Ávinningur háskólamenntunar Elísabet Brynjarsdóttir skrifar 23. mars 2018 07:38 Nýlega fjallaði Viðskiptaráð um að fjárhagslegur ávinningur háskólamenntunar hafi dvínað hratt því sífellt erfiðara sé að fá störf við hæfi. Þá veltir Viðskiptaráð upp tillögum til aðgerða sem þau skipta í þrennt: í fyrsta lagi að stjórnvöld búi til umgjörð þar sem hægt er að skapa fleiri verðmætari störf, í öðru lagi að beina eigi námsmönnum í þær greinar sem eftirspurn er eftir og í þriðja lagi að huga þurfi að breyttum heimi þar sem færnikröfur eru að verða mikilvægari en háskólagráða.Vegvísir framtíðar Það er mikilvægt að þessi umræða komi upp en á sama tíma veltir maður fyrir sér hvort þetta sé í raun og veru eins einfalt og Viðskiptaráð stillir þessu upp. Menntun er aldrei vandamálið, menntun er vegvísir framtíðar. Hlutfall menntaðra á Íslandi er lægra en hjá nágrannaþjóðum okkar. Stöðugt er fjallað um fjárhagslegan ávinning sem eina nauðsynlegu ástæðuna fyrir menntun. Það er þröngsýnt að mínu mati þar sem menntun er forsenda nýsköpunar og framþróunar samfélags. Sömuleiðis skilar fjárfesting í menntun og rannsóknum sér margfalt til baka til samfélagsins í auknum lífsgæðum og hagvexti, eins og rektor kemur inn á í grein sinni nýverið. Ávinningur menntunar er því ekki aðeins fjárhagslegur, heldur einnig samfélagslegur og eykur lífsgæði landsmanna.Viðhorf til menntunar Lausnin er ekki að fækka háskólamenntuðum. Virði menntunar er ekki minna en það var áður, heldur er það viðhorf atvinnulífsins til menntunar sem fer dvínandi. Lausnin felst í því að gera Ísland eftirsóknarvert fyrir háskólamenntað fólk og spilar atvinnulíf, ríkið og sveitarfélögin þar stór hlutverk. Menntaðar stéttir eru að dragast aftur úr í launum, og þá sérstaklega kvennastéttir. Það er ákvörðun vinnumarkaðs. Atvinnulífið, ríkið og samfélagið í heild sinni þurfa að endurskoða viðhorf sitt til stúdenta og menntaðra stétta. Tökum sem dæmi hjúkrunarfræðinga. Nú er mikil vöntun í þeirri stétt, en Viðskiptaráð leggur einmitt til að það eigi að fara að stýra nemendum inn í það nám þar sem vantar fólk. Nú velti ég fyrir mér hvort það sér ekki nærtækara að spyrja sig af hverju útskrifaðir hjúkrunarfræðingar skili sér ekki inn heilbrigðiskerfið. Skyldi það kannski vera því að léleg kjör og bágar vinnuaðstæður spila þar stórt hlutverk? Svipað dæmi væri hægt að taka um kennarastéttina. Sömuleiðis veltir maður fyrir sér hvort það sé boðlegt að segja til um hvað nýtist og hvað ekki þegar samfélagið er í stöðugri þróun. Að móta námskerfið eftir skammtímaþörfum með takmarkaðar upplýsingar er þröngsýnt. Enn fremur geta einstakar gráður ekki uppfyllt að fullu þær kröfur sem samfélagið gerir til nýbreytni eða frumkvæðis innan mismunandi atvinnugeira samfélagsins. Ef við ættum stöðugt að taka tillit til skammtíma eftirspurnar atvinnulífs í samfélagi þar sem þróunin er hröð og eftirspurnin brigðul gæti það grafið undan gæði náms. Vill Ísland bjóða upp á eftirsóknarvert umhverfi fyrir menntaðar stéttir, eða viljum við að stúdentar vilji frekar nýta reynslu og lærdóm sinn í öðrum löndum?Heildræn sýn á stöðu stúdenta Á sama tíma þarf að huga að því auka gæði náms og umhverfi stúdenta og þarf þá að horfa heildrænt á stöðu þeirra. Eitt helsta vandamál stúdenta við menntun í dag er kostnaður, og getur það vandamál verið margþætt. Langt nám leiðir af sér meiri tekjuskerðingu og skuldasöfnun. Ekki nóg með það, þá er grunnframfærsla stúdenta hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna langt fyrir neðan atvinnuleysis- og öryrkjabætur, og Félagsstofnun stúdenta getur ekki sinnt eftirspurn eftir stúdentaíbúðum á meðan fleiri íbúðir eru ekki byggðar. Leigu- og húsnæðismarkaður eru á sama tíma enn meiri höfuðverkur fyrir stúdenta og þetta eru allt pólitískar ákvarðanir sem leiða til þess umhverfis sem stúdentar þurfa að takast á við. Pólitískar ákvarðanir sem stjórnvöld bera ábyrgð á. Ætli einstaklingur að fara í framhaldsnám þýðir það enn meiri töf á að hefja starfsferil sinn. Margar meistaragráður bjóða þó upp á starfsnám þar sem nemendur öðlast reynslu, en það fá nemendur yfirleitt ekki greitt. Niðurstaða mín er því sú að samfélagið þarf að fara að endurskoða sjónarhorn sitt bæði gagnvart stúdentum og menntun. Hvaða umhverfi viljum við bjóða stúdentum?Höfundur er formaður Stúdentaráðs Háskóla Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun Halldór 01.06.2024 Halldór Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Barnapíu á Bessastaði! Karl Sigurðsson Skoðun Taktísk skilyrðing umræðunnar Magnús Davíð Norðdahl, Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson Skoðun Skoðun Skoðun Ráðherrar hafa áhyggjur af valdbeitingu. Tómas Ingvason skrifar Skoðun Taktísk skilyrðing umræðunnar skrifar Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Sjá meira
Nýlega fjallaði Viðskiptaráð um að fjárhagslegur ávinningur háskólamenntunar hafi dvínað hratt því sífellt erfiðara sé að fá störf við hæfi. Þá veltir Viðskiptaráð upp tillögum til aðgerða sem þau skipta í þrennt: í fyrsta lagi að stjórnvöld búi til umgjörð þar sem hægt er að skapa fleiri verðmætari störf, í öðru lagi að beina eigi námsmönnum í þær greinar sem eftirspurn er eftir og í þriðja lagi að huga þurfi að breyttum heimi þar sem færnikröfur eru að verða mikilvægari en háskólagráða.Vegvísir framtíðar Það er mikilvægt að þessi umræða komi upp en á sama tíma veltir maður fyrir sér hvort þetta sé í raun og veru eins einfalt og Viðskiptaráð stillir þessu upp. Menntun er aldrei vandamálið, menntun er vegvísir framtíðar. Hlutfall menntaðra á Íslandi er lægra en hjá nágrannaþjóðum okkar. Stöðugt er fjallað um fjárhagslegan ávinning sem eina nauðsynlegu ástæðuna fyrir menntun. Það er þröngsýnt að mínu mati þar sem menntun er forsenda nýsköpunar og framþróunar samfélags. Sömuleiðis skilar fjárfesting í menntun og rannsóknum sér margfalt til baka til samfélagsins í auknum lífsgæðum og hagvexti, eins og rektor kemur inn á í grein sinni nýverið. Ávinningur menntunar er því ekki aðeins fjárhagslegur, heldur einnig samfélagslegur og eykur lífsgæði landsmanna.Viðhorf til menntunar Lausnin er ekki að fækka háskólamenntuðum. Virði menntunar er ekki minna en það var áður, heldur er það viðhorf atvinnulífsins til menntunar sem fer dvínandi. Lausnin felst í því að gera Ísland eftirsóknarvert fyrir háskólamenntað fólk og spilar atvinnulíf, ríkið og sveitarfélögin þar stór hlutverk. Menntaðar stéttir eru að dragast aftur úr í launum, og þá sérstaklega kvennastéttir. Það er ákvörðun vinnumarkaðs. Atvinnulífið, ríkið og samfélagið í heild sinni þurfa að endurskoða viðhorf sitt til stúdenta og menntaðra stétta. Tökum sem dæmi hjúkrunarfræðinga. Nú er mikil vöntun í þeirri stétt, en Viðskiptaráð leggur einmitt til að það eigi að fara að stýra nemendum inn í það nám þar sem vantar fólk. Nú velti ég fyrir mér hvort það sér ekki nærtækara að spyrja sig af hverju útskrifaðir hjúkrunarfræðingar skili sér ekki inn heilbrigðiskerfið. Skyldi það kannski vera því að léleg kjör og bágar vinnuaðstæður spila þar stórt hlutverk? Svipað dæmi væri hægt að taka um kennarastéttina. Sömuleiðis veltir maður fyrir sér hvort það sé boðlegt að segja til um hvað nýtist og hvað ekki þegar samfélagið er í stöðugri þróun. Að móta námskerfið eftir skammtímaþörfum með takmarkaðar upplýsingar er þröngsýnt. Enn fremur geta einstakar gráður ekki uppfyllt að fullu þær kröfur sem samfélagið gerir til nýbreytni eða frumkvæðis innan mismunandi atvinnugeira samfélagsins. Ef við ættum stöðugt að taka tillit til skammtíma eftirspurnar atvinnulífs í samfélagi þar sem þróunin er hröð og eftirspurnin brigðul gæti það grafið undan gæði náms. Vill Ísland bjóða upp á eftirsóknarvert umhverfi fyrir menntaðar stéttir, eða viljum við að stúdentar vilji frekar nýta reynslu og lærdóm sinn í öðrum löndum?Heildræn sýn á stöðu stúdenta Á sama tíma þarf að huga að því auka gæði náms og umhverfi stúdenta og þarf þá að horfa heildrænt á stöðu þeirra. Eitt helsta vandamál stúdenta við menntun í dag er kostnaður, og getur það vandamál verið margþætt. Langt nám leiðir af sér meiri tekjuskerðingu og skuldasöfnun. Ekki nóg með það, þá er grunnframfærsla stúdenta hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna langt fyrir neðan atvinnuleysis- og öryrkjabætur, og Félagsstofnun stúdenta getur ekki sinnt eftirspurn eftir stúdentaíbúðum á meðan fleiri íbúðir eru ekki byggðar. Leigu- og húsnæðismarkaður eru á sama tíma enn meiri höfuðverkur fyrir stúdenta og þetta eru allt pólitískar ákvarðanir sem leiða til þess umhverfis sem stúdentar þurfa að takast á við. Pólitískar ákvarðanir sem stjórnvöld bera ábyrgð á. Ætli einstaklingur að fara í framhaldsnám þýðir það enn meiri töf á að hefja starfsferil sinn. Margar meistaragráður bjóða þó upp á starfsnám þar sem nemendur öðlast reynslu, en það fá nemendur yfirleitt ekki greitt. Niðurstaða mín er því sú að samfélagið þarf að fara að endurskoða sjónarhorn sitt bæði gagnvart stúdentum og menntun. Hvaða umhverfi viljum við bjóða stúdentum?Höfundur er formaður Stúdentaráðs Háskóla Íslands
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun