Hvað á það nú að þýða? Hulda Vigdísardóttir skrifar 27. nóvember 2018 14:26 Í síðustu viku flykktist fólk hvaðanæva af landinu í Hörpu að sjá Hnotubrjótinn í uppsetningu Sinfóníuhljómsveitar Íslands og St. Petersburg Festival Ballet. Ungir sem aldnir – já, prúðbúin börn og misspenntir fylgifiskar, kátir listunnendur og aðrir áhugasamir gestir – trítluðu inn í Eldborgarsal til að sjá Maríu dansa við sinn ástkæra hnotubrjót og fylgjast með magnþrungnum bardaga músanna undir hrífandi tónlist Tchaikovskys. Jólagleði skein úr andlitum áhorfenda og eftir taktfast lófatak og nokkur pen húrrahróp héldu gestir aftur heim á leið, glaðir í bragði. Sjálf var ég enn á ungaaldri þegar ég kynntist undraheimi hnotubrjótsins en aðeins fjögurra ára sendi mamma mig í ballett. Að vísu var ég ekki ýkja hrifin af því uppátæki móður minnar í fyrstu þar; mér þótti jú einkar gott að sofa út og naut þess að vera komin í helgarfrí eftir fimm daga hasar á leikskólanum. Um tíma gafst mamma jafnvel upp á því að vekja mig snemma á laugardagsmorgnum og keyra mig upp í Mjódd, þar sem fjórtán litlar ballerínur æfðu plié og léku óskasteina af mikilli innlifun. Einn morguninn rauk ég þó á fætur og klæddi mig í fagurbleikan ballettbúning, sokkabuxur og hálftáskó, mömmu til mikillar undrunar. Ég bað hana að binda hvítt ballettpils utan um mig sem legið hafði ósnert inni í skáp frá því að ég fékk það í afmælisgjöf, og tilkynnti brosandi að nú væri ég sko á leiðinni í ballett. Hún brunaði með mig upp í ballettskóla og ég tiplaði borubrött inn. Eftir tímann komst mamma reyndar að því að umsjónarmenn Stundarinnar okkar, sem þá var í miklu uppáhaldi hjá mér, hefðu mætt í fylgd upptökumanna, sem mynduðu okkur ballerínurnar í bak og fyrir, og viku seinna sást ég sprikla um salinn í túbusjónvarpinu heima í stofu. Hvort sem það var tilviljun að ég skyldi einmitt hafa drifið mig þennan laugardagsmorgun eða hafi átt von á Ástu og Kela í heimsókn, þá mætti ég alla vega samviskusamlega þar eftir og næstu tólf ár. Ég tók snemma miklu ástfóstri við söguna um hnotubrjótinn og músakónginn og á sex ára afmælisdaginn gaf elsku amma mín mér myndbandsspólu með teiknimynd byggða á verkinu sem ég horfði aftur og aftur á. Ég kunni hana sennilega utan að þegar ballettskólinn setti sýninguna upp nokkrum árum síðar og ég flaug um Stóra sviðið í Borgarleikhúsinu sem blómadís í fjólubláu tútú og táskóm. Líklega kannast flestir hér á landi við söguna, enda er Hnotubrjóturinn og músakóngurinn eitt vinsælasta jólaævintýri fyrr og síðar. Litskrúðugar persónur og töfraheimar þeirra gera verkið nær ódauðlegt en rúm tvö hundruð ár eru síðan það birtist fyrst á prenti. Ævintýrið er með þekktari verkum E. T. A. Hoffmanns og á marga vegu ákveðið tímamótaverk í bókmenntasögunni en þegar ég leitaði að því á íslensku greip ég í tómt. Já, þó ótrúlegt megi virðast, hafði verkið aldrei komið út í íslenskri þýðingu. Sem í draumi sá ég ömmu mína sálugu fyrir mér líta upp úr krossgátublaði sínu og horfa furðu lostin á mig úr gamla stólnum sínum. „Hvað segirðu? Getur það verið? Hvað á það nú að þýða?“ Rödd hennar söng inni í mér og eftir frekari eftirgrennslun og árangurslausa leit að íslenskri þýðingu, ákvað ég að láta slag standa og þýða ævintýrið. Þann 6. desember næstkomandi fagna ég því ekki einungis afmæli móður minnar heldur einnig útkomu nýrrar bókar. Ég þekkti söguna fyrst og fremst frá ballettnámi mínu en þó listdans sé magnað tjáningarform kom verk Hoffmanns mér stöðugt á óvart en inn í söguna tvinnast til dæmis annað ævintýri sem fær yfirleitt ekki stórt hlutverk uppi á sviði. Sagan er skrifuð fyrir börn en höfðar þó ekki síður til fullorðinna, enda höfum við jú öll gott af því að gleyma okkur stundum og hverfa inn í heim ævintýrannaHöfundur er M.A. í íslenskri málfræði og þýðandi Hnotubrjótsins og músakóngsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Ljúgandi málpípa Sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Halldór 15.06.2024 Halldór Drasl Hafþór Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Í síðustu viku flykktist fólk hvaðanæva af landinu í Hörpu að sjá Hnotubrjótinn í uppsetningu Sinfóníuhljómsveitar Íslands og St. Petersburg Festival Ballet. Ungir sem aldnir – já, prúðbúin börn og misspenntir fylgifiskar, kátir listunnendur og aðrir áhugasamir gestir – trítluðu inn í Eldborgarsal til að sjá Maríu dansa við sinn ástkæra hnotubrjót og fylgjast með magnþrungnum bardaga músanna undir hrífandi tónlist Tchaikovskys. Jólagleði skein úr andlitum áhorfenda og eftir taktfast lófatak og nokkur pen húrrahróp héldu gestir aftur heim á leið, glaðir í bragði. Sjálf var ég enn á ungaaldri þegar ég kynntist undraheimi hnotubrjótsins en aðeins fjögurra ára sendi mamma mig í ballett. Að vísu var ég ekki ýkja hrifin af því uppátæki móður minnar í fyrstu þar; mér þótti jú einkar gott að sofa út og naut þess að vera komin í helgarfrí eftir fimm daga hasar á leikskólanum. Um tíma gafst mamma jafnvel upp á því að vekja mig snemma á laugardagsmorgnum og keyra mig upp í Mjódd, þar sem fjórtán litlar ballerínur æfðu plié og léku óskasteina af mikilli innlifun. Einn morguninn rauk ég þó á fætur og klæddi mig í fagurbleikan ballettbúning, sokkabuxur og hálftáskó, mömmu til mikillar undrunar. Ég bað hana að binda hvítt ballettpils utan um mig sem legið hafði ósnert inni í skáp frá því að ég fékk það í afmælisgjöf, og tilkynnti brosandi að nú væri ég sko á leiðinni í ballett. Hún brunaði með mig upp í ballettskóla og ég tiplaði borubrött inn. Eftir tímann komst mamma reyndar að því að umsjónarmenn Stundarinnar okkar, sem þá var í miklu uppáhaldi hjá mér, hefðu mætt í fylgd upptökumanna, sem mynduðu okkur ballerínurnar í bak og fyrir, og viku seinna sást ég sprikla um salinn í túbusjónvarpinu heima í stofu. Hvort sem það var tilviljun að ég skyldi einmitt hafa drifið mig þennan laugardagsmorgun eða hafi átt von á Ástu og Kela í heimsókn, þá mætti ég alla vega samviskusamlega þar eftir og næstu tólf ár. Ég tók snemma miklu ástfóstri við söguna um hnotubrjótinn og músakónginn og á sex ára afmælisdaginn gaf elsku amma mín mér myndbandsspólu með teiknimynd byggða á verkinu sem ég horfði aftur og aftur á. Ég kunni hana sennilega utan að þegar ballettskólinn setti sýninguna upp nokkrum árum síðar og ég flaug um Stóra sviðið í Borgarleikhúsinu sem blómadís í fjólubláu tútú og táskóm. Líklega kannast flestir hér á landi við söguna, enda er Hnotubrjóturinn og músakóngurinn eitt vinsælasta jólaævintýri fyrr og síðar. Litskrúðugar persónur og töfraheimar þeirra gera verkið nær ódauðlegt en rúm tvö hundruð ár eru síðan það birtist fyrst á prenti. Ævintýrið er með þekktari verkum E. T. A. Hoffmanns og á marga vegu ákveðið tímamótaverk í bókmenntasögunni en þegar ég leitaði að því á íslensku greip ég í tómt. Já, þó ótrúlegt megi virðast, hafði verkið aldrei komið út í íslenskri þýðingu. Sem í draumi sá ég ömmu mína sálugu fyrir mér líta upp úr krossgátublaði sínu og horfa furðu lostin á mig úr gamla stólnum sínum. „Hvað segirðu? Getur það verið? Hvað á það nú að þýða?“ Rödd hennar söng inni í mér og eftir frekari eftirgrennslun og árangurslausa leit að íslenskri þýðingu, ákvað ég að láta slag standa og þýða ævintýrið. Þann 6. desember næstkomandi fagna ég því ekki einungis afmæli móður minnar heldur einnig útkomu nýrrar bókar. Ég þekkti söguna fyrst og fremst frá ballettnámi mínu en þó listdans sé magnað tjáningarform kom verk Hoffmanns mér stöðugt á óvart en inn í söguna tvinnast til dæmis annað ævintýri sem fær yfirleitt ekki stórt hlutverk uppi á sviði. Sagan er skrifuð fyrir börn en höfðar þó ekki síður til fullorðinna, enda höfum við jú öll gott af því að gleyma okkur stundum og hverfa inn í heim ævintýrannaHöfundur er M.A. í íslenskri málfræði og þýðandi Hnotubrjótsins og músakóngsins.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun