Krabbamein í blöðruhálskirtli Dr. Ásgeir R. Helgason skrifar 15. mars 2018 07:00 Krabbamein í blöðruhálskirtli er algengasta krabbamein karla á Íslandi. Árlega greinast um 200 karlar og er meðalaldur um 67 ár. Af þeim sem greinast eru tveir þriðju með staðbundið mein í blöðruhálskirtlinum. Mikill meirihluti þeirra sem greinast deyr ekki af völdum þessa staðbundna meins og um það bil 80% eru á lífi tíu árum eftir greiningu.Krabbameinsleit Sé fjölskyldusaga sterk um krabbamein í blöðruhálskirtli er mælt með að karlmenn láti fylgjast með blöðruhálskirtlinum allt frá fimmtugsaldri. Hvorki er þó mælt með eða á móti almennri skipulagðri leit. Karlmenn geta óskað eftir skimun en þá skiptir máli að þeir hafi fengið upplýsingar um kosti og galla hennar. Þeir sem meta kostina fleiri geta óskað eftir rannsókn. Við skimun hjá sérfræðingi er blöðruhálskirtillinn þreifaður og blóðsýni tekið sem mælir svokallað PSA-gildi. Hægt er að óska eftir slíkri blóðrannsókn á öllum heilsugæslustöðvum. Kostir og gallar PSA-prófa Læknum er skylt að upplýsa um kosti og galla PSA-prófa áður en þau eru tekin. Hátt PSA-gildi getur verið vísbending um æxli, en er þó langt frá því nægjanlegt fyrir greiningu. PSA-gildi getur mælst lágt og aðrir sjúkdómar en krabbamein geta orsakað hátt PSA-gildi. Þá er staðbundið krabbamein í blöðruhálskirtli sjaldnast lífshættulegt en meðferð getur haft í för með sér margs konar aukaverkanir. Um þetta ber læknum að upplýsa, en sænskar rannsóknir sýna að mikill misbrestur sé á því. Val á meðferð Hafi krabbamein í blöðruhálskirtli dreift sér út fyrir kirtilinn, er það nær alltaf meðhöndlað. Læknum ber að upplýsa um hugsanlegar aukaverkanir geislunar og skurðaðgerðar. Rannsóknir sýna að árangur þessara tveggja meðferðaleiða er svipaður, en aukaverkanir ólíkar. Virkt eftirlit Sé krabbameinið staðbundið og góðkynja er ekki víst að róttæk meðferð sem miðar að því að útrýma meininu sé besta lausnin. Í sumum tilfellum er betra að fylgjast með þróun meinsins með reglulegu eftirliti, svokölluðu „virku eftirliti“. Ef meinið sýnir merki um að ágerast er læknandi meðferð boðin. Við fyrstu greiningu eru lífslíkur þeirra sem velja virkt eftirlit sambærilegar við lífslíkur þeirra sem velja skurðaðgerð eða geislameðferð. Lífsgæði eða lífslíkur Algengustu aukaverkanirnar geislunar eða skurðaðgerðar eru þvagleki, meltingarvandamál og ristruflanir. Allt hefur þetta áhrif á lífsgæði. Ristruflanir hafa mikil áhrif á flesta sem eru kynferðislega virkir við greiningu. Rannsókn á slembiúrtaki 50-80 ára karla sýndi að 20% myndu aldrei fara í meðferð við staðbundnu krabbameini ef veruleg hætta væri á varanlegum áhrifum á kyngetu þeirra. Hins vegar myndu 40% karlanna alltaf kjósa slíka meðferð, óháð aukaverkunum, ef líkur væru á því að lækna krabbameinið og 40% vildu vita hvort lífslíkur þeirra myndu aukast um minnst áratug áður en þeir tækju afstöðu til meðferðar. Ráðstefna um blöðruhálskirtilskrabbamein Í dag, fimmtudaginn 15. mars, heldur Krabbameinsfélagið örráðstefnu um krabbamein í blöðruhálskirtli. Ráðstefnan er hluti af Mottumars, árlegu fræðslu- og fjáröflunarátaki félagsins. Meðal þess sem safnað er fyrir er þróun rafræns spurningaprófs um kosti og galla PSA-skimunarprófs. Sokkar eru seldir um allt land til styrktar átakinu og eru landsmenn hvattir til að kaupa sokka og klæðast þeim á Mottudaginn, föstudaginn 16. mars.Höfundur er fræðslufulltrúi hjá Krabbameinsfélaginu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Sjá meira
Krabbamein í blöðruhálskirtli er algengasta krabbamein karla á Íslandi. Árlega greinast um 200 karlar og er meðalaldur um 67 ár. Af þeim sem greinast eru tveir þriðju með staðbundið mein í blöðruhálskirtlinum. Mikill meirihluti þeirra sem greinast deyr ekki af völdum þessa staðbundna meins og um það bil 80% eru á lífi tíu árum eftir greiningu.Krabbameinsleit Sé fjölskyldusaga sterk um krabbamein í blöðruhálskirtli er mælt með að karlmenn láti fylgjast með blöðruhálskirtlinum allt frá fimmtugsaldri. Hvorki er þó mælt með eða á móti almennri skipulagðri leit. Karlmenn geta óskað eftir skimun en þá skiptir máli að þeir hafi fengið upplýsingar um kosti og galla hennar. Þeir sem meta kostina fleiri geta óskað eftir rannsókn. Við skimun hjá sérfræðingi er blöðruhálskirtillinn þreifaður og blóðsýni tekið sem mælir svokallað PSA-gildi. Hægt er að óska eftir slíkri blóðrannsókn á öllum heilsugæslustöðvum. Kostir og gallar PSA-prófa Læknum er skylt að upplýsa um kosti og galla PSA-prófa áður en þau eru tekin. Hátt PSA-gildi getur verið vísbending um æxli, en er þó langt frá því nægjanlegt fyrir greiningu. PSA-gildi getur mælst lágt og aðrir sjúkdómar en krabbamein geta orsakað hátt PSA-gildi. Þá er staðbundið krabbamein í blöðruhálskirtli sjaldnast lífshættulegt en meðferð getur haft í för með sér margs konar aukaverkanir. Um þetta ber læknum að upplýsa, en sænskar rannsóknir sýna að mikill misbrestur sé á því. Val á meðferð Hafi krabbamein í blöðruhálskirtli dreift sér út fyrir kirtilinn, er það nær alltaf meðhöndlað. Læknum ber að upplýsa um hugsanlegar aukaverkanir geislunar og skurðaðgerðar. Rannsóknir sýna að árangur þessara tveggja meðferðaleiða er svipaður, en aukaverkanir ólíkar. Virkt eftirlit Sé krabbameinið staðbundið og góðkynja er ekki víst að róttæk meðferð sem miðar að því að útrýma meininu sé besta lausnin. Í sumum tilfellum er betra að fylgjast með þróun meinsins með reglulegu eftirliti, svokölluðu „virku eftirliti“. Ef meinið sýnir merki um að ágerast er læknandi meðferð boðin. Við fyrstu greiningu eru lífslíkur þeirra sem velja virkt eftirlit sambærilegar við lífslíkur þeirra sem velja skurðaðgerð eða geislameðferð. Lífsgæði eða lífslíkur Algengustu aukaverkanirnar geislunar eða skurðaðgerðar eru þvagleki, meltingarvandamál og ristruflanir. Allt hefur þetta áhrif á lífsgæði. Ristruflanir hafa mikil áhrif á flesta sem eru kynferðislega virkir við greiningu. Rannsókn á slembiúrtaki 50-80 ára karla sýndi að 20% myndu aldrei fara í meðferð við staðbundnu krabbameini ef veruleg hætta væri á varanlegum áhrifum á kyngetu þeirra. Hins vegar myndu 40% karlanna alltaf kjósa slíka meðferð, óháð aukaverkunum, ef líkur væru á því að lækna krabbameinið og 40% vildu vita hvort lífslíkur þeirra myndu aukast um minnst áratug áður en þeir tækju afstöðu til meðferðar. Ráðstefna um blöðruhálskirtilskrabbamein Í dag, fimmtudaginn 15. mars, heldur Krabbameinsfélagið örráðstefnu um krabbamein í blöðruhálskirtli. Ráðstefnan er hluti af Mottumars, árlegu fræðslu- og fjáröflunarátaki félagsins. Meðal þess sem safnað er fyrir er þróun rafræns spurningaprófs um kosti og galla PSA-skimunarprófs. Sokkar eru seldir um allt land til styrktar átakinu og eru landsmenn hvattir til að kaupa sokka og klæðast þeim á Mottudaginn, föstudaginn 16. mars.Höfundur er fræðslufulltrúi hjá Krabbameinsfélaginu
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun