Heimilum blæðir, landbúnaður í bómull Guðjón Sigurbjartsson skrifar 15. apríl 2014 08:58 Helmingur heimilanna í landinu á í erfiðleikum með að ná endum saman og um tíu prósent okkar eru í alvarlegum vanskilum. Atvinnulífið getur ekki greitt hærri laun, meðal annars vegna erfiðs rekstrarumhverfis og gjaldmiðilsvanda. Launahækkanir umfram getu hækka bara verðlag og verðtryggðar skuldir. Þetta er alvöru ómöguleiki fyrir fólkið í landinu og mun alvarlegri og erfiðari en verkefnið að ljúka samningum við Evrópusambandið sem er nú bara þægileg innivinna. Hvað er til ráða? Í McKinsey-skýrslunni og víðar eru upplýsingar um það sem gera þarf til að bæta lífskjörin í landinu. Meðal þess brýnasta er að taka á óhagkvæmni landbúnaðarins.Landbúnaðurinn nýtur velvildar Þeir njóta líka velvildar sem hafa lítið handa á milli og þeir sem standa höllum fæti. En það er ekki hægt að gera allt fyrir alla. Landbúnaðurinn fær samt árlega frá neytendum hvorki meira né minna en 8 milljarða króna í formi tollverndar, það er markaðsverndar, samkvæmt OECD. Auk þess fær hann 12 milljarða frá skattgreiðendum í styrkjum á fjárlögum. Samtals eru þetta 20 milljarðar króna á ári, sem eru um þrjú prósent af opinberum útgjöldum. Það er þrisvar sinnum meira en meðaltalið í Evrópu þar sem opinn matvörumarkaður tryggir lág verð og gott framboð. Þessi vernd og styrkir eru með því mesta í heiminum og koma hart niður á efnaminni heimilum.Ef bæta á lífskjör þarf breytingar Opna þarf á tollfrjálsan innflutning matvæla og fella niður undanþágur landbúnaðarins frá samkeppnislögum. Við opnun aukast ráðstöfunartekjur meðalheimilis um 100 til 200 þúsund kr. á ári. Þetta kemur sér best fyrir þá efnaminni þar sem verja þarf stærstum hluta útgjaldanna í grunnþarfir og kaupmáttur ráðstöfunartekna eykst um að minnsta kosti 5 til 10%. Við opnun matvælamarkaðarins, með eða án inngöngu í ESB, opnast 550 milljóna manna innri markaður Evrópu fyrir okkar matvælaframleiðendum. Á móti samdrætti í sumum greinum landbúnaðarins koma ný tækifæri. Innlend matvælavinnsla fær ódýrara innflutt hráefni, eins og hún hefur nýtt sér þegar kjúklinga, svínakjöt og smjör hefur skort hér innanlands. Við höfum reynslu af alþjóðlegum viðskiptum með matvæli. Sjávarútvegsfyrirtækin eru í raun matvælaframleiðendur í útflutningi. Bakkavör, glæsilegt 18.800 manna fyrirtæki, framleiðir gríðarlegt magn ferskra matarskammta daglega í Bretlandi og víðar um heiminn. Upp munu vaxa fleiri alþjóðleg matvælafyrirtæki. Við getum líka, eins og mörg Evrópulönd, nýtt þekkingu og reynslu í landbúnaði til að hjálpa fólki í þróunarlöndum við að auka sína matvælaframleiðslu til eigin neyslu og útflutnings á Evrópumarkað og til okkar. Lækka þarf styrki skattgreiðenda til landbúnaðarins um tvo þriðjuhluta niður í Evrópumeðaltalið. Styrkirnir myndu lækka úr 12 milljörðum í 4 milljarða á ári. Með þessari 8 milljarða lækkun útgjalda ríkisins mætti til dæmis lækka virðisaukaskattinn um 5 prósent. Lækkun virðisaukaskatts kemur á matvæli, föt og aðrar nauðsynjar og fleira og myndi líka koma þeim efnaminnstu best. Skipuleggja þarf landnotkun til sveita og miða stuðning skattgreiðenda við nýtingu lands en ekki framleitt magn. Skilgreina þarf heppileg landsvæði til landbúnaðar meðal annars út frá fjarlægð frá þéttbýli og umhverfissjónarmiðum. Framleiðslutengdur stuðningur stuðlar að sóun þegar framleiðslan miðast við að fá styrki. Sumir telja mikilvægt að hafa landbúnað sem víðast um landið, það styðji við þróun ferðaþjónustu og sé skemmtilegra þegar ferðast er um landið. Ósnortin náttúra hefur sérstakt aðdráttarafl fyrir marga. Ekki er öll byggð til prýði. Í opnu kerfi verða færri og stærri býli og ímynd greinarinnar mun stórbatna.Sérhagsmunir fárra víki Alþingi virðist máttlaust þegar kemur að breytingum sem gagnast hinum þögla meirihluta á kostnað háværra sérhagsmunahópa. Þeir sem hafa verið að beita sér fyrir breytingum á landbúnaðarkerfinu eru SA, SVÞ, FA, Neytendasamtökin, sumir fjölmiðlanna, Samkeppniseftirlitið og einstaklingar. Skilningur er að vaxa. Fleiri ættu að láta til sín taka og styðja nauðsynlegar breytingar. Sveitarfélög sem greiða framfærslustyrki, hjálparstofnanir sem sinna matargjöfum, verkalýðsfélög sem berjast fyrir bættum kaupmætti og fleiri einstaklingar sem sjá þörfina. Þessar breytingar eru nauðsynlegar og þær má gera af tillitssemi og með stuðningi við þá sem verða fyrir röskun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun Nærandi ferðaþjónusta Hildur Guðbjörg Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Helmingur heimilanna í landinu á í erfiðleikum með að ná endum saman og um tíu prósent okkar eru í alvarlegum vanskilum. Atvinnulífið getur ekki greitt hærri laun, meðal annars vegna erfiðs rekstrarumhverfis og gjaldmiðilsvanda. Launahækkanir umfram getu hækka bara verðlag og verðtryggðar skuldir. Þetta er alvöru ómöguleiki fyrir fólkið í landinu og mun alvarlegri og erfiðari en verkefnið að ljúka samningum við Evrópusambandið sem er nú bara þægileg innivinna. Hvað er til ráða? Í McKinsey-skýrslunni og víðar eru upplýsingar um það sem gera þarf til að bæta lífskjörin í landinu. Meðal þess brýnasta er að taka á óhagkvæmni landbúnaðarins.Landbúnaðurinn nýtur velvildar Þeir njóta líka velvildar sem hafa lítið handa á milli og þeir sem standa höllum fæti. En það er ekki hægt að gera allt fyrir alla. Landbúnaðurinn fær samt árlega frá neytendum hvorki meira né minna en 8 milljarða króna í formi tollverndar, það er markaðsverndar, samkvæmt OECD. Auk þess fær hann 12 milljarða frá skattgreiðendum í styrkjum á fjárlögum. Samtals eru þetta 20 milljarðar króna á ári, sem eru um þrjú prósent af opinberum útgjöldum. Það er þrisvar sinnum meira en meðaltalið í Evrópu þar sem opinn matvörumarkaður tryggir lág verð og gott framboð. Þessi vernd og styrkir eru með því mesta í heiminum og koma hart niður á efnaminni heimilum.Ef bæta á lífskjör þarf breytingar Opna þarf á tollfrjálsan innflutning matvæla og fella niður undanþágur landbúnaðarins frá samkeppnislögum. Við opnun aukast ráðstöfunartekjur meðalheimilis um 100 til 200 þúsund kr. á ári. Þetta kemur sér best fyrir þá efnaminni þar sem verja þarf stærstum hluta útgjaldanna í grunnþarfir og kaupmáttur ráðstöfunartekna eykst um að minnsta kosti 5 til 10%. Við opnun matvælamarkaðarins, með eða án inngöngu í ESB, opnast 550 milljóna manna innri markaður Evrópu fyrir okkar matvælaframleiðendum. Á móti samdrætti í sumum greinum landbúnaðarins koma ný tækifæri. Innlend matvælavinnsla fær ódýrara innflutt hráefni, eins og hún hefur nýtt sér þegar kjúklinga, svínakjöt og smjör hefur skort hér innanlands. Við höfum reynslu af alþjóðlegum viðskiptum með matvæli. Sjávarútvegsfyrirtækin eru í raun matvælaframleiðendur í útflutningi. Bakkavör, glæsilegt 18.800 manna fyrirtæki, framleiðir gríðarlegt magn ferskra matarskammta daglega í Bretlandi og víðar um heiminn. Upp munu vaxa fleiri alþjóðleg matvælafyrirtæki. Við getum líka, eins og mörg Evrópulönd, nýtt þekkingu og reynslu í landbúnaði til að hjálpa fólki í þróunarlöndum við að auka sína matvælaframleiðslu til eigin neyslu og útflutnings á Evrópumarkað og til okkar. Lækka þarf styrki skattgreiðenda til landbúnaðarins um tvo þriðjuhluta niður í Evrópumeðaltalið. Styrkirnir myndu lækka úr 12 milljörðum í 4 milljarða á ári. Með þessari 8 milljarða lækkun útgjalda ríkisins mætti til dæmis lækka virðisaukaskattinn um 5 prósent. Lækkun virðisaukaskatts kemur á matvæli, föt og aðrar nauðsynjar og fleira og myndi líka koma þeim efnaminnstu best. Skipuleggja þarf landnotkun til sveita og miða stuðning skattgreiðenda við nýtingu lands en ekki framleitt magn. Skilgreina þarf heppileg landsvæði til landbúnaðar meðal annars út frá fjarlægð frá þéttbýli og umhverfissjónarmiðum. Framleiðslutengdur stuðningur stuðlar að sóun þegar framleiðslan miðast við að fá styrki. Sumir telja mikilvægt að hafa landbúnað sem víðast um landið, það styðji við þróun ferðaþjónustu og sé skemmtilegra þegar ferðast er um landið. Ósnortin náttúra hefur sérstakt aðdráttarafl fyrir marga. Ekki er öll byggð til prýði. Í opnu kerfi verða færri og stærri býli og ímynd greinarinnar mun stórbatna.Sérhagsmunir fárra víki Alþingi virðist máttlaust þegar kemur að breytingum sem gagnast hinum þögla meirihluta á kostnað háværra sérhagsmunahópa. Þeir sem hafa verið að beita sér fyrir breytingum á landbúnaðarkerfinu eru SA, SVÞ, FA, Neytendasamtökin, sumir fjölmiðlanna, Samkeppniseftirlitið og einstaklingar. Skilningur er að vaxa. Fleiri ættu að láta til sín taka og styðja nauðsynlegar breytingar. Sveitarfélög sem greiða framfærslustyrki, hjálparstofnanir sem sinna matargjöfum, verkalýðsfélög sem berjast fyrir bættum kaupmætti og fleiri einstaklingar sem sjá þörfina. Þessar breytingar eru nauðsynlegar og þær má gera af tillitssemi og með stuðningi við þá sem verða fyrir röskun.
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun