RÚV og aðgengisstefna Sævar Þór Jónsson skrifar 22. júlí 2022 14:30 Fyrir ekki svo löngu síðan var skipuð svokölluð aðgengisnefnd RÚV sem gaf út aðgengisstefnu Ríkisútvarpsins. Í umræddri aðgengisstefnu er lögð áhersla á að fjölbreytileiki í samfélaginu endurspeglist í miðlum RÚV. Það þýðir meðal annars að RÚV leggur áherslu á og beinlínis hvetur áhugasama um að sækja um störf hjá umræddum miðlum óháð kyni, kyntjáningu, þjóðerni og líkamlegu atgervi. Hér er RÚV sem er félag í ríkiseigu og þar með í eigu landsmanna að tryggja öllum, óháð aðstæðum eða stöðu, möguleika á að taka þátt í starfi innan félagsins. Þetta er jú mjög göfugt markmið hjá stofnun eins og RÚV sem byggir sína fjárhagslegu velferð á opinberum fjárveitingum skattgreiðenda. En þrátt fyrir hin göfugu markmið hinnar ágætu stofnunnar hafa miklar breytingar átt sér stað undir nýrri stjórn. Síðastliðið haust urðu breytingar hjá stofnuninni sem fólust meðal annars í því að táknmálsfréttir, sem höfðu verið við lýði um nærri 40 ára skeið, voru lagðar niður og ný aðferð tekin upp við miðlum frétta til heyrnarlausra. Þar var meðal annars heyrnarlausum einstaklingum sagt upp hjá stofnuninni sem höfðu starfað fyrir RÚV við gerð táknmálsfrétta í 38 ár. Var farið í það að ráða þess í stað einstaklinga með fulla heyrn til þess að táknmálstúlka sjónvarpsfréttir í rauntíma. Var heyrnarlausum einstaklingum sagt upp störfum af þessum sökum. Þessi ákvörðun hafði gífurleg áhrif á líf heyrnarlausra einstaklinga sem höfðu starfað fyrir stofnunina í áratugi og olli miklu fjárhagslegu og tilfinningalegu tjóni. Þetta er sérstaklega slæmt í ljósi þess að um er að ræða einstakling sem eiga ekki auðvelt aðgengi að annarri vinnu en þeirri sem þeir höfðu áður hjá RÚV. Þrátt fyrir göfug markmið stjórnenda RÚV um að greiða leið þeirra sem tilheyra viðkvæmum minnihlutahópum aðgengi að vinnu hjá stofnunni þá hefur lítið áorkast í að finna þeim sem misstu vinnuna við breytingarnar ný hlutverk hjá stofnunni. Ljóst má vera að þeir sem misstu vinnuna vegna umræddra breytinga hafa orðið fyrir verulegu tjóni vegna ákvörðunar RÚV að leggja niður táknmálsfréttir og fá þess í stað einstaklinga sem ekki eru heyrnarlausir og búa ekki við þá skerðingu að vera með samþætta sjón- og heyrnarskerðingu til að flytja fréttirnar. Umræddur hópur sem missti vinnuna tilheyrir viðkvæmum hópi þar sem þeir líkt og áður sagði eru heyrnarlausir og njóta því sérstakrar verndar. Í 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrár Íslands nr. 33/1944 er að finna almenna jafnræðisreglu, þar sem kemur fram að allir skuli vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti. Ekki er um tæmandi talningu að ræða og orðalagið „stöðu að öðru leyti“ nær til fjölmargra atriða, svo sem heilsufars eða líkamlegs ástands. Þar að auki hefur dómaframkvæmd staðfest að mismunun á grundvelli fötlunar falli undir umrætt ákvæði stjórnarskrárinnar. Einnig er fjallað um bann við mismunun í 13. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. RÚV er þjóðarmiðill sem er ætlað að stuðla að menningarlegri fjölbreytni og félagslegri samheldni í íslensku samfélagi, skv. 1. mgr. 1. gr. laga um Ríkisútvarpið, fjölmiðil í almannaþágu. Með því að útiloka umræddan hóp sem fellst í því að segja þeim upp og þá vinnu sem þau hafa stundað síðustu árin á RÚV er verið að koma í veg fyrir þá menningarlegu fjölbreytni sem RÚV á að stuðla að. Það verður heldur ekki framhjá því lítið að þessir einstaklingar tilheyra viðkvæmum hópi fólks og standa nú á móti stóru fyrirtæki í eigu íslenska ríkisins. Er umræddur hópur því í sérstaklega veikri samningsstöðu gagnvart RÚV og það að RÚV skuli úthýsa slíkum hópi er gífurlega slæmt. Sérstaklega í ljósi þess að fyrirtækið er í eigu íslenska ríkisins sem hefur undirritað og fullgilt samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Eitt af megin markmiðum samningsins er að tryggja jafnrétti og bann við mismunum á grundvelli fötlunar á öllum sviðum samfélagsins. Í 27. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks er svo sérstaklega fjallað um vinnu og starf. Þar er kveðið á um að aðildarríki skulu viðurkenna rétt fatlaðs fólks, til jafns við aðra til vinnu. Líkt og ég hef áður komið inn á þá er RÚV hætt með almennan táknmálsfréttatíma þar sem heyrnarlausir einstaklingar flytja fréttir á táknmáli áður en hinn hefðbundni fréttatími byrjar og þess í stað fá einstaklinga sem ekki búa við heyrnarskerðingar að flytja táknmálsfréttir í rauntíma með hinum hefðbundna fréttatíma Ríkisútvarpsins. Með því er verið að hafa atvinnu af þeim einstaklingum sem búa við samþætta sjón- og heyrnarskerðingu og þess í stað ráða einstaklinga sem ekki búa við slíkar skerðingar. Það verður ekki framhjá því litið að það hefði verið nær að standa betur að umræddum uppsögnum og tryggja það að við breytingarnar hefði verið tilbúin áætlun sem hefði tekið strax við þannig að störf innan RÚV hefðu verið í boði fyrir þennan hóp, önnur en tilfallandi tímabundin verkefni. Þess í stað hefur þessi hópur verið í óvissu með framhaldið síðan umrædd uppsögn var tilkynnt. RÚV hefur brugðist við gagnrýni vegna umræddra uppsagna með þeim hætti að segja að breytingarnar hafi verið nauðsynlegar og í takt við nútímakröfur og aðgengi að fréttum. Það má auðvitað færa rök fyrir því að svo sé en það breytir ekki þeirri staðreynd að einstaklingar innan þessa hóps hafa ekki fengið ný störf í kjölfar uppsagna og lítið orðið um gefin loforð um úrbætur í þeim efnum. Þá verður að gagnrýna að RÚV hefur haldið því fram að breytingarnar hafi mælst vel fyrir hjá heyrnarlausum. Sú fullyrðing er ekki byggð á formlegri athugun og virðist einungis studd við umsögn aðila sem lét þá skoðun sína í ljós með óformlegum hætti. Hvað sem þessu líður þá er ljóst að það gengur ekki upp að útiloka minnihlutahóp, sem hefur með hollustu og trygglyndi sinnt störfum sínum í áratugi, frá störfum innan stofnunarinnar á sama tíma og því er haldið fram að verið sé að tryggja aðgengi minnihlutahópa að störfum innan stofnunarinnar. Hér fer ekki saman hljóð og mynd í rökstuðningi RÚV. Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sævar Þór Jónsson Jafnréttismál Ríkisútvarpið Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson Skoðun Þú getur leyft þér það Rannveig Borg Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason Skoðun Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen Skoðun Fyrir ykkur, Blessing, Mary og Esther Guðrún Árnadóttir,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Greind eða dómgreindarskortur Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Stafrænt samstarf sveitarfélaga þarf aukið vægi Sigurjón Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Kosningar nálgast Halldóra Æsa Aradóttir skrifar Skoðun Auðlindirnar okkar Hólmfríður Sigþórsdóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson skrifar Skoðun Fagleg uppbygging myndlistar í forgrunni Tinna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson skrifar Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Greind eða dómgreindarskortur Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Stafrænt samstarf sveitarfélaga þarf aukið vægi Sigurjón Ólafsson skrifar Skoðun Fyrir ykkur, Blessing, Mary og Esther Guðrún Árnadóttir,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir skrifar Skoðun Hver á að setja málið á dagskrá? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Góður málsvari íslenskrar menningar Kristín Huld Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er hægt að fá bólusetningu gegn "Besserwisserum"? Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Söfn í þágu fræðslu og rannsókna Sigurjón Baldur Hafsteinsson skrifar Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Meðmælabréf með forsetaefni Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn? Vilborg Ása Guðjónsdóttir skrifar Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon skrifar Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Á Bessastöðum? Ingunn Ásdísardóttir skrifar Skoðun Til hamingju, Kópavogur! Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Búum til börn Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Ákall um aðgerðir í mansalsmálum Hafdís Hrönn Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Holan í kerfinu Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Í dag er alþjóðlegi Lupusdagurinn Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Skálkaskjól Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar Sjá meira
Fyrir ekki svo löngu síðan var skipuð svokölluð aðgengisnefnd RÚV sem gaf út aðgengisstefnu Ríkisútvarpsins. Í umræddri aðgengisstefnu er lögð áhersla á að fjölbreytileiki í samfélaginu endurspeglist í miðlum RÚV. Það þýðir meðal annars að RÚV leggur áherslu á og beinlínis hvetur áhugasama um að sækja um störf hjá umræddum miðlum óháð kyni, kyntjáningu, þjóðerni og líkamlegu atgervi. Hér er RÚV sem er félag í ríkiseigu og þar með í eigu landsmanna að tryggja öllum, óháð aðstæðum eða stöðu, möguleika á að taka þátt í starfi innan félagsins. Þetta er jú mjög göfugt markmið hjá stofnun eins og RÚV sem byggir sína fjárhagslegu velferð á opinberum fjárveitingum skattgreiðenda. En þrátt fyrir hin göfugu markmið hinnar ágætu stofnunnar hafa miklar breytingar átt sér stað undir nýrri stjórn. Síðastliðið haust urðu breytingar hjá stofnuninni sem fólust meðal annars í því að táknmálsfréttir, sem höfðu verið við lýði um nærri 40 ára skeið, voru lagðar niður og ný aðferð tekin upp við miðlum frétta til heyrnarlausra. Þar var meðal annars heyrnarlausum einstaklingum sagt upp hjá stofnuninni sem höfðu starfað fyrir RÚV við gerð táknmálsfrétta í 38 ár. Var farið í það að ráða þess í stað einstaklinga með fulla heyrn til þess að táknmálstúlka sjónvarpsfréttir í rauntíma. Var heyrnarlausum einstaklingum sagt upp störfum af þessum sökum. Þessi ákvörðun hafði gífurleg áhrif á líf heyrnarlausra einstaklinga sem höfðu starfað fyrir stofnunina í áratugi og olli miklu fjárhagslegu og tilfinningalegu tjóni. Þetta er sérstaklega slæmt í ljósi þess að um er að ræða einstakling sem eiga ekki auðvelt aðgengi að annarri vinnu en þeirri sem þeir höfðu áður hjá RÚV. Þrátt fyrir göfug markmið stjórnenda RÚV um að greiða leið þeirra sem tilheyra viðkvæmum minnihlutahópum aðgengi að vinnu hjá stofnunni þá hefur lítið áorkast í að finna þeim sem misstu vinnuna við breytingarnar ný hlutverk hjá stofnunni. Ljóst má vera að þeir sem misstu vinnuna vegna umræddra breytinga hafa orðið fyrir verulegu tjóni vegna ákvörðunar RÚV að leggja niður táknmálsfréttir og fá þess í stað einstaklinga sem ekki eru heyrnarlausir og búa ekki við þá skerðingu að vera með samþætta sjón- og heyrnarskerðingu til að flytja fréttirnar. Umræddur hópur sem missti vinnuna tilheyrir viðkvæmum hópi þar sem þeir líkt og áður sagði eru heyrnarlausir og njóta því sérstakrar verndar. Í 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrár Íslands nr. 33/1944 er að finna almenna jafnræðisreglu, þar sem kemur fram að allir skuli vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti. Ekki er um tæmandi talningu að ræða og orðalagið „stöðu að öðru leyti“ nær til fjölmargra atriða, svo sem heilsufars eða líkamlegs ástands. Þar að auki hefur dómaframkvæmd staðfest að mismunun á grundvelli fötlunar falli undir umrætt ákvæði stjórnarskrárinnar. Einnig er fjallað um bann við mismunun í 13. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. RÚV er þjóðarmiðill sem er ætlað að stuðla að menningarlegri fjölbreytni og félagslegri samheldni í íslensku samfélagi, skv. 1. mgr. 1. gr. laga um Ríkisútvarpið, fjölmiðil í almannaþágu. Með því að útiloka umræddan hóp sem fellst í því að segja þeim upp og þá vinnu sem þau hafa stundað síðustu árin á RÚV er verið að koma í veg fyrir þá menningarlegu fjölbreytni sem RÚV á að stuðla að. Það verður heldur ekki framhjá því lítið að þessir einstaklingar tilheyra viðkvæmum hópi fólks og standa nú á móti stóru fyrirtæki í eigu íslenska ríkisins. Er umræddur hópur því í sérstaklega veikri samningsstöðu gagnvart RÚV og það að RÚV skuli úthýsa slíkum hópi er gífurlega slæmt. Sérstaklega í ljósi þess að fyrirtækið er í eigu íslenska ríkisins sem hefur undirritað og fullgilt samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Eitt af megin markmiðum samningsins er að tryggja jafnrétti og bann við mismunum á grundvelli fötlunar á öllum sviðum samfélagsins. Í 27. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks er svo sérstaklega fjallað um vinnu og starf. Þar er kveðið á um að aðildarríki skulu viðurkenna rétt fatlaðs fólks, til jafns við aðra til vinnu. Líkt og ég hef áður komið inn á þá er RÚV hætt með almennan táknmálsfréttatíma þar sem heyrnarlausir einstaklingar flytja fréttir á táknmáli áður en hinn hefðbundni fréttatími byrjar og þess í stað fá einstaklinga sem ekki búa við heyrnarskerðingar að flytja táknmálsfréttir í rauntíma með hinum hefðbundna fréttatíma Ríkisútvarpsins. Með því er verið að hafa atvinnu af þeim einstaklingum sem búa við samþætta sjón- og heyrnarskerðingu og þess í stað ráða einstaklinga sem ekki búa við slíkar skerðingar. Það verður ekki framhjá því litið að það hefði verið nær að standa betur að umræddum uppsögnum og tryggja það að við breytingarnar hefði verið tilbúin áætlun sem hefði tekið strax við þannig að störf innan RÚV hefðu verið í boði fyrir þennan hóp, önnur en tilfallandi tímabundin verkefni. Þess í stað hefur þessi hópur verið í óvissu með framhaldið síðan umrædd uppsögn var tilkynnt. RÚV hefur brugðist við gagnrýni vegna umræddra uppsagna með þeim hætti að segja að breytingarnar hafi verið nauðsynlegar og í takt við nútímakröfur og aðgengi að fréttum. Það má auðvitað færa rök fyrir því að svo sé en það breytir ekki þeirri staðreynd að einstaklingar innan þessa hóps hafa ekki fengið ný störf í kjölfar uppsagna og lítið orðið um gefin loforð um úrbætur í þeim efnum. Þá verður að gagnrýna að RÚV hefur haldið því fram að breytingarnar hafi mælst vel fyrir hjá heyrnarlausum. Sú fullyrðing er ekki byggð á formlegri athugun og virðist einungis studd við umsögn aðila sem lét þá skoðun sína í ljós með óformlegum hætti. Hvað sem þessu líður þá er ljóst að það gengur ekki upp að útiloka minnihlutahóp, sem hefur með hollustu og trygglyndi sinnt störfum sínum í áratugi, frá störfum innan stofnunarinnar á sama tíma og því er haldið fram að verið sé að tryggja aðgengi minnihlutahópa að störfum innan stofnunarinnar. Hér fer ekki saman hljóð og mynd í rökstuðningi RÚV. Höfundur er lögmaður.
Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Fimm ástæður fyrir því að Ísland á að taka á móti fólki á flótta Þórhallur Guðmundsson skrifar