Innlent

Íslenskt fyrirtæki brautryðjandi í baráttunni við fjölónæmar bakteríur

Heimir Már Pétursson skrifar
Egill Másson framkvæmdastjóri Akthelia og Guðmundur Hrafn Guðmundsson prófessor í frumulíffræði við Háskóla íslands sem leiðir rannsóknir Akthelia lyfjaþróunarfyrirtækisins.
Egill Másson framkvæmdastjóri Akthelia og Guðmundur Hrafn Guðmundsson prófessor í frumulíffræði við Háskóla íslands sem leiðir rannsóknir Akthelia lyfjaþróunarfyrirtækisins. Háskóli Íslands/Kristinn Ingvarsson

Íslenska lyfjaþróunarfyrirtækið Akthelia er brautryðjandi í rannsóknum sem leitt gætu til byltingar í baráttunni við bakteríur sem í vaxandi mæli verða ónæmar fyrir sýklalyfjum. Evrópusambandið hefur styrkt rannsóknir fyrirtækisins um tæpan milljarð sem kom á elleftu stundu því horfur voru á að loka þyrfti rannsóknarstofu fyrirtækisins vegna fjárskorts.

Talið er að um fimm milljónir manna látist á hverju ári vegna aukins þols baktería gagnvart stórum hópi sýklalyfja. Óttast er að heimsfaraldur brjótist út ef bakteríurnar verða ónæmar fyrir nánast öllum sýklalyfjum.

Guðmundur Hrafn Guðmundsson prófessor í frumulíffræði tók þátt í rannsóknum við Karolínska í Stokkhólmi sem voru fyrstar til að greina peptíða prótein í mannslíkamanum.Stöð 2/Ívar

Guðmundur Hrafn Guðmundsson prófessor í frumulíffræði við Háskóla Íslands leiðir rannsóknir Akthelia sem eru langt komnar í að þróa efni eða lyf sem virkjar svo kallaða peptíða prótein í líkamanum sem gegna lykilhlutverki í ónæmiskerfi líkamans. Þegar bakteríurnar læra á sýklalyfin ná þær að bæla eðlileg viðbrögð peptíðanna sem annars myndu virkja varnir gegn þeim og valda þannig erfiðum sýkingum.

„Með því að meðhöndla með þessum efnum gátum við snúið þessari bælingu við.“

Þessi aðferð ykkar, gæti hún komið í staðinn fyrir sýklalyf eða unnið með þeim?

„Í ákveðnum tilfellum komið í staðinn en ég hugsa mest að vinna með þeim,“ segir Guðmundur Hrafn.

Fyrstu bakteríudrepandi peptíðin fundust á rannsóknarstofum Karolínska spítalans í Stokkhólmi. Guðmundur Hrafn tók síðan þátt í rannsóknum þar þegar fyrstu peptíðin fundust í þekju mannslíkamans árið 1981. Peptíðin eru á húðinni og við augu og nef og annarri þekju líkamans.

„Og við höfum séð það í ákveðnum dýralíkönum hvernig hægt er að nota okkar efni til að hindra að bakteríur fari yfir þekjuna og valdi sýkingum og dauða,“ segir Guðmundur Hrafn.

Egill Másson framkvæmdastjóri fyrirtækisins segir styrk Evrópusambandsins upp á sex milljónir evra, eða 900 milljónir íslenskra króna skipta miklu máli. Enda munaði minnstu að loka þyrfti rannsóknarstofunni vegna fjárskorts.

Egill Másson framkvæmdastjóri Akthelía segir stefnt að því að fyrstu efni fyrirtækisins verði tilbúin til notkunar árið 2030. Stöð 2/Ívar

„Það sem styrkurinn gerir fyrir Aktheliu er að hann leyfir okkur að skoða ný tækifæri til notkunar á okkar efnum. Núna getum við ekki bara skoðað samhengið við ekki bakteríusýkingar heldur líka veirusýkingar, sveppasýkingar og bólgusjúkdóma,“ segir Egill.

Aktelía horfir nú sérstaklega til krabbameinssjúklinga sem verði fyrir mikilli ónæmisbælingu vegna lyfjameðferða. Og hér er ekki verið að tala um óræða framtíð því rannsóknir hefjast á mönnum árið 2025 og áætlað að efnin verði tilbúin árið 2030.

„Niðurstöður í dýramódelum eru mjög góðar. Þar tekst okkur að koma algerlega í veg fyrir að bakteríur leki úr meltingarvegi út í blóðið og út í líffærin,“ segir Egill.

Guðmundur Hrafn fer fyrir rannsókn Akthelia en hann og Eiríkur Steingrímsson prófessor við læknadeild stofnuðu fyrirtækið fyrir 20 árum í samstarfi við Háskóla Íslands. Að verkefninu, sem nefnist IN-ARMOR, koma níu háskólar og rannsóknastofnanir ásamt sjö fyrirtækjum í níu Evrópulöndum.


Tengdar fréttir

Ónæmar bakteríur geta valdið alvarlegum sýkingum

Sýklalyfjaónæmi hefur aukist gífurlega á undanförnum árum og er orðin ein stærsta ógnin við heilbrigði sem mannkynið stendur frammi fyrir í dag. Florealis býður upp á jurtalyfið Lyngonia. Lyfið er eina viðurkennda meðferðin við endurteknum, vægum þvagfærasýkingum hjá konum, sem ekki er hefðbundið sýklalyf.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×