Innlent

„Hvernig ætlar Öryggis­ráðið að refsa Rússum þegar Rússarnir sjálfir hafa neitunar­vald?“

Smári Jökull Jónsson skrifar
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir var gestur á Sprengisandi í morgun.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir var gestur á Sprengisandi í morgun. Vísir/Vilhelm

Ingibjörg Sólrún Gísladóttir segir að það skorti pólitíska forystu innan alþjóðasamtaka heimsins. Hún segir að efnahagsþvinganir gegn Rússum þurfi að vera harðari.

Ingibjörg Sólrún var gestur Kristjáns Kristjánssonar á Sprengisandi í dag en hún hélt á dögunum erindi á ráðstefnu Alþjóðastofnunar Háskóla Íslands um öryggisskipan í Evrópu í ljósi Úkraínustríðsins. 

Ingibjörg Sólrún hefur starfað innan alþjóðastofnana síðustu árin og meðal annars sem forstjóri Lýðræðis- og mannréttindastofnunar Öryggis- og samvinnustofnunar Evrópu (ÖSE). Hún hætti störfum eftir að Tyrkir og Tadsíkistar beittu neitunarvaldi gegn endurráðningu hennar.

Þau Kristján og Ingibjörg ræddu meðal annars um það frjálslynda lýðræðisskipulag sem varð til eftir seinni heimsstyrjöld og svo með afgerandi hætti eftir fall Sovétríkjanna. Hún segir að ýmsir hafi haldið að þá væri komið á endanlegt heimsskipulag.

„Það hefur ekki reynst raunin og ég held að menn hafi ofmetið að þetta skipulag væri stutt um allan heim. Ég hef sjálf kynnst því, til dæmis í Írak, þar sem menn reyndu að þvinga þessu skipulagi upp á þjóðina. Það er langur vegur frá því að þetta sé almennt skilið og stutt,“ sagði Ingibjörg Sólrún og bætti við að hún teldi skipulagið hafa fært almenningi öllum miklar réttarbætur og velsæld.

Segir alþjóðasamfélagið vera máttlaust

Hún segir að orðið hafi mikið fráhvarf á síðustu tíu árum hvað hugmyndafræðina varðar.

„Í stað þess að styðja hið frjálslynda lýðræði höfum við séð ýmsa koma upp í ríkjum sem eru aðilar að ÖSE þar sem ráðamenn hafa beinlínis tekið afstöðu gegn hinu frjálslynda lýðræði og sagt að þeir styðji það ekki.“

„Þeir aðhyllast að hafa kosningar en síðan er allur gangur á því hvernig þessar kosningar eru. Þeir telja sig vera kosna, þeir telja sig hafa umboð og þegar þú ert kominn með umboðið þá er þetta eins og ABBA sagði, „The winner takes it all“. Ég ræð, ég var kosinn og ég stjórna. Við sjáum þetta auðvitað hjá Pútín, Orban í Ungverjalandi og Erdogan í Tyrklandi. Allt eru þetta aðildarríki ÖSE.“

Ingibjörg Sólrún segir að skipulagið innan Sameinuðu þjóðanna, þar sem Rússar hafa neitunarvald innan Öryggisráðsins, vera úrelt og gangi ekki upp.Vísir/AP

„Þeir hafa allir vegið að frjálsri fjölmiðlun og stjórna upplýsingaflæðinu og skoðanamyndun í sínum ríkjum.“

Ingibjörgu Sólrúnu finnst vanta pólitíska forystu þar sem forystumenn aðildarríkjana raunverulega taka forystu og taka ábyrgðina á því að reyna að snúa þessari þróun við. 

„Það hefur verið ákveðinn sofandaháttur á alþjóðavísu og líka innan Sameinuðu þjóðanna. Það er stofnun sem verður til í stofnun seinna stríðs. Pólítíska stoðin innan SÞ byggir enn á hugmyndum frá 1945 og þetta er algjörlega úreltur strúktur þar sem fimm ríki sem hafa neitunarvald innan öryggisráðsins ráða lögum og lofum.“

Hún segir þetta sjást greinilega í tengslum við stríðið í Úkraínu.

„Hvernig ætlar öryggisráðið að refsa Rússunum með Rússana sjálfa með neitunarvald? Þetta gengur auðvitað ekki upp.“

Verður að vera talsamband

Ingibjörg Sólrún segir að hún geti útaf fyrir sig skilið þá sem eru hræddir við að gera eitthvað sem gæti enn frekar ýtt undir hernaðarumsvif Rússa.

„Á móti kemur að það verður að stoppa þá af, það verður að stoppa þá af í Úkraínu. Það er þar sem þetta verður að gerast. Ef þessi átök í Úkraínu dragast á langinn þá mun það hafa mjög alvarlegar afleiðingar, fyrir Úkraínu en ekki síst fyrir Evrópu og raun heiminn allann. Það má ekki gerast að þetta dragist á langinn.“

Hún segir mikilvægt að talsamband með sé á milli stríðandi fylkinga.

„Þetta verður sífellt erfiðara eftir því sem Rússarnir ganga fram af meiri hrottaskap og meiri illsku. Það er verið að drepa saklausa borgara og það er verið að nauðga konum. Hvernig í veröldinni ætlar Selenskí að semja við einhvern sem kemur fram með þessum hætti.“

Ingibjörg Sólrún Gísladóttir segir að erfitt sé fyrir Selenskí að semja við Rússa miðað við hvernig þeir hafa komið fram. Hún segir þó mikilvægt að halda uppi talsambandi.Vísir/AP

Ingibjörg Sólrún segir að á endanum verði þessu stríði að ljúka og einhvers konar samningar að eiga sér stað. 

„Nema menn hafi þetta sem stríð sem dregst á langinn sem hefði hræðilegar afleiðingar, að það myndi malla áfram með Rússa sem mögulega árásaraðila á íbúa í landinu.“

Hún vill að gengið verði harðar fram með efnahagsþvinganir.

„Þolinmæðin er svo lítil hjá Vesturlandabúum. Pútín getur haldið áfram lengi og haldið sínu fólki við efni. Á Vesturlöndum mun það reynast þrautin þyngri að halda stuðningnum vakandi. Þar reynir mikið á forystu aðildarríkja NATO, hvort þeir geti fengið fólkið að halda stuðningi vakandi.“

„Ég tala nú ekki um ef gripið er til harðari aðgerða eins og að loka fyrir gasið frá Rússlandi sem þarf að gerast. Það hefur miklar efnahagslegar afleiðnigar fyrir alemnning í þessum löndum og þá verða menn að stíga fram og gerast raunverulegir leiðtogar og ná þessum stuðningi.“

Engin ástæða til að gefa Rússum afslátt

Ingibjörg Sólrún segir að sú staðreynd að Rússar hafi gert pólitískt bindandi samninga, um að virða landamæri og að blanda sér ekki í innri mál ríkja annarra aðildaþjóða í alþjóðastofnunum, geri það að verkum að erfitt sé að semja við þá.

„Síðan er það ekki pappírsins virði sem þeir skrifa á. 1975 gera þeir samning um að virða landamærin eftir seinna stríð og virða sjálfstæði og fullveldi. Árið 1994, þegar Úkraínumenn gefa frá sér kjarnavopnin gefa Rússar öryggisskuldbindingu fyrir Úkraínu að þeir muni virða landamæri og fullveldi þess og sjálfstæði. Ekkert af þessu er síðan virt.“

Hún segir enga ástæðu til að gefa Rússum neinn afslátt.

„Þeir hafa allar forsendur til að virða þær skuldbindingar sem þeir hafa gefið. Þeir eru engir aukvisar og þeir eru aðilar að SÞ og ÖSE og það er engin ástæða til að gefa afslátt þegar kemur að svona ríki.“

„Hjá Rússum hefur þetta verið meira í orði en borði.“




Fleiri fréttir

Sjá meira


×