Orkuauðlindir og atvinna Sigurbjörn Svavarsson skrifar 15. desember 2012 06:00 Ísland er einstaklega vel búið að náttúruauðlindum sem hægt er að nýta á mengunarlausan hátt, með endurnýjanlegri orku til almennings og fyrirtækja í fyrirséðri framtíð. Af nýtanlegri orku höfum við beislað um þriðjung og í fyrirliggjandi Rammaáætlun um orkunýtingu er gert ráð fyrir að hægt sé að nýta annan þriðjung án þess að valda óafturkræfum breytingum á náttúru landsins, þar af er hægt að virkja um helming á næstu 3-5 árum.Hvað á að gera við þessa orku? Þeir sem vilja ganga lengst í að virkja og sem fyrst sjá helst að selja hana til orkufrekrar stóriðju á lágu verði. Slík hugsun er af sama meiði og sú stóriðjustefna sem ríkt hefur allt of lengi, að framleiða mikið fyrir lítið. Nú hefur Landsvirkjun hafið áróður fyrir því að selja raforku gegnum sæstreng til Evrópu, ýmist er nefnd sala á nokkur hundruð megavöttum eða sala á árstíðabundinni umframorku í kerfinu. Nú síðast nefndi Landsvirkjun að sala gegnum sæstreng gæti skilað ofsagróða í líkingu við olíugróða Norðmanna, þó að engar hagkvæmnisathuganir hafi verið birtar. Eigum við að horfa fram hjá því að slík nýting skilar engri atvinnu né virðisauka hér á landi ef virkja á í þessum tilgangi? Þetta er sama hugsunin og ríkti fyrir áratugum í sjávarútvegi, að selja óunninn fisk úr landi einungis vegna hærra hráefnisverðs.Lítill hagur af stóriðju Ef við höfum lært eitthvað af hruninu og atvinnusögu okkar þá ættum við að vera gætin og íhuga vel hvað skilar landinu best í atvinnuuppbyggingu. Sérstaklega þarf að vera á verði þegar öflugir aðilar hvetja til orkufrekra stórframkvæmda í miklum flýti í einstakar mjög fjárfrekar fjárfestingar. Slíkar ákvarðanir eru gjarnan réttlættar með loforðum um aukinn hagvöxt, sem þó þegar nánar er skoðað skilar erlendum fjárfestum miklu en landinu litlu. Stóriðja hefur skilað íslensku samfélagi litlum skatttekjum gegnum árin og arðsemi orkusölu til hennar hefur verið svo léleg að tala má um niðurgreitt rafmagnsverð, sé tekið tillit til ríkisábyrgðar á lánum til Landsvirkjunar. Hagur þjóðarinnar af stóriðju er ekki mikill miðað við umfang hennar, skattar hafa verið litlir, arður af fjárfestingu í stóriðju fer úr landi, efnahagsáhrif lítil í samanburði við aðrar innlendar atvinnugreinar og hagur af henni í raun mjög lítill ef náttúru-, umhverfis- og mengunarkvótakostnaður er tekinn með í reikninginn. 1) Þó að stóriðjan sé að ná útflutningsverðmæti sjávarútvegsins er hún ekki nema hálfdrættingur á við sjávarútveginn í hreinum þjóðartekjum. Umfangi núverandi stóriðju verður ekki breytt né lélegum samningum nema á lengri tíma en það er mikilvægt að meiri orka verði ekki nýtt til stóriðju eða flutt út um sæstreng heldur til arðsamari nota fyrir þjóðina.Sköpum atvinnutækifæri Íslendingar hafa sterka stöðu í orkumálum og eiga ekki að bíða eftir lausnum í atvinnumálum sínum utan frá í formi erlendra fjárfestinga eða erlendra ráðgjafa. Aukna orkuframleiðslu á að nýta til uppbyggingar til atvinnugreina á mörgum sviðum og skapa þeim samkeppnisforskot til útflutnings og innflutnings. Orkukreppa er skollin á og mun endurspeglast í síhækkandi orkuverði, sem leiðir til hærra vöruverðs á framleiðsluvörum viðskiptalanda okkar. Þar mun rísa hæst eldsneytiskostnaður á innfluttu eldsneyti. Hagkvæm og arðsöm orkuframleiðsla getur skapað nýjar starfsgreinar og eflt aðrar sem fyrir eru í stað þess að selja orkuna úr landi eða til stóriðju.Vistvæn atvinnustefna Allar aðstæður eru fyrir hendi til að nýta orkuna á vistvænni og arðsamari hátt, m.a. fyrir heilnæma matvælaframleiðslu með hreinni orku í hreinu umhverfi. Þar má m.a. nefna: l Eflingu jarðar-, garð- og ylræktar til útflutnings. l Fóðurframleiðslu fyrir landbúnað og fiskeldi. l Áburðarframleiðslu. l Fiskeldi á landi. l Mengunarlausan efna- og lífefnaiðnað. Önnur svið eru m.a. framleiðsla á innlendum eldsneytisgjöfum í stað innfluttra. Allt eru þetta raunhæf markmið. Með markvissri atvinnuuppbyggingu til stuðnings þessum greinum skapast fljótt fjölbreytt atvinna fyrir þúsundir manna víða um land sem mun hafa mikil margfeldisáhrif í samfélaginu og verða mun arðbærari og vistvænni en stóriðjuverkefni. Stuðningur við uppbyggingu þarf að vera öflugur í upphafi, t.d. með ívilnandi skattlagningu og hagstæðum lánum í stað stóriðjunnar og kröfunnar um erlenda fjárfestingu. Mikilvægt er að atvinnutækifærin verði til utan höfuðborgarsvæðisins og stjórnvöld hafi öfluga atvinnustefnu til að styrkja landsbyggðina. Tækifæri til að nýta landfræðilega staðhætti fara forgörðum vegna minni áhuga fjármagnsins á minni fjárfestingum á landsbyggðinni og stjórnvöld verða að jafna slíkan aðstöðumun. 1) Skýrslan „Mat á arðsemi orkusölu til stóriðju“. Sjónarrönd nóv. 2011. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Sjá meira
Ísland er einstaklega vel búið að náttúruauðlindum sem hægt er að nýta á mengunarlausan hátt, með endurnýjanlegri orku til almennings og fyrirtækja í fyrirséðri framtíð. Af nýtanlegri orku höfum við beislað um þriðjung og í fyrirliggjandi Rammaáætlun um orkunýtingu er gert ráð fyrir að hægt sé að nýta annan þriðjung án þess að valda óafturkræfum breytingum á náttúru landsins, þar af er hægt að virkja um helming á næstu 3-5 árum.Hvað á að gera við þessa orku? Þeir sem vilja ganga lengst í að virkja og sem fyrst sjá helst að selja hana til orkufrekrar stóriðju á lágu verði. Slík hugsun er af sama meiði og sú stóriðjustefna sem ríkt hefur allt of lengi, að framleiða mikið fyrir lítið. Nú hefur Landsvirkjun hafið áróður fyrir því að selja raforku gegnum sæstreng til Evrópu, ýmist er nefnd sala á nokkur hundruð megavöttum eða sala á árstíðabundinni umframorku í kerfinu. Nú síðast nefndi Landsvirkjun að sala gegnum sæstreng gæti skilað ofsagróða í líkingu við olíugróða Norðmanna, þó að engar hagkvæmnisathuganir hafi verið birtar. Eigum við að horfa fram hjá því að slík nýting skilar engri atvinnu né virðisauka hér á landi ef virkja á í þessum tilgangi? Þetta er sama hugsunin og ríkti fyrir áratugum í sjávarútvegi, að selja óunninn fisk úr landi einungis vegna hærra hráefnisverðs.Lítill hagur af stóriðju Ef við höfum lært eitthvað af hruninu og atvinnusögu okkar þá ættum við að vera gætin og íhuga vel hvað skilar landinu best í atvinnuuppbyggingu. Sérstaklega þarf að vera á verði þegar öflugir aðilar hvetja til orkufrekra stórframkvæmda í miklum flýti í einstakar mjög fjárfrekar fjárfestingar. Slíkar ákvarðanir eru gjarnan réttlættar með loforðum um aukinn hagvöxt, sem þó þegar nánar er skoðað skilar erlendum fjárfestum miklu en landinu litlu. Stóriðja hefur skilað íslensku samfélagi litlum skatttekjum gegnum árin og arðsemi orkusölu til hennar hefur verið svo léleg að tala má um niðurgreitt rafmagnsverð, sé tekið tillit til ríkisábyrgðar á lánum til Landsvirkjunar. Hagur þjóðarinnar af stóriðju er ekki mikill miðað við umfang hennar, skattar hafa verið litlir, arður af fjárfestingu í stóriðju fer úr landi, efnahagsáhrif lítil í samanburði við aðrar innlendar atvinnugreinar og hagur af henni í raun mjög lítill ef náttúru-, umhverfis- og mengunarkvótakostnaður er tekinn með í reikninginn. 1) Þó að stóriðjan sé að ná útflutningsverðmæti sjávarútvegsins er hún ekki nema hálfdrættingur á við sjávarútveginn í hreinum þjóðartekjum. Umfangi núverandi stóriðju verður ekki breytt né lélegum samningum nema á lengri tíma en það er mikilvægt að meiri orka verði ekki nýtt til stóriðju eða flutt út um sæstreng heldur til arðsamari nota fyrir þjóðina.Sköpum atvinnutækifæri Íslendingar hafa sterka stöðu í orkumálum og eiga ekki að bíða eftir lausnum í atvinnumálum sínum utan frá í formi erlendra fjárfestinga eða erlendra ráðgjafa. Aukna orkuframleiðslu á að nýta til uppbyggingar til atvinnugreina á mörgum sviðum og skapa þeim samkeppnisforskot til útflutnings og innflutnings. Orkukreppa er skollin á og mun endurspeglast í síhækkandi orkuverði, sem leiðir til hærra vöruverðs á framleiðsluvörum viðskiptalanda okkar. Þar mun rísa hæst eldsneytiskostnaður á innfluttu eldsneyti. Hagkvæm og arðsöm orkuframleiðsla getur skapað nýjar starfsgreinar og eflt aðrar sem fyrir eru í stað þess að selja orkuna úr landi eða til stóriðju.Vistvæn atvinnustefna Allar aðstæður eru fyrir hendi til að nýta orkuna á vistvænni og arðsamari hátt, m.a. fyrir heilnæma matvælaframleiðslu með hreinni orku í hreinu umhverfi. Þar má m.a. nefna: l Eflingu jarðar-, garð- og ylræktar til útflutnings. l Fóðurframleiðslu fyrir landbúnað og fiskeldi. l Áburðarframleiðslu. l Fiskeldi á landi. l Mengunarlausan efna- og lífefnaiðnað. Önnur svið eru m.a. framleiðsla á innlendum eldsneytisgjöfum í stað innfluttra. Allt eru þetta raunhæf markmið. Með markvissri atvinnuuppbyggingu til stuðnings þessum greinum skapast fljótt fjölbreytt atvinna fyrir þúsundir manna víða um land sem mun hafa mikil margfeldisáhrif í samfélaginu og verða mun arðbærari og vistvænni en stóriðjuverkefni. Stuðningur við uppbyggingu þarf að vera öflugur í upphafi, t.d. með ívilnandi skattlagningu og hagstæðum lánum í stað stóriðjunnar og kröfunnar um erlenda fjárfestingu. Mikilvægt er að atvinnutækifærin verði til utan höfuðborgarsvæðisins og stjórnvöld hafi öfluga atvinnustefnu til að styrkja landsbyggðina. Tækifæri til að nýta landfræðilega staðhætti fara forgörðum vegna minni áhuga fjármagnsins á minni fjárfestingum á landsbyggðinni og stjórnvöld verða að jafna slíkan aðstöðumun. 1) Skýrslan „Mat á arðsemi orkusölu til stóriðju“. Sjónarrönd nóv. 2011.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar