Er allt í himnalagi? Jón Steindór Valdimarsson skrifar 26. maí 2021 08:30 Senn líður að lokum þessa kjörtímabils ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur. Þar er Sjálfstæðisflokkurinn með flesta þingmenn, þá Vinstri grænir og loks Framsóknarflokkurinn. Reyndar hafa tveir þingmenn VG helst úr lestinni og gengið til liðs við Samfylkingu og Pírata. Kosningar verða í lok september en allir forystumenn stjórnarflokkanna hafa lýst því yfir að þeirra fyrsti kostur að þeim loknum sé að halda ríkisstjórnarsamstarfinu áfram. Það blasir því við að flokkarnir þrír vilja halda áfram sinni vegferð. Spurningin sem kjósendur þurfa því að spyrja sig hvort það sé skynsamlegt að svo verði. Við það mat er rétt að huga að nokkrum staðreyndum á sviði efnahagsmála. Verðstöðugleiki hefur ekki náðst Verðbólgumarkmið Seðlabankans er að halda verðbólgu sem næst 2,5% yfir hvert 12 mánaða tímabil. Frá því að ríkisstjórnin tók við völdum hefur verðbólgan verið mæld 41 sinni. Í 36 skipti hefur hún verið yfir verðbólgumarkmiðinu, flest þeirra fyrir Covid. Síðustu 12 mánuði hefur hún verið yfir markmiði og fjarlægst þau enn frekar. Nýjasta mælingin sýnir verðbólgu sem nemur 4,6%. Ekki er í augsýn að hún lækki. Verðbólga hækkar mest á Íslandi Ekki er nóg með að verðbólga nálgist að vera tvöfalt meiri en sett markmið gera ráð fyrir. Hún hefur hækkað hlutfallslega langmest á Íslandi miðað við helstu samkeppnislönd innan OECD. Á mannamáli þýðir það að verðlag hefur hækkað hlutfallslega mest á Íslandi undanfarin misseri. Met í atvinnuleysi Atvinnuleysi er í hæstu hæðum. Atvinnuþátttaka hefur aldrei verið minni. Ný drög að fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar gera ráð fyrir að atvinnuleysi verð áfram mikið. Gert er ráð fyrir að atvinnuleysi árið 2023 verði enn á bilinu 4–5%. Það er umtalsvert hærra en meðalatvinnuleysi sl. áratuga og skýrt merki um viðvarandi hærra atvinnuleysi á Íslandi en áður hefur þekkst. Aftur sker Ísland sig úr samanburðarlöndum. Hér hefur atvinnuleysið aukist hlutfallslega mest undanfarin misseri. Það er ekki gott met að eiga. Vextir á uppleið Íslendingar búa að jafnaði við mun hærra vaxtastig en önnur Evrópuríki. Oft er talað um Íslandsálagið í því samhengi. Það er því ekkert nýtt. Íslandsálagið hefur haldið sér í þrengingum síðustu missera. Vissulega lækkuðu vextir en voru samt hærri en annars staðar. Nú er vaxtahækkunarferli hafið á Íslandi. Þar tökum við vafasama forystu. Háir vextir valda heimilum og fyrirtækjum búsifjum. Ungt fólk lendir í vandræðum Margt ungt fólk hefur sótt inn á fasteignamarkaðinn að undanförnu. Það hefur gert það meðal annars vegna þess að því hefur á margan hátt verið gert það auðveldara. Á sama tíma hafa vextir verið sögulega lágir. Þetta hefur kallað fram mikla eftirspurn sem markaðurinn hefur ekki geta sinnt að fullu og fasteignaverð hefur rokið upp. Þetta þýðir að margt ungt fólk hefur spennt bogann mjög hátt, og reyndar ekki bara ungt fólk. Nú blasir við þessu skuldsetta unga fólki þrálát verðbólga og hækkandi vextir. Það er ekki góð blanda og hætt við að margir lendi í miklum greiðsluerfiðleikum. Ósjálfbær ríkissjóður Ríkissjóður var orðinn ósjálfbær fyrir Covid. Við í Viðreisn bentum margoft á þetta og vöruðum við. Sama hefur fjármálaráð gert og fjöldi sérfræðinga. Ríkisstjórnin lét sér þetta í léttu rúmi liggja og hélt sínu striki. Nú talar ríkisstjórnin um að á næstu árum þurfi „afkomubætandi aðgerðir“ upp á tugi milljarða. Þetta eru skrautyrði til þess að forðast að tala um niðurskurð og skattahækkanir. Ríkisstjórnin hefur ekki valdið hlutverki sínu Allt það sem að framan er rakið eru blákaldar staðreyndir. Þær sýna svo ekki verður um villst að það er ekki allt í himnalagi. Það eru mörg og erfið verkefni fram undan. Núverandi ríkisstjórn á sér þann draum helstan að halda áfram. Er heppilegt að sá draumur rætist? Það held ég ekki. Á kjördag getum við gefið skýr skilaboð og hafið sókn til raunverulegra umbóta. Það skulum við gera. Höfundur er þingmaður Viðreisnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Steindór Valdimarsson Skoðun: Kosningar 2021 Viðreisn Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Skoðun Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Sjá meira
Senn líður að lokum þessa kjörtímabils ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur. Þar er Sjálfstæðisflokkurinn með flesta þingmenn, þá Vinstri grænir og loks Framsóknarflokkurinn. Reyndar hafa tveir þingmenn VG helst úr lestinni og gengið til liðs við Samfylkingu og Pírata. Kosningar verða í lok september en allir forystumenn stjórnarflokkanna hafa lýst því yfir að þeirra fyrsti kostur að þeim loknum sé að halda ríkisstjórnarsamstarfinu áfram. Það blasir því við að flokkarnir þrír vilja halda áfram sinni vegferð. Spurningin sem kjósendur þurfa því að spyrja sig hvort það sé skynsamlegt að svo verði. Við það mat er rétt að huga að nokkrum staðreyndum á sviði efnahagsmála. Verðstöðugleiki hefur ekki náðst Verðbólgumarkmið Seðlabankans er að halda verðbólgu sem næst 2,5% yfir hvert 12 mánaða tímabil. Frá því að ríkisstjórnin tók við völdum hefur verðbólgan verið mæld 41 sinni. Í 36 skipti hefur hún verið yfir verðbólgumarkmiðinu, flest þeirra fyrir Covid. Síðustu 12 mánuði hefur hún verið yfir markmiði og fjarlægst þau enn frekar. Nýjasta mælingin sýnir verðbólgu sem nemur 4,6%. Ekki er í augsýn að hún lækki. Verðbólga hækkar mest á Íslandi Ekki er nóg með að verðbólga nálgist að vera tvöfalt meiri en sett markmið gera ráð fyrir. Hún hefur hækkað hlutfallslega langmest á Íslandi miðað við helstu samkeppnislönd innan OECD. Á mannamáli þýðir það að verðlag hefur hækkað hlutfallslega mest á Íslandi undanfarin misseri. Met í atvinnuleysi Atvinnuleysi er í hæstu hæðum. Atvinnuþátttaka hefur aldrei verið minni. Ný drög að fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar gera ráð fyrir að atvinnuleysi verð áfram mikið. Gert er ráð fyrir að atvinnuleysi árið 2023 verði enn á bilinu 4–5%. Það er umtalsvert hærra en meðalatvinnuleysi sl. áratuga og skýrt merki um viðvarandi hærra atvinnuleysi á Íslandi en áður hefur þekkst. Aftur sker Ísland sig úr samanburðarlöndum. Hér hefur atvinnuleysið aukist hlutfallslega mest undanfarin misseri. Það er ekki gott met að eiga. Vextir á uppleið Íslendingar búa að jafnaði við mun hærra vaxtastig en önnur Evrópuríki. Oft er talað um Íslandsálagið í því samhengi. Það er því ekkert nýtt. Íslandsálagið hefur haldið sér í þrengingum síðustu missera. Vissulega lækkuðu vextir en voru samt hærri en annars staðar. Nú er vaxtahækkunarferli hafið á Íslandi. Þar tökum við vafasama forystu. Háir vextir valda heimilum og fyrirtækjum búsifjum. Ungt fólk lendir í vandræðum Margt ungt fólk hefur sótt inn á fasteignamarkaðinn að undanförnu. Það hefur gert það meðal annars vegna þess að því hefur á margan hátt verið gert það auðveldara. Á sama tíma hafa vextir verið sögulega lágir. Þetta hefur kallað fram mikla eftirspurn sem markaðurinn hefur ekki geta sinnt að fullu og fasteignaverð hefur rokið upp. Þetta þýðir að margt ungt fólk hefur spennt bogann mjög hátt, og reyndar ekki bara ungt fólk. Nú blasir við þessu skuldsetta unga fólki þrálát verðbólga og hækkandi vextir. Það er ekki góð blanda og hætt við að margir lendi í miklum greiðsluerfiðleikum. Ósjálfbær ríkissjóður Ríkissjóður var orðinn ósjálfbær fyrir Covid. Við í Viðreisn bentum margoft á þetta og vöruðum við. Sama hefur fjármálaráð gert og fjöldi sérfræðinga. Ríkisstjórnin lét sér þetta í léttu rúmi liggja og hélt sínu striki. Nú talar ríkisstjórnin um að á næstu árum þurfi „afkomubætandi aðgerðir“ upp á tugi milljarða. Þetta eru skrautyrði til þess að forðast að tala um niðurskurð og skattahækkanir. Ríkisstjórnin hefur ekki valdið hlutverki sínu Allt það sem að framan er rakið eru blákaldar staðreyndir. Þær sýna svo ekki verður um villst að það er ekki allt í himnalagi. Það eru mörg og erfið verkefni fram undan. Núverandi ríkisstjórn á sér þann draum helstan að halda áfram. Er heppilegt að sá draumur rætist? Það held ég ekki. Á kjördag getum við gefið skýr skilaboð og hafið sókn til raunverulegra umbóta. Það skulum við gera. Höfundur er þingmaður Viðreisnar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun