Netöryggi snýst ekki lengur bara um tækni - heldur um fólk Margrét Valgerður Helgadóttir skrifar 17. nóvember 2023 14:31 Við viljum öll geta verið sem mest á netinu og hafa aðgang að góðu og öflugu netsambandi. Lífið okkar hefur að svo miklu leyti færst yfir á stafrænar slóðir. Við eigum í samskiptum við fjölskyldu og vini í gegnum netið. Hver þekkir ekki að hafa skoðað ljósmyndir úr fermingu eða fimmtugsafmæli Fríðu frænku á Facebook. Og við erum mörg sem erum afar þakklát fyrir að geta stundað bankaviðskipti eða átt í netsamskiptum við þjónustustofnanir, og sparað þannig spor og tíma. Októbermánuður er nýliðinn en hann er alþjóðlegur netöryggismánuður og því hafa fyrirtæki og stofnanir út um allan heim undanfarið lagt ríkari áherslu á vitundarvakningu og fræðslu um þessi mál. Ráðstefnur og málþing eru haldin til að vekja athygli á mikilvægi netöryggis enda ekki vanþörf á. Málefnið er hins vegar þess eðlis að við þurfum einfaldlega að vera meðvituð um hætturnar allan ársins hring. Netöryggi er málefni sem varðar okkur öll og það er mikill misskilningur að netöryggi sé einungis eitthvað sem þau sem starfa innan tæknigeirans þurfi bara að hugsa um. Netöryggi er einfaldlega orðið órjúfanlegur hluti af almennri öryggisvitund vegna stafrænni tilveru okkar, hvort sem okkur líkar betur eða verr. Við þurfum öll að huga að öryggi og vera á varðbergi í öllu því stafræna sem við erum að fást við, óháð aldri og starfstétt. Þar skiptir heldur engu hvort við erum að gera eitthvað í símanum okkar, tölvunni, eða að taka út peninga í hraðbanka. Öryggisógnin er alls staðar í kringum okkur. Þessi stafræni veruleiki hefur þróast hratt en hljóðlega. Fyrir suma hefur þessi þróun verið sýnileg, en það eru stórir hópar í þjóðfélaginu sem hafa ekki náð að fylgja henni eftir og fyllast jafnvel kvíða yfir að þurfa að taka þátt í þessum stafræna heimi sem við búum í núna. Og samhliða þessari þróun hefur það aðeins gleymst að ræða skuggahliðarnar og þann veruleika sem þekkjum í dag. Þessar netöryggisógnirnar og allt það sem getur farið úrskeiðis þegar öll okkar tilvera er orðin stafræn. Ef við spólum 20 ár aftur í tímann þá voru það kerfisstjórar og öryggisstjórar sem höfðu mestar áhyggjur af netöryggi og ógnum þess. Þetta var fólkið sem fjárfesti í eldveggjum og vírusvörnum fyrir sína vinnustaði og var gert ábyrgt fyrir netöryggi og að halda árlegan fyrirlestur fyrir samstarfsfólk sitt með misgóðum árangri. En heimurinn er gjörbreyttur og núna erum við öll komin með tölvu í vasann þ.e. símann okkar, sem inniheldur okkar allra mikilvægustu upplýsingar auk þess að vera alltaf nettengdur. Þótt að kerfisstjórar, öryggisstjórar og sérfræðingar í upplýsingatækni vinna mikið og gott starf að auknu netöryggi fyrir mikilvægar þjónustur sem við reiðum okkur á, þá getum við öll verið fulltrúar að bættu öryggi í okkar stafræna lífi. Staðan í dag er sú að hinn almenni borgari er skotmark netglæpamanna. Við þurfum þess vegna að ræða um netöryggi og nauðsyn þess að passa upp á tækin okkar við börnin okkar, við hvert annað, við foreldra okkar og ömmur og afa. Brýnum fyrir þeim sem eru í kringum okkur að gæta sín á gylliboðum sem eru of góð til að vera sönn. Að svara ekki í símann þegar óþekkt símanúmer erlendis frá eru að hringja og þú átt ekki von á símtali. Að gefa aldrei upp rafræn skilríki nema þú hafir sjálf/-ur óskað eftir innskráningu. Að smella ekki á einhverjar slóðir í leikjum eða í gegnum SMS-skilaboð í farsímanum án þess að vita raunverulega fyrir hvað er verið að opna. Að gefa ekki upp persónulegar upplýsingar um okkur í Facebook leikjum. Að opna ekki slóðir frá póst- og flutningafyrirtækjum ef við höfum ekki verið að panta vörur. Að grandskoða tölvupósta og skilaboð sem dúkka skyndilega upp og svo mætti lengi telja. Aukin vitund í samfélaginu um hvaða hættur steðji að og aukin umræða um þekktar ógnir, hækkar öryggisstigið. Það er einmitt með þessum hætti sem við getum öll verið virkir og mikilvægir þátttakendur í því að bæta netöryggi. Með því að vera vakandi fyrir netsvindlum og -svikum sem einstaklingar og sem hluti af þeim samfélögum sem við erum í hverju sinni. Hvort sem það er á vinnustaðnum, í vinahópnum eða innan fjölskyldunnar. Við erum einfaldlega komin á þann stað í hinum stafræna heimi, að við verðum að taka netöryggisógnina með inn í okkar daglega líf og líta svo á að við séum öll okkar eigin öryggisstjórar. Höfundur er sérfræðingur í stafrænu öryggi og starfar hjá Fjarskiptastofu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Netöryggi Fjarskipti Stafræn þróun Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Sérstök vitleysa Albert Björn Lúðvígsson Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Það sem býr í Höllu Hrund Viðar Hreinsson Skoðun Lokað á börn í vanda Sigmar Guðmundsson Skoðun Okkar forseti Þráinn Farestveit Skoðun Málið á að endurspegla fólkið í landinu Birta Björnsdóttir Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Skoðun Skoðun Kletturinn Katrín Júlía Margrét Alexandersdóttir skrifar Skoðun Nýsköpun er svarið Nótt Thorberg skrifar Skoðun Aleinn í heiminum? Lukka Sigurðardóttir,Katrín Harðardóttir ,Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson skrifar Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Lokað á börn í vanda Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Sérstök vitleysa Albert Björn Lúðvígsson skrifar Skoðun Fjarheilbrigðisþjónusta Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir skrifar Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Forsetaframbjóðandi með sömu tölu og Jesú Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Einfaldara fyrirkomulag tilvísana Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Málið á að endurspegla fólkið í landinu Birta Björnsdóttir skrifar Skoðun Hreyfing og tengsl Jóhanna Stefáns Bjarkardóttir skrifar Skoðun Eru byssur meira fullorðins? Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Ríkisbáknið fyrir sig Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Hjartastaður – hvaðan ertu? Anna Sigríður Melsteð skrifar Skoðun Er Evrópa að hverfa af kortinu? Guðmundur Einarsson skrifar Skoðun Garðbæingur á ímyndunarbömmer í Nígeríu Kristín Ólafsdóttir skrifar Skoðun Úkraínustríðið, skotvopnakaup Íslands og NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Okkar forseti Þráinn Farestveit skrifar Skoðun Ekki hika við að kjósa með hjartanu Rósa Steinunn Solveigar Sturludóttir skrifar Skoðun Tíminn er núna, stöðvum hvalveiðar! Hópur andstæðinga hvalveiða skrifar Skoðun Starfsgetumat gæti kostað líf Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Starfsgetumat er kerfisbreytingin - ekki dass af báðu í mixtúru fyrir aumingja! María Pétursdóttir skrifar Skoðun Það sem býr í Höllu Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson skrifar Skoðun Fjórða læknaferðin endurgreidd Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Réttlætingar og lygar Ísraels Yousef Tamimi skrifar Skoðun Versta kerfi í heimi? Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Má ég taka þátt … í lífinu? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Sjá meira
Við viljum öll geta verið sem mest á netinu og hafa aðgang að góðu og öflugu netsambandi. Lífið okkar hefur að svo miklu leyti færst yfir á stafrænar slóðir. Við eigum í samskiptum við fjölskyldu og vini í gegnum netið. Hver þekkir ekki að hafa skoðað ljósmyndir úr fermingu eða fimmtugsafmæli Fríðu frænku á Facebook. Og við erum mörg sem erum afar þakklát fyrir að geta stundað bankaviðskipti eða átt í netsamskiptum við þjónustustofnanir, og sparað þannig spor og tíma. Októbermánuður er nýliðinn en hann er alþjóðlegur netöryggismánuður og því hafa fyrirtæki og stofnanir út um allan heim undanfarið lagt ríkari áherslu á vitundarvakningu og fræðslu um þessi mál. Ráðstefnur og málþing eru haldin til að vekja athygli á mikilvægi netöryggis enda ekki vanþörf á. Málefnið er hins vegar þess eðlis að við þurfum einfaldlega að vera meðvituð um hætturnar allan ársins hring. Netöryggi er málefni sem varðar okkur öll og það er mikill misskilningur að netöryggi sé einungis eitthvað sem þau sem starfa innan tæknigeirans þurfi bara að hugsa um. Netöryggi er einfaldlega orðið órjúfanlegur hluti af almennri öryggisvitund vegna stafrænni tilveru okkar, hvort sem okkur líkar betur eða verr. Við þurfum öll að huga að öryggi og vera á varðbergi í öllu því stafræna sem við erum að fást við, óháð aldri og starfstétt. Þar skiptir heldur engu hvort við erum að gera eitthvað í símanum okkar, tölvunni, eða að taka út peninga í hraðbanka. Öryggisógnin er alls staðar í kringum okkur. Þessi stafræni veruleiki hefur þróast hratt en hljóðlega. Fyrir suma hefur þessi þróun verið sýnileg, en það eru stórir hópar í þjóðfélaginu sem hafa ekki náð að fylgja henni eftir og fyllast jafnvel kvíða yfir að þurfa að taka þátt í þessum stafræna heimi sem við búum í núna. Og samhliða þessari þróun hefur það aðeins gleymst að ræða skuggahliðarnar og þann veruleika sem þekkjum í dag. Þessar netöryggisógnirnar og allt það sem getur farið úrskeiðis þegar öll okkar tilvera er orðin stafræn. Ef við spólum 20 ár aftur í tímann þá voru það kerfisstjórar og öryggisstjórar sem höfðu mestar áhyggjur af netöryggi og ógnum þess. Þetta var fólkið sem fjárfesti í eldveggjum og vírusvörnum fyrir sína vinnustaði og var gert ábyrgt fyrir netöryggi og að halda árlegan fyrirlestur fyrir samstarfsfólk sitt með misgóðum árangri. En heimurinn er gjörbreyttur og núna erum við öll komin með tölvu í vasann þ.e. símann okkar, sem inniheldur okkar allra mikilvægustu upplýsingar auk þess að vera alltaf nettengdur. Þótt að kerfisstjórar, öryggisstjórar og sérfræðingar í upplýsingatækni vinna mikið og gott starf að auknu netöryggi fyrir mikilvægar þjónustur sem við reiðum okkur á, þá getum við öll verið fulltrúar að bættu öryggi í okkar stafræna lífi. Staðan í dag er sú að hinn almenni borgari er skotmark netglæpamanna. Við þurfum þess vegna að ræða um netöryggi og nauðsyn þess að passa upp á tækin okkar við börnin okkar, við hvert annað, við foreldra okkar og ömmur og afa. Brýnum fyrir þeim sem eru í kringum okkur að gæta sín á gylliboðum sem eru of góð til að vera sönn. Að svara ekki í símann þegar óþekkt símanúmer erlendis frá eru að hringja og þú átt ekki von á símtali. Að gefa aldrei upp rafræn skilríki nema þú hafir sjálf/-ur óskað eftir innskráningu. Að smella ekki á einhverjar slóðir í leikjum eða í gegnum SMS-skilaboð í farsímanum án þess að vita raunverulega fyrir hvað er verið að opna. Að gefa ekki upp persónulegar upplýsingar um okkur í Facebook leikjum. Að opna ekki slóðir frá póst- og flutningafyrirtækjum ef við höfum ekki verið að panta vörur. Að grandskoða tölvupósta og skilaboð sem dúkka skyndilega upp og svo mætti lengi telja. Aukin vitund í samfélaginu um hvaða hættur steðji að og aukin umræða um þekktar ógnir, hækkar öryggisstigið. Það er einmitt með þessum hætti sem við getum öll verið virkir og mikilvægir þátttakendur í því að bæta netöryggi. Með því að vera vakandi fyrir netsvindlum og -svikum sem einstaklingar og sem hluti af þeim samfélögum sem við erum í hverju sinni. Hvort sem það er á vinnustaðnum, í vinahópnum eða innan fjölskyldunnar. Við erum einfaldlega komin á þann stað í hinum stafræna heimi, að við verðum að taka netöryggisógnina með inn í okkar daglega líf og líta svo á að við séum öll okkar eigin öryggisstjórar. Höfundur er sérfræðingur í stafrænu öryggi og starfar hjá Fjarskiptastofu.
Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson Skoðun
Skoðun Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson skrifar
Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar
Skoðun Starfsgetumat er kerfisbreytingin - ekki dass af báðu í mixtúru fyrir aumingja! María Pétursdóttir skrifar
Skoðun Grjótmulningsverksmiðja umfram blómleg tækifæri komandi kynslóða? Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Berglind Friðriksdóttir,Böðvar Guðbjörn Jónsson,Guðmundur Oddgeirsson,Gunnsteinn R. Ómarsson,Hrafnhildur Hlín Hjartardóttir,Hrafnhildur Lilja Harðardóttir,Hrönn Guðmundsdóttir,Sigfús Benóný Harðarson skrifar
Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson Skoðun