Nýsköpun - hornsteinn velmegunar Björn Rúnar Lúðvíksson skrifar 4. desember 2018 11:36 Landspítalinn er mikilvægasta heilbrigðisstofnun landsins sem jafnframt er miðstöð kennslu og rannsókna í heilbrigðisvísindum og starfar í náinni samvinnu við aðrar háskólastofnanir landsins. Á undanförnum árum hefur spítalinn stöðugt þurft að sæta niðurskurði, jafnvel á bestu hagsældar tímabilum landsins. Þrátt fyrir þetta hefur tekist með undraverðum hætti að viðhalda þar góðri þjónustu og gæðum m.v. alþjóðlega mælikvarða. Þar ber einna helst að þakka afbragðsgóðu starfsfólki með hátt menntunarstig frá mörgum af fremstu háskólasjúkrahúsum á Vesturlöndum. Ítrekað hefur verið bent á af helstu framármönnum heims, m.a. nóbelsverðlaunahöfum í hagfræði og grunnvísindum að megin forsenda hagsældar sjálfstæðra þjóða er öflugt vísinda- og nýsköpunarstarf. Um nýliðna helgi flutti núverandi forsætisráðherra tölu á 100 ára afmælishátíð þjóðveldisins þar sem mikilvægi sjálfstæðisbaráttunar var tíundað. Á sama tíma er sama ríkistjórn að vega að grunnstoðum farsældar í landinu með áformum um að skerða enn og aftur framlög til vísinda hér á landi. Undirritaður ásamt fjölmörgum öðrum sem er annt um grunnstoðir íslenskt vísindastarfs hefur ítrekað bent á þá grafalvarlega stöðu sem heilbrigðisvísindi eru komin í hér á landi. Þannig hefur hver áfellisdómurinn á fætur öðrum birst varðandi þessa kjarnastarfsemi Landspítala og ber þar hæst skýrslu Nordforsk um stöðu vísindastarfs háskóla og háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Þar kom m.a. fram að tilvitnanir í vísindarannsóknir frá Landspítala hafa hrunið frá því að vera í fyrsta sæti innan Norðurlandanna niður í að vera komið langt undir heimsmeðaltal. Þetta er óheillaþróun sem hefur staðið óslitið frá því skömmu eftir aldamót og sér ekki fyrir endann á. Sjálfstæði okkar sem vísindasamfélag er því stefnt í voða ef nú þegar verða ekki stórtækar breytingar á viðhorfi og skilning ráðamanna til þessara staðreynda. Einnig er ljóst að lykill að öruggri heilbrigðisþjónustu eru styrkar stoðir grunnvísindastarfs. Forstjóri Landspítala hefur einnig bent á mikilvægi vísindastarfs fyrir alla kjarnastarfsemi hans. Hins vegar rýmar það illa við þá grátlegu staðreynd að framlög til vísindarannsókna eru < 1% af veltu spítalans meðan það er a.m.k. 6 - 8% meðal sambærilegra háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Líklegt má telja að hlutfallslega góð þátttaka Íslands í samkeppnissjóði á vegum ESB, þ.m.t. Horizon 2020, Erasmus+, og Creative Europe, auk öflugs vísindastarfs aðila eins og Íslenskrar Erðagreiningar og Hjartaverndar hafi haldið okkur á floti síðastliðin ár. Árið 2014 setti þó þáverandi ríkistjórn málaflokkinn loksins á oddinn og lofaði 2,8 milljarða aukningu í samkeppnisjóði Rannsókna- og Tækniþróunarsjóð Rannís. Þá námu framlög til þeirra um 2,2 milljörðum. Áætlunin hljóðaði upp á að árið 2016 yrðu heildarframlög komin í 4 milljarða. Mikillar bjartsýnar rýkti og var áætlað að þetta myndi leiða til þess að hægt yrði að fjármagna allt að 200 stöður doktorsnema árið 2016! Var þetta sérstaklega hugsað til að styrkja nýsköpun innan atvinnulífsins auk þess að efla þróun og rannsóknir á komandi árum. Stórauka átti fjárveitingar til vísinda og nýsköpunar þannig að árið 2016 myndu þær ná 3,0% af vergri landsframleiðslu (VLF). Þáverandi forsætisráðherra sagði þá m.a., „Það er von mín að stefnan og aðgerðaáætlunin, sem nú hefur verið samþykkt, muni efla til muna nýsköpun og þróun hér á landi og hafi jákvæð og varanleg áhrif á hagvöxt og lífskjör til framtíðar litið. Það er í samræmi við áherslur stjórnvalda um nýsköpun í öllum atvinnugreinum“ . Nú er öldin önnur, þrátt fyrir fögur fyrirheit núverandi ríkisstjórnar í upphafi kjörtímabils þá á ekki að hefja lífsnaðsynlegt uppbyggingarstarf heilbrigðisvísinda heldur mæta með blóðugan niðurskurðarhníf og beina honum beint í hjartastað grunnstoða vísindastarfs landsins. Undirritaður skorar á ríkistjórn Íslands að styrkja grunnstoðir heilbrigðisvísinda með því að stórauka fjárframlög til heilbrigðisvísinda í stað niðurskurðar, auk þess að koma á fót sérstökum samkeppnisjóð fyrir heilbrigðisvísindi. Þannig munum við best standa vörð um sjálfstæði lands og þjóðar á 100 ára afmæli þjóðveldisins.Höfundur er yfirlæknir, prófessor og formaður prófessoraráðs Landspítala. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Barnapíu á Bessastaði! Karl Sigurðsson Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Landspítalinn er mikilvægasta heilbrigðisstofnun landsins sem jafnframt er miðstöð kennslu og rannsókna í heilbrigðisvísindum og starfar í náinni samvinnu við aðrar háskólastofnanir landsins. Á undanförnum árum hefur spítalinn stöðugt þurft að sæta niðurskurði, jafnvel á bestu hagsældar tímabilum landsins. Þrátt fyrir þetta hefur tekist með undraverðum hætti að viðhalda þar góðri þjónustu og gæðum m.v. alþjóðlega mælikvarða. Þar ber einna helst að þakka afbragðsgóðu starfsfólki með hátt menntunarstig frá mörgum af fremstu háskólasjúkrahúsum á Vesturlöndum. Ítrekað hefur verið bent á af helstu framármönnum heims, m.a. nóbelsverðlaunahöfum í hagfræði og grunnvísindum að megin forsenda hagsældar sjálfstæðra þjóða er öflugt vísinda- og nýsköpunarstarf. Um nýliðna helgi flutti núverandi forsætisráðherra tölu á 100 ára afmælishátíð þjóðveldisins þar sem mikilvægi sjálfstæðisbaráttunar var tíundað. Á sama tíma er sama ríkistjórn að vega að grunnstoðum farsældar í landinu með áformum um að skerða enn og aftur framlög til vísinda hér á landi. Undirritaður ásamt fjölmörgum öðrum sem er annt um grunnstoðir íslenskt vísindastarfs hefur ítrekað bent á þá grafalvarlega stöðu sem heilbrigðisvísindi eru komin í hér á landi. Þannig hefur hver áfellisdómurinn á fætur öðrum birst varðandi þessa kjarnastarfsemi Landspítala og ber þar hæst skýrslu Nordforsk um stöðu vísindastarfs háskóla og háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Þar kom m.a. fram að tilvitnanir í vísindarannsóknir frá Landspítala hafa hrunið frá því að vera í fyrsta sæti innan Norðurlandanna niður í að vera komið langt undir heimsmeðaltal. Þetta er óheillaþróun sem hefur staðið óslitið frá því skömmu eftir aldamót og sér ekki fyrir endann á. Sjálfstæði okkar sem vísindasamfélag er því stefnt í voða ef nú þegar verða ekki stórtækar breytingar á viðhorfi og skilning ráðamanna til þessara staðreynda. Einnig er ljóst að lykill að öruggri heilbrigðisþjónustu eru styrkar stoðir grunnvísindastarfs. Forstjóri Landspítala hefur einnig bent á mikilvægi vísindastarfs fyrir alla kjarnastarfsemi hans. Hins vegar rýmar það illa við þá grátlegu staðreynd að framlög til vísindarannsókna eru < 1% af veltu spítalans meðan það er a.m.k. 6 - 8% meðal sambærilegra háskólasjúkrahúsa á Norðurlöndunum. Líklegt má telja að hlutfallslega góð þátttaka Íslands í samkeppnissjóði á vegum ESB, þ.m.t. Horizon 2020, Erasmus+, og Creative Europe, auk öflugs vísindastarfs aðila eins og Íslenskrar Erðagreiningar og Hjartaverndar hafi haldið okkur á floti síðastliðin ár. Árið 2014 setti þó þáverandi ríkistjórn málaflokkinn loksins á oddinn og lofaði 2,8 milljarða aukningu í samkeppnisjóði Rannsókna- og Tækniþróunarsjóð Rannís. Þá námu framlög til þeirra um 2,2 milljörðum. Áætlunin hljóðaði upp á að árið 2016 yrðu heildarframlög komin í 4 milljarða. Mikillar bjartsýnar rýkti og var áætlað að þetta myndi leiða til þess að hægt yrði að fjármagna allt að 200 stöður doktorsnema árið 2016! Var þetta sérstaklega hugsað til að styrkja nýsköpun innan atvinnulífsins auk þess að efla þróun og rannsóknir á komandi árum. Stórauka átti fjárveitingar til vísinda og nýsköpunar þannig að árið 2016 myndu þær ná 3,0% af vergri landsframleiðslu (VLF). Þáverandi forsætisráðherra sagði þá m.a., „Það er von mín að stefnan og aðgerðaáætlunin, sem nú hefur verið samþykkt, muni efla til muna nýsköpun og þróun hér á landi og hafi jákvæð og varanleg áhrif á hagvöxt og lífskjör til framtíðar litið. Það er í samræmi við áherslur stjórnvalda um nýsköpun í öllum atvinnugreinum“ . Nú er öldin önnur, þrátt fyrir fögur fyrirheit núverandi ríkisstjórnar í upphafi kjörtímabils þá á ekki að hefja lífsnaðsynlegt uppbyggingarstarf heilbrigðisvísinda heldur mæta með blóðugan niðurskurðarhníf og beina honum beint í hjartastað grunnstoða vísindastarfs landsins. Undirritaður skorar á ríkistjórn Íslands að styrkja grunnstoðir heilbrigðisvísinda með því að stórauka fjárframlög til heilbrigðisvísinda í stað niðurskurðar, auk þess að koma á fót sérstökum samkeppnisjóð fyrir heilbrigðisvísindi. Þannig munum við best standa vörð um sjálfstæði lands og þjóðar á 100 ára afmæli þjóðveldisins.Höfundur er yfirlæknir, prófessor og formaður prófessoraráðs Landspítala.