Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar 26. mars 2024 15:00 Menningar- og viðskiptaráðherra birti nýverið drög að frumvarpi um breytingar á lögum um listamannalaun í samráðsgátt stjórnarráðsins. Drögin fela í sér fyrstu efnislegu endurskoðunina á listamannalaunakerfinu frá setningu núgildandi laga árið 2009. Að mati Bandalags íslenskra listamanna, BÍL, er löngu tímabært að ráðast í slíkar breytingar sem fela í sér rökréttar og eðlilegar endurbætur á listamannalaunum. Það er enda eðlilegt að kerfið endurspegli á hverjum tíma íslenska samfélagsgerð því með þeim hætti stuðla lögin að því markmiði sem listamannalaunum er ætlað: Að efla listsköpun í landinu. Líkt og fram kemur í frumvarpinu eru þær breytingar sem lagðar eru til í samræmi við stefnu stjórnvalda. Sú stefna birtist í sáttmála stjórnarflokkanna um ríkisstjórnarsamstarf, þ.e. að vinna að því að styrkja faglega starfslauna- og verkefnasjóði listamanna. Í því felst sérstök áhersla á að starfslaunin tryggi betur afkomu þeirra sem starfa við listir og skapandi greinar. BÍL ítrekar því stuðning sinn við þær breytingar sem lagðar eru til í drögunum. Þær eru mikilvægar til að auka veg listsköpunar í landinu, bæta hag þeirra sem leggja listina fyrir sig og góð fjárfesting fyrir þjóðina. Tillögur mennta- og viðskiptaráðherra að breytingum á lögum um listamannalaun munu ótvírætt og eindregið efla listsköpun í landinu og verða því vonandi að lögum eins fljótt og auðið er. Hroðvirknisleg vinnubrögð Viðskiptaráðs Í samráðsgátt stjórnarráðsins vegna framangreinds frumvarps er reyndar að finna eina umsögn sem stingur í stúf við þau vönduðu vinnubrögð sem einkenna frumvarp ráðherra. Það er umsögn Viðskiptaráðs. Ekki verður hjá því komist að benda á nokkur atriði vegna hennar. Í fyrsta lagi skal þess getið að í upphaflegri umsögn Viðskiptaráðs kom fram að útgjöld til menningarmála á Íslandi yrðu aukin um 70% ef áform ráðherra næðu fram að ganga. Þá fullyrðingu varð Viðskiptaráð að draga til baka og leiðrétta, enda er hún kolröng. Ef til vill verða slíkar leiðréttingar fleiri, ef önnur atriði í umsögn Viðskiptaráðs hafa verið jafn hroðvirknislega unnin. Hitt stendur eftir að Viðskiptaráð virðist ekki hafa treyst sér til að leiðrétta upphaflegu töluna sem sett var fram. Þá væri ágætt ef ráðið myndi taka fram hvort það sé að miða við hækkun í hlutfalli við menningarmál ein og sér samkvæmt vef Eurostat, eða menningarmál, afþreyingu og trúmál, samkvæmt sama vef. Af einhverjum ástæðum sér Viðskiptaráð nefnilega ekkert áhugavert við að notast við síðarnefnda viðmiðið í umsögn sinni, þótt flest öllum öðrum á Íslandi þyki það skakkt viðmið. Margir hafa bent á að tónninn í umsögn Viðskiptaráðs er á þá lund að ráðinu finnst hvorki mikilvægt að auka veg listsköpunar á Íslandi né bæta hag þeirra sem leggja listgreinar fyrir sig. Af þeim sökum er rétt að spyrja: Er þessi umsögn unnin með vitund og vilja stjórnar Viðskiptaráðs? Er það vilji stjórnarmanna Viðskiptaráðs að ráðast að grunni menningarstarfsemi hér á landi, afkomu listamanna? Menningarstarf hér á landi er aðdráttarafl þvert á listgreinar. Ferðamenn og erlendir sérfræðingar sem hingað koma sækja í listir. Menningin er andlit okkar út á við. Það er hróður hennar sem er borinn fram erlendis, hvort sem er á vegum Íslandsstofu, sendiráða landsins eða flugfélagsins sem á fulltrúa í framkvæmdastjórn Viðskiptaráðs. Að þessu hefði betur mátt huga áður en umsögn Viðskiptaráðs var send í samráðsgátt. Þvert á móti bendir hún til þess að Viðskiptaráð ætli sér að tala niður mikilvægi lista, þvert gegn hagsmunum stórra fyrirtækja á Íslandi, listamanna og þjóðarinnar allrar. Ég vil skora á stjórn Viðskiptaráðs að upplýsa hvort umrædd umsögn sé unnin með vitund og vilja stjórnarinnar og endurspegli þau gildi sem fyrirtækin sem stjórnarfólk stýrir hafa að leiðarljósi. Það er forvitnilegt fyrir okkur sem störfum við listir að vita hvað þeim fyrirtækjum sem skipa stjórn Viðskiptaráðs finnst um afkomu listamanna og afrakstur vinnu þeirra sem er menningarstarf hér á landi. Að lokum vil ég láta þess getið að menningin er ein mikilvægasta eign Íslands. Hún er lifandi brunnur gilda og sjálfsmyndar þjóðfélags og því að tilheyra arfleifð. Menning stuðlar að vellíðan, félagslegri samheldni og inngildingu. Menningargeirinn og skapandi greinar geta einnig örvað hagvöxt, skapað atvinnu og stuðlað að alþjóðlegum viðskiptum. Þetta eru reyndar ekki mín orð. Þetta er staðfærsla á þeirri afstöðu sem Eurostat virðist bera til menningar; umfjöllun á síðu tölfræðivefsins um hagtölur menningar. Þess væri óskandi að Viðskiptaráð hefði lagt jafn mikla vinnu í að lesa sér til um hvað þar kemur fram um menningu, og tileinkað sér sams konar viðhorf til hennar, áður en það lagði á sig þá fyrirhöfn að tína til tölur af vefnum til að níða skóinn af frumvarpi ráðherra. Umsögnin hefði þá síður orðið Viðskiptaráði til skammar. Höfundur er forseti Bandalags íslenskra listamanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Menning Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Alþingi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Athugasemdir við grein um samgöngumál Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Riðulaust Ísland! Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Betur má ef duga skal Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir skrifar Skoðun Leið að hraðari innviðauppbyggingu Sölvi Sturluson skrifar Skoðun Viltu bjarga heiminum? Samfélagsdrifnar loftslagslausnir Inga Rós Antoníusdóttir skrifar Skoðun Hugleiðingar í aðdraganda kosninga Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson skrifar Skoðun Stuðningur við langtímakjarasamninga Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson skrifar Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Að læra nýtt tungumál og sýna þolinmæði Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Að rækta garðinn sinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Dánaraðstoð og siðareglur lækna Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson skrifar Sjá meira
Menningar- og viðskiptaráðherra birti nýverið drög að frumvarpi um breytingar á lögum um listamannalaun í samráðsgátt stjórnarráðsins. Drögin fela í sér fyrstu efnislegu endurskoðunina á listamannalaunakerfinu frá setningu núgildandi laga árið 2009. Að mati Bandalags íslenskra listamanna, BÍL, er löngu tímabært að ráðast í slíkar breytingar sem fela í sér rökréttar og eðlilegar endurbætur á listamannalaunum. Það er enda eðlilegt að kerfið endurspegli á hverjum tíma íslenska samfélagsgerð því með þeim hætti stuðla lögin að því markmiði sem listamannalaunum er ætlað: Að efla listsköpun í landinu. Líkt og fram kemur í frumvarpinu eru þær breytingar sem lagðar eru til í samræmi við stefnu stjórnvalda. Sú stefna birtist í sáttmála stjórnarflokkanna um ríkisstjórnarsamstarf, þ.e. að vinna að því að styrkja faglega starfslauna- og verkefnasjóði listamanna. Í því felst sérstök áhersla á að starfslaunin tryggi betur afkomu þeirra sem starfa við listir og skapandi greinar. BÍL ítrekar því stuðning sinn við þær breytingar sem lagðar eru til í drögunum. Þær eru mikilvægar til að auka veg listsköpunar í landinu, bæta hag þeirra sem leggja listina fyrir sig og góð fjárfesting fyrir þjóðina. Tillögur mennta- og viðskiptaráðherra að breytingum á lögum um listamannalaun munu ótvírætt og eindregið efla listsköpun í landinu og verða því vonandi að lögum eins fljótt og auðið er. Hroðvirknisleg vinnubrögð Viðskiptaráðs Í samráðsgátt stjórnarráðsins vegna framangreinds frumvarps er reyndar að finna eina umsögn sem stingur í stúf við þau vönduðu vinnubrögð sem einkenna frumvarp ráðherra. Það er umsögn Viðskiptaráðs. Ekki verður hjá því komist að benda á nokkur atriði vegna hennar. Í fyrsta lagi skal þess getið að í upphaflegri umsögn Viðskiptaráðs kom fram að útgjöld til menningarmála á Íslandi yrðu aukin um 70% ef áform ráðherra næðu fram að ganga. Þá fullyrðingu varð Viðskiptaráð að draga til baka og leiðrétta, enda er hún kolröng. Ef til vill verða slíkar leiðréttingar fleiri, ef önnur atriði í umsögn Viðskiptaráðs hafa verið jafn hroðvirknislega unnin. Hitt stendur eftir að Viðskiptaráð virðist ekki hafa treyst sér til að leiðrétta upphaflegu töluna sem sett var fram. Þá væri ágætt ef ráðið myndi taka fram hvort það sé að miða við hækkun í hlutfalli við menningarmál ein og sér samkvæmt vef Eurostat, eða menningarmál, afþreyingu og trúmál, samkvæmt sama vef. Af einhverjum ástæðum sér Viðskiptaráð nefnilega ekkert áhugavert við að notast við síðarnefnda viðmiðið í umsögn sinni, þótt flest öllum öðrum á Íslandi þyki það skakkt viðmið. Margir hafa bent á að tónninn í umsögn Viðskiptaráðs er á þá lund að ráðinu finnst hvorki mikilvægt að auka veg listsköpunar á Íslandi né bæta hag þeirra sem leggja listgreinar fyrir sig. Af þeim sökum er rétt að spyrja: Er þessi umsögn unnin með vitund og vilja stjórnar Viðskiptaráðs? Er það vilji stjórnarmanna Viðskiptaráðs að ráðast að grunni menningarstarfsemi hér á landi, afkomu listamanna? Menningarstarf hér á landi er aðdráttarafl þvert á listgreinar. Ferðamenn og erlendir sérfræðingar sem hingað koma sækja í listir. Menningin er andlit okkar út á við. Það er hróður hennar sem er borinn fram erlendis, hvort sem er á vegum Íslandsstofu, sendiráða landsins eða flugfélagsins sem á fulltrúa í framkvæmdastjórn Viðskiptaráðs. Að þessu hefði betur mátt huga áður en umsögn Viðskiptaráðs var send í samráðsgátt. Þvert á móti bendir hún til þess að Viðskiptaráð ætli sér að tala niður mikilvægi lista, þvert gegn hagsmunum stórra fyrirtækja á Íslandi, listamanna og þjóðarinnar allrar. Ég vil skora á stjórn Viðskiptaráðs að upplýsa hvort umrædd umsögn sé unnin með vitund og vilja stjórnarinnar og endurspegli þau gildi sem fyrirtækin sem stjórnarfólk stýrir hafa að leiðarljósi. Það er forvitnilegt fyrir okkur sem störfum við listir að vita hvað þeim fyrirtækjum sem skipa stjórn Viðskiptaráðs finnst um afkomu listamanna og afrakstur vinnu þeirra sem er menningarstarf hér á landi. Að lokum vil ég láta þess getið að menningin er ein mikilvægasta eign Íslands. Hún er lifandi brunnur gilda og sjálfsmyndar þjóðfélags og því að tilheyra arfleifð. Menning stuðlar að vellíðan, félagslegri samheldni og inngildingu. Menningargeirinn og skapandi greinar geta einnig örvað hagvöxt, skapað atvinnu og stuðlað að alþjóðlegum viðskiptum. Þetta eru reyndar ekki mín orð. Þetta er staðfærsla á þeirri afstöðu sem Eurostat virðist bera til menningar; umfjöllun á síðu tölfræðivefsins um hagtölur menningar. Þess væri óskandi að Viðskiptaráð hefði lagt jafn mikla vinnu í að lesa sér til um hvað þar kemur fram um menningu, og tileinkað sér sams konar viðhorf til hennar, áður en það lagði á sig þá fyrirhöfn að tína til tölur af vefnum til að níða skóinn af frumvarpi ráðherra. Umsögnin hefði þá síður orðið Viðskiptaráði til skammar. Höfundur er forseti Bandalags íslenskra listamanna.
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun
Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar
Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar
Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar
Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur Skoðun