Hreppaflutningar eldri borgara Alda Björk Valdimarsdóttir skrifar 9. desember 2017 11:00 Kristjana Guðjónsdóttir, sjúkraliði með sérnám í öldrunarhjúkrun, sendir aðstandendum aldraðra tóninn í grein sinni, „Umönnun við aldraða á Akranesi til fyrirmyndar“ sem birtist á vef Vísis 7. desember síðastliðinn og finnst ekkert athugavert við það að aldraðir Reykvíkingar séu sendir á hjúkrunar- og dvalarheimili úti á landi. Hún segir „erfitt að skilja að það sé almennt ofviða fólki á besta aldri sem býr á höfuðborgarsvæðinu að heimsækja aldraða ættingja sína á hjúkrunarheimili, t.d. á Akranesi.“ Mikilvægt er að árétta það góða starf sem heilbrigðisstarfsfólk um land allt sinnir af alúð við erfið skilyrði. En við erum auðugt samfélag og það hlýtur að vera sjálfsagður réttur allra þeirra sem komnir eru til ára sinna að fá sína aðhlynningu sem næst fjölskyldu og ættingjum. Það er kominn upp stór vandi í umönnun aldraðra á höfuðborgarsvæðinu. Þrýstingurinn innan heilbrigðiskerfisins er ekki aðeins á það að aldrað fólk sem er að bíða eftir hjúkrunarheimili sé flutt út á land heldur er það sama gert við aldrað fólk sem er með banvænan sjúkdóm og liggur banaleguna. Þurfum við ekki að huga að rétti þessa fólks? Þurfum við sem samfélag ekki að tryggja að það fái að eyða síðustu vikum lífs síns með fjölskyldu sinni og vinum? Í október síðastliðnum setti heilbrigðisstarfsfólk á Landspítalanum mikinn þrýsting á fjölskyldu mína um að pabbi, sem var 87 ára gamall og hafði greinst með krabbamein á lokastigi, yrði fluttur á Akranes. Í Reykjavík virtust allar dyr lokaðar. Við komumst að því að biðdeildin fyrir aldraða sem starfrækt hafði verið á Landakotsspítala væri nú orðin að endurhæfingarstöð fyrir hressara fólk sem færi heim til sín við lok meðferðar. Svipaða sögu er að segja um svokallaða hvíldarinnlögn því þangað kemst einvörðungu fólk sem er á leiðinni heim til sín. Er ekki eitthvað skakkt í kerfi þar sem gamalt fólk sem ekki getur bjargað sér sjálft er sent út á land en þeir sem eru hressari hafa forgang á vist innan höfuðborgarsvæðisins? Væri ekki skynsamlegra að snúa þessu við og senda þá sem eru frískari út á land í endurhæfingu en láta þá sem ekki eiga langt eftir hafa forgang að vist í Reykjavík ef heimili þeirra er þar? Svona uppstokkanir ættu þó bara að vera tímabundnar lausnir því það er svo sannarlega kominn tími á fleiri hjúkrunarheimili í Reykjavík. Lausnin sem kerfið bauð upp á í tilfelli pabba var að senda hann út á land; hann átti þá tvær vikur eftir ólifaðar. Kristjana er ósátt við alla gagnrýni á hreppaflutninga og segir í pistli sínum: „Ættingjar sem þannig tala á opinberum vettvangi og gera kröfur á hið opinbera mættu einnig huga að því hvort þeir beri ekki einnig einhverja ábyrgð á því að ævikvöld foreldra eða annarra nákominna verði með sómasamlegum hætti.“ Við fundum greinilega fyrir þessari kröfu hjá heilbrigðisstarfsfólki sem vildi að pabbi færi heim til sín aftur, en þegar við bentum á að hann væri of veikur var okkur sagt að það væri laust pláss úti á landi. Pabbi fór ekki á Akranes, líklega vegna harðra mótmæla barna hans. Hann var þess í stað sendur á Líknardeildina í Kópavogi þar sem hann lést 8 dögum síðar í faðmi fjölskyldunnar eftir góða aðhlynningu starfsfólks þar. Ef pabbi hefði verið sendur út á land, efast ég ekki um að síðustu dagar hans hefðu skilið eftir sig djúp sálræn ör hjá börnum hans og orðið honum áfall. Við hefðum ekki getað verið hjá honum, kvatt hann á þann hátt sem við gerðum og sýnt honum stuðning og ást eins og við gátum á Líknardeildinni. Sorgarferlið eftir andlát hans hefði verið annarskonar – kveðjustundirnar þrungnar erfiðum tilfinningum um að hann væri svona langt í burtu frá okkur. Góð aðhlynning starfsfólkins á Akranesi hefði ekki komið í veg fyrir slíkar tilfinningar. Með því að senda aldrað fólk sem á stutt eftir út á land er kerfið að svipta ættingjana þeirri gefandi ábyrgð sem flest börn vilja taka á foreldrum sínum. Slíkt kerfi er ekki að þjóna manneskjunni og geðrænum þörfum hennar jafnvel þótt ókunnugt starfsfólk standi sig vel og aðstæður á hjúkrunarheimilum séu til fyrirmyndar. Slíkt kerfi stendur fyrir aðskilnaði eldri borgara frá börnum sínum á ögurstundu í lífi þeirra allra.Alda Björk Valdimarsdóttirdósent í Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson Skoðun Skoðun Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Enn og aftur sumarlokun hjá SÁÁ Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Fjárveitingar til vegamála standast engan samanburð Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson skrifar Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Kristjana Guðjónsdóttir, sjúkraliði með sérnám í öldrunarhjúkrun, sendir aðstandendum aldraðra tóninn í grein sinni, „Umönnun við aldraða á Akranesi til fyrirmyndar“ sem birtist á vef Vísis 7. desember síðastliðinn og finnst ekkert athugavert við það að aldraðir Reykvíkingar séu sendir á hjúkrunar- og dvalarheimili úti á landi. Hún segir „erfitt að skilja að það sé almennt ofviða fólki á besta aldri sem býr á höfuðborgarsvæðinu að heimsækja aldraða ættingja sína á hjúkrunarheimili, t.d. á Akranesi.“ Mikilvægt er að árétta það góða starf sem heilbrigðisstarfsfólk um land allt sinnir af alúð við erfið skilyrði. En við erum auðugt samfélag og það hlýtur að vera sjálfsagður réttur allra þeirra sem komnir eru til ára sinna að fá sína aðhlynningu sem næst fjölskyldu og ættingjum. Það er kominn upp stór vandi í umönnun aldraðra á höfuðborgarsvæðinu. Þrýstingurinn innan heilbrigðiskerfisins er ekki aðeins á það að aldrað fólk sem er að bíða eftir hjúkrunarheimili sé flutt út á land heldur er það sama gert við aldrað fólk sem er með banvænan sjúkdóm og liggur banaleguna. Þurfum við ekki að huga að rétti þessa fólks? Þurfum við sem samfélag ekki að tryggja að það fái að eyða síðustu vikum lífs síns með fjölskyldu sinni og vinum? Í október síðastliðnum setti heilbrigðisstarfsfólk á Landspítalanum mikinn þrýsting á fjölskyldu mína um að pabbi, sem var 87 ára gamall og hafði greinst með krabbamein á lokastigi, yrði fluttur á Akranes. Í Reykjavík virtust allar dyr lokaðar. Við komumst að því að biðdeildin fyrir aldraða sem starfrækt hafði verið á Landakotsspítala væri nú orðin að endurhæfingarstöð fyrir hressara fólk sem færi heim til sín við lok meðferðar. Svipaða sögu er að segja um svokallaða hvíldarinnlögn því þangað kemst einvörðungu fólk sem er á leiðinni heim til sín. Er ekki eitthvað skakkt í kerfi þar sem gamalt fólk sem ekki getur bjargað sér sjálft er sent út á land en þeir sem eru hressari hafa forgang á vist innan höfuðborgarsvæðisins? Væri ekki skynsamlegra að snúa þessu við og senda þá sem eru frískari út á land í endurhæfingu en láta þá sem ekki eiga langt eftir hafa forgang að vist í Reykjavík ef heimili þeirra er þar? Svona uppstokkanir ættu þó bara að vera tímabundnar lausnir því það er svo sannarlega kominn tími á fleiri hjúkrunarheimili í Reykjavík. Lausnin sem kerfið bauð upp á í tilfelli pabba var að senda hann út á land; hann átti þá tvær vikur eftir ólifaðar. Kristjana er ósátt við alla gagnrýni á hreppaflutninga og segir í pistli sínum: „Ættingjar sem þannig tala á opinberum vettvangi og gera kröfur á hið opinbera mættu einnig huga að því hvort þeir beri ekki einnig einhverja ábyrgð á því að ævikvöld foreldra eða annarra nákominna verði með sómasamlegum hætti.“ Við fundum greinilega fyrir þessari kröfu hjá heilbrigðisstarfsfólki sem vildi að pabbi færi heim til sín aftur, en þegar við bentum á að hann væri of veikur var okkur sagt að það væri laust pláss úti á landi. Pabbi fór ekki á Akranes, líklega vegna harðra mótmæla barna hans. Hann var þess í stað sendur á Líknardeildina í Kópavogi þar sem hann lést 8 dögum síðar í faðmi fjölskyldunnar eftir góða aðhlynningu starfsfólks þar. Ef pabbi hefði verið sendur út á land, efast ég ekki um að síðustu dagar hans hefðu skilið eftir sig djúp sálræn ör hjá börnum hans og orðið honum áfall. Við hefðum ekki getað verið hjá honum, kvatt hann á þann hátt sem við gerðum og sýnt honum stuðning og ást eins og við gátum á Líknardeildinni. Sorgarferlið eftir andlát hans hefði verið annarskonar – kveðjustundirnar þrungnar erfiðum tilfinningum um að hann væri svona langt í burtu frá okkur. Góð aðhlynning starfsfólkins á Akranesi hefði ekki komið í veg fyrir slíkar tilfinningar. Með því að senda aldrað fólk sem á stutt eftir út á land er kerfið að svipta ættingjana þeirri gefandi ábyrgð sem flest börn vilja taka á foreldrum sínum. Slíkt kerfi er ekki að þjóna manneskjunni og geðrænum þörfum hennar jafnvel þótt ókunnugt starfsfólk standi sig vel og aðstæður á hjúkrunarheimilum séu til fyrirmyndar. Slíkt kerfi stendur fyrir aðskilnaði eldri borgara frá börnum sínum á ögurstundu í lífi þeirra allra.Alda Björk Valdimarsdóttirdósent í Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands.
Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar