Innlent

Fengu ekki að syrgja eðli­lega því dánar­búið var í höndum ó­kunnugs manns

Óttar Kolbeinsson Proppé skrifar
María Björk Sverrisdóttir heldur úti vinsælum söngskóla og hefur gert í marga áratugi.
María Björk Sverrisdóttir heldur úti vinsælum söngskóla og hefur gert í marga áratugi. vísir/egill

Fjölskyldu manns sem missti móður sína úr krabbameini þykir stórfurðulegt að Landsréttur hafi litið fram hjá hinsta vilja hennar í erfðaskrá. Eignir konunnar sátu eftir í höndum nýs eiginmanns sem losaði sig við ýmsa muni hennar án þess að láta fjölskylduna vita. Hæstiréttur hefur nú dæmt syninum í vil og verður dánarbúi hennar skipt á milli þeirra. 

Konan lést árið 2016 en hún hafði gifst manninum skömmu eftir að hún hafði greinst með krabbamein.

Það var vilji hennar að eftirlifandi eiginmaðurinn sæti að óskiptu dánarbúi í þrjú ár eða þar til hann hæfi sambúð með annarri konu. Það fórst þó fyrir að láta fyrrnefnda atriðið í erfðaskrána.

„Þetta voru bara algjör mistök hjá þeim sem gerði erfðaskrána af því að hann vissi ekki betur en að þetta stæðist ekki lög og breytir þessu. En hún veit ekki af þessum breytingum og skrifar undir. Og hún er orðin mjög veik þegar hún gerir það,“ segir María Björk Sverrisdóttir, tengdadóttir hinnar látnu.

Lögmaðurinn hefur sjálfur gengist við þessum mistökum fyrir dómi.

Hafa ekki farið inn á heimilið eftir andlátið

Konan lét meðal annars eftir sig íbúð í Kópavogi og hús í Þorlákshöfn. Eftirlifandi eiginmaður hennar hefur haft yfirráð yfir öllum hennar eigum síðan hún lést og meðal annars losað sig við mikið af hennar persónulegu munum.

Hann lét fjölskyldu einkasonarins þó ekki vita af því og hefur ekki gefið henni tækifæri á að fara í gegn um dót hennar, að sögn Maríu. 

„Það sem okkur fannst svo skrýtið var að þetta var náttúrulega einkasonur hennar. Og hann fær ekki að fara yfir neina persónulega muni, hann fær ekki að fara og kíkja á fötin og bara þefa af þeim. Eitthvað sem að er svona partur af því að syrgja og klára málið... Fá þarna barnamyndir af sér og bara svona æskuna sína. Þessu var bara öllu eytt,“ segir María Björk.

Þau hafi ekki einu sinni komið inn í hús móðurinnar eftir andlátið.

Henni finnst undarlegt hve mikil völd sá fær sem ræður yfir óskiptu búi. 

„Ef þetta er einhver óviðkomandi maður, því í okkar augum er þetta það, þá er það skrýtið að það sé hægt að hafa þessi völd. Að við getum ekki farið og skoðað neitt hjá henni eftir andlátið.“

Óvænt niðurstaða Landsréttar

Þegar þrjú ár voru liðin frá andláti konunnar fór einkasonur hennar fram á það við manninn að hann léti skipta búinu eins og móðir hans hafi viljað. Hann varð þó ekki við því.

Síðar komst fjölskyldan að því að maðurinn væri kominn í sambúð með konu í Svíþjóð og taldi þá ljóst að forsendur fyrir því að hann sæti á óskiptu búi væru brostnar. Því var farið með málið fyrir héraðsdóm þar sem maðurinn neitaði að vera í sambúð með sænsku konunni - hann væri aðeins að leigja af henni íbúð.

Héraðsdómur taldi þó að sýnt hefði verið fram á að maðurinn væri í sambúð með konunni úti og féllst á kröfuna um að búinu yrði skipt.

Hann áfrýjaði þessu til Landsréttar sem sneri dómnum við á allt öðrum og heldur óvæntum forsendum, að mati Maríu.

Dómurinn taldi nefnilega að konan hafi yfir höfuð ekki mátt hafa ákvæði í erfðaskrá sinni um að skipta skildi búinu ef maðurinn færi í sambúð með annarri konu. 

Fölsuð gögn fyrir dómi

María Björk furðar sig mjög á þessari niðurstöðu Landsréttar og telur hann hunsa algjörlega hinsta vilja hins látna sem var skýr í erfðaskrá.

Á meðal þess sem lögmaður fjölskyldunnar benti á í málinu var að sterkar vísbendingar væru um að eftirlifandi eiginmaðurinn hefði lagt fram fölsuð gögn til að reyna að sýna fram á að hann væri að leigja íbúð af sænsku konunni en væri ekki í sambúð með henni.

„Hvergi kemur fram neitt nafn á skjölunum, hvorki reikningseigandi né reikningsmóttakandi. Útbúinn hefur verið reitur fyrir miðju skjalsins sem er hvítur, og ritað inn í hann eftir á, mánuðirnir maí, júní, ágúst og september. Eins og framlögð skjöl fyrir Landsrétti á bls. 210-x sanna, er um að ræða annað letur í hvíta dálkinum heldur en í skjalinu sjálfu,“ segir í greinargerð lögmannsins til Hæstaréttar síðar í ferlinu, sem taldi það rétt að gögnin sýndu engan vegin fram á að maðurinn væri að leigja íbúðina.

Fordæmisgefandi mál

Fjölskyldan fór með málið til Hæstaréttar sem samþykkti að taka það fyrir því það gæti verið fordæmisgefandi.

Dómur Hæstaréttar.

Dómurinn taldi túlkun Landsréttar á málinu ranga og benti á að það væri grundvallarregla í erfðalögum að virða vilja þess látna í erfðaskrá eins og unnt væri. Þannig hafi konan mátt hafa sambúðarákvæðið inni enda ljóst að vilji hennar hafi staðið til að hleypa einkasyni sínum að búinu án þess að það skiptist líka til barna sem eftirlifandi eiginmaðurinn átti einn. 

María telur tíma til kominn að breyta erfðalögum til að aðlaga þau að breyttum fjölskyldumynstrum. 

„Því ef þetta hefði verið bara maður sem kannski ól soninn upp þá hefði þetta aldrei komið upp. En þarna er kominn maður sem er ekkert samband við og við vitum hvernig brotnar fjölskyldur geta verið. Þær eru alls konar í dag og það heyrir eiginlega bara til undantekningar ef að fólk sem á börn saman heldur óslitnu sambandi til dauðadags,“ segir hún.

Hún hvetur fólk til að huga sjálft að erfðaskrám sínum og hvernig það vilji haga sínum málum eftir andlát.

„Þetta eru mál sem við verðum að hafa á hreinu því við vitum auðvitað aldrei hvenær við föllum frá.“




Fleiri fréttir

Sjá meira


×