Glíman við geðið Steindór J. Erlingsson skrifar 17. júní 2013 10:30 Nú í sumar eru 29 ár frá því ég áttaði mig skyndilega á því að erfiður kvíði var orðinn hluti af lífi mínu, þá á 18. aldursári. Nokkrum árum síðar varð erfið lífsreynsla í Eþíópíu líklega til þess að mikið þunglyndi og kvíði hefur markað líf mitt síðan. Þegar þrautagangan byrjaði upp úr 1990 voru lyf og innlögn á spítala það eina sem mér stóð til boða. Í einni innlögninni barst sú gleðifrétt að ég gæti mögulega tekið þátt í dagdeildarprógammi geðdeildar Borgarspítalans. Þurfti ég að ganga í gegnum stíf sálfræðipróf þar sem lagt var mat á hvort ég ætti heima þar. Í ljós kom að ég var of veikur til þess að taka þátt í starfinu. Þá spurði ég lækninn hvað hann hygðist gera fyrir mig. „Ég ætla að útskrifa þig.“ Þessi orð óma enn í huganum. Síðan þá hefur þjónustan batnað. Ef horft er á geðdeildirnar er það mín tilfinning að dvölin þar hafi breyst til batnaðar. Nú yrði ég t.d. ekki sendur út í myrkrið á þeim forsendum að ég væri of veikur til þess að taka þátt í hinu frábæra starfi sem fram fer á Hvítabandinu, dagdeild geðdeildar Landspítalans. Ef það hentaði ekki af einhverjum ástæðum væri m.a. hægt að leita á náðir Klúbbsins Geysis, Hugarafls og Hlutverkaseturs, en slíkir staðir hafa verulega bætt hag einstaklinga sem eiga við erfiðar geðraskanir að stríða.Meiri ábyrgð Þrátt fyrir þessar umbætur glímir geðlæknisfræðin við ýmis vandamál sem of lítið er fjallað um hér á landi. Nýjasta dæmið kom upp í lok síðasta mánaðar þegar bandarísku geðlæknasamtökin gáfu út fimmtu útgáfu greiningar- og flokkunarkerfis geðraskana (DSM-5). Flestir helstu fjölmiðlar heimsins fjölluðu ítarlega um málið. Þó ekki vegna þess að hér væri um merkan vísindalegan áfanga að ræða heldur sökum þeirrar miklu gagnrýni sem beint hefur verið að DSM-5. Gagnrýni á flokkun og greiningu geðraskana, of mikla ávísun geðlyfja, tengsl geðlækna við lyfjaiðnaðinn, litla virkni og hættulegar aukaverkanir sumra geðlyfja er ekki ný af nálinni. En þegar Allen Frances, einn þekktasti geðlæknir samtímans, gengur í hóp gagnrýnenda ættu allir að leggja við hlustir. Frances ritstýrði fjórðu útgáfu DSM (1994), sem hefur haft mun meiri áhrif á heimsvísu en flokkunar- og greiningarkerfi WHO (ICD-10). Í síðasta mánuði sendi Frances frá sér bókina Saving Normal: An Insider‘s Revolt Against Out-of-Control Psychiatric Diagnosis, DSM-5, Big Pharma, and the Medicalization of Ordinary Life. Þó að Frances beini orðum sínum að bandaríska geðheilbrigðiskerfinu á margt af því sem hann segir vel við hér á landi. Hef ég þar helst í huga mikla ávísun geðlyfja og sjúkdómsvæðingu eðlilegra tilfinninga. Þó að sumt hafi breyst til hins betra hér á landi frá því að ég veiktist fyrst tel ég því nauðsynlegt fyrir íslenska geðheilbrigðisstarfsmenn og almenning að kynna sér gagnrýni Frances. Sjálfur stend ég mun betur að vígi eftir að hafa kynnt mér slíka gagnrýni, enda hefur hún gert mér kleift að taka meiri ábyrgð á eigin meðferð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Skoðun Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Sjá meira
Nú í sumar eru 29 ár frá því ég áttaði mig skyndilega á því að erfiður kvíði var orðinn hluti af lífi mínu, þá á 18. aldursári. Nokkrum árum síðar varð erfið lífsreynsla í Eþíópíu líklega til þess að mikið þunglyndi og kvíði hefur markað líf mitt síðan. Þegar þrautagangan byrjaði upp úr 1990 voru lyf og innlögn á spítala það eina sem mér stóð til boða. Í einni innlögninni barst sú gleðifrétt að ég gæti mögulega tekið þátt í dagdeildarprógammi geðdeildar Borgarspítalans. Þurfti ég að ganga í gegnum stíf sálfræðipróf þar sem lagt var mat á hvort ég ætti heima þar. Í ljós kom að ég var of veikur til þess að taka þátt í starfinu. Þá spurði ég lækninn hvað hann hygðist gera fyrir mig. „Ég ætla að útskrifa þig.“ Þessi orð óma enn í huganum. Síðan þá hefur þjónustan batnað. Ef horft er á geðdeildirnar er það mín tilfinning að dvölin þar hafi breyst til batnaðar. Nú yrði ég t.d. ekki sendur út í myrkrið á þeim forsendum að ég væri of veikur til þess að taka þátt í hinu frábæra starfi sem fram fer á Hvítabandinu, dagdeild geðdeildar Landspítalans. Ef það hentaði ekki af einhverjum ástæðum væri m.a. hægt að leita á náðir Klúbbsins Geysis, Hugarafls og Hlutverkaseturs, en slíkir staðir hafa verulega bætt hag einstaklinga sem eiga við erfiðar geðraskanir að stríða.Meiri ábyrgð Þrátt fyrir þessar umbætur glímir geðlæknisfræðin við ýmis vandamál sem of lítið er fjallað um hér á landi. Nýjasta dæmið kom upp í lok síðasta mánaðar þegar bandarísku geðlæknasamtökin gáfu út fimmtu útgáfu greiningar- og flokkunarkerfis geðraskana (DSM-5). Flestir helstu fjölmiðlar heimsins fjölluðu ítarlega um málið. Þó ekki vegna þess að hér væri um merkan vísindalegan áfanga að ræða heldur sökum þeirrar miklu gagnrýni sem beint hefur verið að DSM-5. Gagnrýni á flokkun og greiningu geðraskana, of mikla ávísun geðlyfja, tengsl geðlækna við lyfjaiðnaðinn, litla virkni og hættulegar aukaverkanir sumra geðlyfja er ekki ný af nálinni. En þegar Allen Frances, einn þekktasti geðlæknir samtímans, gengur í hóp gagnrýnenda ættu allir að leggja við hlustir. Frances ritstýrði fjórðu útgáfu DSM (1994), sem hefur haft mun meiri áhrif á heimsvísu en flokkunar- og greiningarkerfi WHO (ICD-10). Í síðasta mánuði sendi Frances frá sér bókina Saving Normal: An Insider‘s Revolt Against Out-of-Control Psychiatric Diagnosis, DSM-5, Big Pharma, and the Medicalization of Ordinary Life. Þó að Frances beini orðum sínum að bandaríska geðheilbrigðiskerfinu á margt af því sem hann segir vel við hér á landi. Hef ég þar helst í huga mikla ávísun geðlyfja og sjúkdómsvæðingu eðlilegra tilfinninga. Þó að sumt hafi breyst til hins betra hér á landi frá því að ég veiktist fyrst tel ég því nauðsynlegt fyrir íslenska geðheilbrigðisstarfsmenn og almenning að kynna sér gagnrýni Frances. Sjálfur stend ég mun betur að vígi eftir að hafa kynnt mér slíka gagnrýni, enda hefur hún gert mér kleift að taka meiri ábyrgð á eigin meðferð.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar