurheimskautinu í að bregðast við áföllum sem verða á afskekktum svæðum norðurheimskautsins. Í fyrra voru æfð viðbrögð þegar skemmtiferðaskip lendir í áföllum á afskekktri austurströnd Grænlands. Auk Íslands sendu Grænland, Færeyjar, Danmörk, Kanada, Noregur og Bandaríkin menn og búnað.Ísland besti kosturinn Spurður hvort ekki sé lítið hægt að gera ef skemmtiferðaskip lendir í áföllum við Grænland svarar Ásgrímur að allt taki miklu lengri tíma en á öðrum svæðum þar sem styttra er til þeirra sem veita aðstoðina.„Viðbragðstíminn er langur á meðan aðstæðurnar bjóða ekki upp á það að hægt sé bíða lengi eftir aðstoð,“ segir Ásgrímur. Hann bætir við að ef farþegaskipi hlekkist á við Grænland, eða við Ísland, þá séu í raun allir kallaðir út sem vettlingi geta valdið – stærð verkefnisins sé slík.„Þó að norðurskautsþjóðirnar hafi einar komið að æfingum á svæðinu þá segir það ekkert um viðbrögðin ef slíkur hörmungarviðburður ætti sér stað. Þá yrði leitað víðar – í raun til allra sem gætu á einhvern hátt veitt aðstoð af einhverju tagi.“ Ásgrímur segir að ekkert sé í spilunum sem bendi til þess að uppbygging innviða á austurströnd Grænlands geti tekið yfir hlutverk Íslands fyrir miðstöð leitar- og björgunarverkefna á hafsvæðinu á milli landanna. „Ísland verður lengi besti kosturinn hvað þetta varðar.“Aukin umferð farþegaskipa eykur hættuna Siglingar farþegaskipa um hið erfiða hafsvæði á norðurslóðum verða algengari með hverju árinu sem líður. Á ráðstefnunni í Tromsö hafa fjölmargir lýst áhyggjum sínum af þessari þróun, og málsmetandi menn hafa viðrað þá skoðun sína á ráðstefnunni í Tromsö að það sé í raun umdeilanlegt að markaðssetja norðurslóðir sem tækifæri til farþegasiglinga eins og núna er gert. Hætturnar séu einfaldlega svo miklar, og líkur á stórslysi eftir því. Ásgrímur bendir á að komur skemmtiferðaskipa yfir árið til Íslands séu rúmlega hundrað og þau sigli oft frá höfn á Íslandi til Svalbarða og Grænlands.„En mestallan tímann eru þau innan íslenska leitar- og björgunarsvæðisins og á okkar ábyrgð. Það er alltaf þessi hætta, að skipin sigli á ísjaka, og alltaf er hættan á því að eldur komi upp í skipum, hér sem annars staðar. Það er ekki þar með sagt að við þurfum að útvega allar björgunareiningarnar og því myndum við leita til alþjóðasamfélagsins. En í svona tilfellum myndum við stjórna aðgerðum. Ef svona verkefni kemur upp þurfum við að koma fólki í land, og oft á spítala. Bæði heima og kannski erlendis, því það er ekki gefið að íslenska heilbrigðiskerfið gæti ráðið við það ef margir eru brenndir eða illa slasaðir,“ segir Ásgrímur og bætir við að huga þurfi að því hvernig fólk sem er í alvarlegu áfalli er stutt og hvernig best sé að haga málum til að koma fólki sem fyrst til síns heima eftir alvarlegt áfall. Ásgrímur segir einnig að hafa beri hugfast í umræðu um stórslys á sjó að þetta er ekki nýtt af nálinni. „Í gegnum aldirnar, og sérstaklega síðustu öld eftir Titanic-slysið, tók alþjóðasamfélagið á málinu og ýmsar samþykktir og lög hafa verið sett um hvernig standa eigi að leit og björgun á hafinu. Sjófarendur bera ábyrgð samkvæmt alþjóðalögum á að koma að aðstoð ef á þarf að halda.“
Mest lesið Bein útsending: Forsetaefnin skila inn framboðum sínum í Hörpu Innlent Dregur framboðið til baka Innlent María Sigrún látin fara úr Kveik Innlent Ákvörðun áfrýjunardómstólsins áfall og stórt skref aftur á bak Erlent Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Innlent „Þessi ákvörðun var ekki tekin í Valhöll“ Innlent Niðri fyrir vegna Útlaganna Innlent „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Innlent Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Innlent „Óskiljanlegt að menn skuli leggjast svona lágt“ Innlent Fleiri fréttir Gylfi leiðir samhæfingu vegna Grindavíkur María Sigrún látin fara úr Kveik Viktor stal senunni: Hefði ekki haft tíma til að safna ef hann væri í vinnu Forsetaefni streymdu í Hörpu Ásdís Rán, Arnar og Ástþór mætast í Pallborðinu „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Rekin vinalega á brott en vonast til að fá að vera áfram „Þessi ákvörðun var ekki tekin í Valhöll“ „Óskiljanlegt að menn skuli leggjast svona lágt“ Dregur framboðið til baka Niðri fyrir vegna Útlaganna Bein útsending: Forsetaefnin skila inn framboðum sínum í Hörpu Kínverjar vara Bandaríkjamenn við að stíga á „rauðu strikin“ Samtök hernaðarandstæðinga fordæma „kúvendingu“ á afstöðu Íslands Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Forsetaslagurinn, leit að eiganda fjármuna og rjómablíða Fjölbreytt verkefni hjá björgunarsveitum í dag Útlagar spreyjaðir gylltir Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Sinueldur í Reykjanesbæ Pétur Einarsson leikari látinn Kólnar á öllu landinu eftir óvenjugóðan fyrsta sumardag „Ákveðnar efasemdir um ákveðna þætti“ Fimm teravött af orku og 20 milljarðar í samgöngur Seltjarnarnesbær gengur frá sölu á Safnatröð Sigríði þykir ólíklegt að hún nái undirskriftum Sjá meira