Hvað hefði Bríet gert? Kristín Ástgeirsdóttir skrifar 27. september 2016 09:00 Á þessum degi fyrir 160 árum fæddist baráttukonan Bríet Bjarnhéðinsdóttir. Hún gerði sér snemma gein fyrir því hve kjörum kvenna og karla var misskipt og sagði frá því síðar að sér hefði blöskrað þegar vinnukonurnar urðu að þjóna vinnumönnunum eftir langan vinnudag beggja. Þær voru lægra settar á allan hátt. Bríeti tókst að brjótast til mennta í Kvennaskólanum á Laugalandi, hún kenndi börnum um skeið og flutti loks til Reykjavíkur. Þar kynntist hún manninum sínum Valdimar Ásmundssyni og eignaðist með honum tvö börn, Laufeyju og Héðin, sem bæði áttu eftir að láta mikið að sér kveða í þjóðlífinu. Bríet hóf útgáfu Kvennablaðsins árið 1895 en það fjallaði um ýmislegt sem snerti heimilin og líf kvenna. Í ferð um Norðurlöndin 1904 kynntist hún baráttunni fyrir kosningarétti kvenna fyrir alvöru, ákvað að breyta blaði sínu í kvenréttindablað og stofna kvenréttindafélag. Það tókst í janúar 1907 enda átti Bríet marga samherja og var mikið líf í kvennabaráttunni á árunum eftir aldamótin 1900. Aðalbaráttumál Kvenréttindafélagsins og annarra kvenfélaga voru auk kosningaréttar allra kvenna til sveitarstjórna og Alþingis, aðgengi að allri menntun, réttur til embætta, bætt launakjör útivinnandi kvenna (einkum verkakvenna), jöfn réttindi innan hjónabands, jafn réttur til yfirráða yfir börnum, staða einstæðra mæðra o.fl. Þessi réttindi unnust smátt og smátt, t.d.1909 þegar allar konur fengur kosningarétt til sveitarstjórna, 1911 með lögunum um jafnan rétt til embætta, náms og styrkja og takmarkaður kosningaréttur til Alþingis 1915. Bríet leit á kvenréttindin sem tæki til að koma konum að, þannig að sjónarmið þeirra fengju að heyrast, þær gætu komið baráttumálum sínum í framkvæmd, bætt stöðu kvenna og haft áhrif á mótun samfélagsins. Hún vildi að konur beittu sér í þágu fátækra kvenna, barna, sjúkra og annarra sem áttu um sárt að binda. Jafnstöðuganga kvenna reyndist bæði lengri og erfiðari en Bríet átti von á og henni fannst konur allt of linar við að fylgja réttindum sínum eftir. Í nútímafræðunum myndum við bæði tala um áhrif hins „styðjandi kvenleika“ sem finnst karlar gera allt best og víkur fyrir þeim og „habitus“ (hugtak frá Pierre Bourdieu), þ.e. hvernig umhverfi okkar mótar hegðun okkar, endurskapar valdið og viðheldur feðraveldinu þó smá breytingar eigi sér stað öðru hvoru. Hvað ætli Bríeti fyndist ef hún mæti líta yfir samfélag okkar árið 2016? Jú, gríðarlega margt hefur áunnist í menntun, atvinnuþátttöku, félagslegum réttindum og pólitískri þátttöku. Við höfum stofnanir til að vinna að jafnrétti en þær eru of veikar. Ætli hún myndi ekki spyrja um eitt og annað? Til dæmis hvernig standi á því að ekki er búið að koma á launajafnrétti kynjanna? Af hverju eru hin mikilvægu umönnunarstörf vanmetin til launa? Hvernig má það vera að búið er að stórlaska fæðingarorlofskerfið sem hér var byggt upp? Hvers vegna eru ekki fleiri konur í Hæstarétti? Hvers vegna er ekki unnið markvisst að því að kveða niður kynbundið ofbeldi? Hundruð kvenna sögðu á síðasta ári frá kynferðisofbeldi sem þær höfðu orðið fyrir. Hvar eru aðgerðirnar gegn því? Hvar eru karlarnir, er kynjajafnrétti ekki þeim í hag? Hvernig stendur á því að konum er ýtt til hliðar í valdabaráttu karlanna í sumum flokkum, nú þegar allt er á uppleið? Komast konur bara að þegar þrífa þarf upp eftir karlana? Þó að við Íslendingar stöndum okkur vel við að koma á kynjajafnrétti miðað við flest ríki heims, þá er svo sannarlega verk að vinna. Minnumst Bríetar og allra hinna baráttukvennanna með því að bretta upp ermar, krefjast svara á næstu vikum af frambjóðendum, knýja á um aðgerðir og breytingar. Nýtum samtakamáttinn. Framundan er 24. október, þá er tækifæri til að láta í sér heyra. Ef hlustunarskilyrði eru ekki fyrir hendi, ja þá er að leita í smiðju Bríetar og grípa til gamalla kvennaráða. Þau eru til og þau virka. Kristín Ástgeirsdóttir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Skoðun Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Sjá meira
Á þessum degi fyrir 160 árum fæddist baráttukonan Bríet Bjarnhéðinsdóttir. Hún gerði sér snemma gein fyrir því hve kjörum kvenna og karla var misskipt og sagði frá því síðar að sér hefði blöskrað þegar vinnukonurnar urðu að þjóna vinnumönnunum eftir langan vinnudag beggja. Þær voru lægra settar á allan hátt. Bríeti tókst að brjótast til mennta í Kvennaskólanum á Laugalandi, hún kenndi börnum um skeið og flutti loks til Reykjavíkur. Þar kynntist hún manninum sínum Valdimar Ásmundssyni og eignaðist með honum tvö börn, Laufeyju og Héðin, sem bæði áttu eftir að láta mikið að sér kveða í þjóðlífinu. Bríet hóf útgáfu Kvennablaðsins árið 1895 en það fjallaði um ýmislegt sem snerti heimilin og líf kvenna. Í ferð um Norðurlöndin 1904 kynntist hún baráttunni fyrir kosningarétti kvenna fyrir alvöru, ákvað að breyta blaði sínu í kvenréttindablað og stofna kvenréttindafélag. Það tókst í janúar 1907 enda átti Bríet marga samherja og var mikið líf í kvennabaráttunni á árunum eftir aldamótin 1900. Aðalbaráttumál Kvenréttindafélagsins og annarra kvenfélaga voru auk kosningaréttar allra kvenna til sveitarstjórna og Alþingis, aðgengi að allri menntun, réttur til embætta, bætt launakjör útivinnandi kvenna (einkum verkakvenna), jöfn réttindi innan hjónabands, jafn réttur til yfirráða yfir börnum, staða einstæðra mæðra o.fl. Þessi réttindi unnust smátt og smátt, t.d.1909 þegar allar konur fengur kosningarétt til sveitarstjórna, 1911 með lögunum um jafnan rétt til embætta, náms og styrkja og takmarkaður kosningaréttur til Alþingis 1915. Bríet leit á kvenréttindin sem tæki til að koma konum að, þannig að sjónarmið þeirra fengju að heyrast, þær gætu komið baráttumálum sínum í framkvæmd, bætt stöðu kvenna og haft áhrif á mótun samfélagsins. Hún vildi að konur beittu sér í þágu fátækra kvenna, barna, sjúkra og annarra sem áttu um sárt að binda. Jafnstöðuganga kvenna reyndist bæði lengri og erfiðari en Bríet átti von á og henni fannst konur allt of linar við að fylgja réttindum sínum eftir. Í nútímafræðunum myndum við bæði tala um áhrif hins „styðjandi kvenleika“ sem finnst karlar gera allt best og víkur fyrir þeim og „habitus“ (hugtak frá Pierre Bourdieu), þ.e. hvernig umhverfi okkar mótar hegðun okkar, endurskapar valdið og viðheldur feðraveldinu þó smá breytingar eigi sér stað öðru hvoru. Hvað ætli Bríeti fyndist ef hún mæti líta yfir samfélag okkar árið 2016? Jú, gríðarlega margt hefur áunnist í menntun, atvinnuþátttöku, félagslegum réttindum og pólitískri þátttöku. Við höfum stofnanir til að vinna að jafnrétti en þær eru of veikar. Ætli hún myndi ekki spyrja um eitt og annað? Til dæmis hvernig standi á því að ekki er búið að koma á launajafnrétti kynjanna? Af hverju eru hin mikilvægu umönnunarstörf vanmetin til launa? Hvernig má það vera að búið er að stórlaska fæðingarorlofskerfið sem hér var byggt upp? Hvers vegna eru ekki fleiri konur í Hæstarétti? Hvers vegna er ekki unnið markvisst að því að kveða niður kynbundið ofbeldi? Hundruð kvenna sögðu á síðasta ári frá kynferðisofbeldi sem þær höfðu orðið fyrir. Hvar eru aðgerðirnar gegn því? Hvar eru karlarnir, er kynjajafnrétti ekki þeim í hag? Hvernig stendur á því að konum er ýtt til hliðar í valdabaráttu karlanna í sumum flokkum, nú þegar allt er á uppleið? Komast konur bara að þegar þrífa þarf upp eftir karlana? Þó að við Íslendingar stöndum okkur vel við að koma á kynjajafnrétti miðað við flest ríki heims, þá er svo sannarlega verk að vinna. Minnumst Bríetar og allra hinna baráttukvennanna með því að bretta upp ermar, krefjast svara á næstu vikum af frambjóðendum, knýja á um aðgerðir og breytingar. Nýtum samtakamáttinn. Framundan er 24. október, þá er tækifæri til að láta í sér heyra. Ef hlustunarskilyrði eru ekki fyrir hendi, ja þá er að leita í smiðju Bríetar og grípa til gamalla kvennaráða. Þau eru til og þau virka. Kristín Ástgeirsdóttir.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar