Barnabókin er svarið Gunnar Helgason skrifar 16. október 2017 09:00 Miðvikudaginn 4. október s.l. var haldið málþing undir nafninu: Barnabókin er svarið. Það var haldið af mjög góðri ástæðu og í raun mjög mikilvægri. Ráðhús Reykjavíkur fylltist út að dyrum af kennurum, bókasafnsfræðingum, barnabókahöfundum, útgefendum og einni stjórnmálakonu. Við sem stóðum að málþinginu (RSÍ, SÍUNG, Menntamálastofnun og Bókmenntaborgin Reykjavík) töldum málefnið þarft og vorum því himinlifandi yfir mætingunni. En af hverju var málþingið haldið? Og hverjar voru niðurstöðurnar? Það var á vordögum að við, nokkrir barnabókahöfundar endurvöktum samtök okkar barna- og unglingabókahöfunda, seim heita SÍUNG. Við gerðum það vegna þess að okkur lá svolítið á hjarta. Við vorum meira að segja frekar æst. Eða ég var það að minnsta kosti. Það var nefnilega þannig að alveg frá því að PISA niðurstöðurnar birtust síðasta vetur fór af stað mikil og þörf umræða um stöðu læsis og lesturs og menntunarárangur barnanna okkar í beinu framhaldi. Já, og líka um útrýmingarhættu íslenskunnar. Sérfræðingar og stjórnmálamenn tjáðu sig í ræðu eða riti hver á fætur öðrum, en engum þeirra datt í hug að nefna tækið sem þarf að nota til að efla lestraráhuga barnanna okkar. Engum datt í hug að tala um barnabókina. Það er eins og að horfa á fisk og vilja veiða hann, skrifa síðan langa grein um það af hverju við getum ekki veitt þennan fisk en sjáum ekki og nefnum ekki togarann sem er við hliðina á okkur. Því ákváðum við í SÍUNG að blanda okkur og barnabókinni í umræðuna. Við ákváðum að setja barnabókina á oddinn. Það hefur semsagt mikið verið rætt um það af hverju börnunum okkar er að fara aftur í lestri og námsárangri og af hverju bóksala minnkar. Er það af því að við, fullorðnu fyrirmyndirnar, erum sjálf hætt að lesa annað en það sem stendur á símanum okkar eða tölvunni? Er kannski of mikið einblínt á það neikvæða þannig að börnin okkar eru farin að trúa því sjálf að þau séu ömurleg? Eða liggur vandinn hjá hinu opinbera? Þarf að bæta aðbúnað bókarinnar? Ratar hún til barnanna? Svör við þessum spurningum komu fram á málþinginu. Til dæmis að það eru engin lög um skólabókasöfn landsins önnur en að þau eigi eiginlega að vera til. Það er algerlega undir hælinn lagt og fer eftir geðþótta skólastjóranna hvort og þá hve mikið fé bókasöfnin fá til bókakaupa. Sum bókasöfn geta aldrei keypt nýjar bækur. Þannig rata bækurnar ekki til lesendanna. Það kom sömuleiðis fram að við Íslendingar framleiðum of fáar barnabækur fyrir þá sem virkilegan áhuga hafa á lestri. Það kom líka fram að Norðmenn líta á tungumálið sitt sem mál í útrýmingarhættu. Þeir eru 5.234.252. Við erum 334.252. Það munar ekki nema 4,9 milljónum manna. Þeir kaupa allar góðar barnabækur í ákveðnu upplagi til að setja á bókasöfnin. Þannig verður útgáfan öruggari og fleiri góðir höfundar nenna að skrifa fyrir börn því það borgar sig allt í einu. Fyrir skömu var ráðist í Þjóðarsáttmála um læsi, gerð var hvítbók og allskonar. Ingó veðurguð var ráðinn til að syngja „Það er gott að lesa“ og okkur rithöfundum var ekki skemmt. Þarna var ráðinn maðurinn sem hvað hæst hrópaði að rithöfundalaun séu rugl. Reyndar má geta þess að í vor og fram á haust hefur mikil samvinna átt sér stað á milli Menntamálastofnunar og SÍUNG og annarra er vinna að þessum málum. Þannig að Menntamálastofnun er lykilstofnun sem á frumkvæði að kröftugum samstarfsverkefnum. En við ættum kannski að tala saman um það hvað rithöfundalaun geta gert fyrir barnabókahöfunda og börnin í þessu landi og þá um leið fyrir íslenskuna? Reyndar er mín skoðun sú að það ætti að stækka sjóð rithöfundalauna og eyrnamerkja hluta hans barnabókahöfundum. Það er eitthvað svo augljós og einföld aðgerð! Er það ekki? Gestir málþingsins voru mér sammála og þar voru allir helstu sérfræðingar landsins á þessu sviði. Þarna var fólk frá Menntamálastofnun og Miðstöð skólaþróunar, skólastjórar og barnasálfræðingar og allir voru sammála um þetta atriði. Það hefði verið frábært að sjá frambjóðendur til Alþingis á þessu málþingi en þeir hafa sennilega verið uppteknir við eitthvað merkilegra en framtíð barnanna okkar. Þeir sáu sér að minnsta kosti engan hag í því að koma og hlusta á þá sem töluðu á málþinginu. Þrátt fyrir það að hafa margir hverjir skrifað blaðagreinar um þessi mál, eins og Lilja Alfreðsdóttir gerði hér um daginn þegar hún sagðist vilja afnema virðisaukaskattinn af bókum. (Sem er alveg stórkostlegt hjá henni og algerlega nauðsynlegt.) Af hverju er stjórnmálamönnum (nema einni konu) alveg sama um framgang íslenskunnar, menntunar og læsis? Þeim er það sennilega ekki en stundum verður maður að taka sterkt til orða. Til að hjálpa þeim og þér, lesandi góður, ákvað ég að taka saman niðurstöður málþingsins og birta hér. Þetta er það sem yfir 200 sérfræðingar í þessu máli vilja að þið sem komist á þing eftir tvær vikur ákveðið og gerið: 1. Börn og unglingar verða að hafa aðgang að bókum. 2. Það verður að efla skólabókasöfn með lögum, reglugerðum og peningaframlögum. Þetta má ekki vera háð ráðherraskiptum. 3. Það verður að efla útgáfu barnabóka með því að kaupa lágmarksupplag góðra bóka sem dreifast svo á bókasöfnin. 4. Það verður að auka framlög í launasjóð rithöfunda og myndskreyta. Viðbótin verður eyrnamerkt þeim sem skrifa og myndskrifa fyrir börn og unglinga. 5. Það verður að setja yndislestur á stundarskrá í skólum. Börn verða að fá frið til að lesa. 6. Foreldrar og kennarar verða að vera lestrarfyrirmyndir. Ungur nemur hvað gamall temur. 7. Samstarf allra aðila er lykilatriði. Menntamálastofnun, SÍUNG, Rithöfundasambandið, Félag íslenskra bókaútgefenda, KrakkaRÚV, Heimili og skóli, Reykjavík Bókmenntaborg UNESCO, kennarar, foreldrar, sveitarfélögin, Miðstöð skólaþróunar, háskólarnir, Alþingi, Menntamálaráðuneytið: allir verða að vinna saman. 8. BARNABÓKIN ER SVARIÐ! Málþingið var aðeins fyrsta skrefið í því að setja barnabókina á oddinn til að efla börnin okkar, lestur, læsi og íslenskuna. Nú á næstu vikum fer til dæmis af stað mikil dagskrá á KrakkaRÚV sem miðar að þessu. Grasrótin iðar og nú þurfa stjórnmálin að vakna.Höfundur er leikari, rithöfundur og formaður SÍUNG Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Íslenska á tækniöld Menning Mest lesið Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Sjá meira
Miðvikudaginn 4. október s.l. var haldið málþing undir nafninu: Barnabókin er svarið. Það var haldið af mjög góðri ástæðu og í raun mjög mikilvægri. Ráðhús Reykjavíkur fylltist út að dyrum af kennurum, bókasafnsfræðingum, barnabókahöfundum, útgefendum og einni stjórnmálakonu. Við sem stóðum að málþinginu (RSÍ, SÍUNG, Menntamálastofnun og Bókmenntaborgin Reykjavík) töldum málefnið þarft og vorum því himinlifandi yfir mætingunni. En af hverju var málþingið haldið? Og hverjar voru niðurstöðurnar? Það var á vordögum að við, nokkrir barnabókahöfundar endurvöktum samtök okkar barna- og unglingabókahöfunda, seim heita SÍUNG. Við gerðum það vegna þess að okkur lá svolítið á hjarta. Við vorum meira að segja frekar æst. Eða ég var það að minnsta kosti. Það var nefnilega þannig að alveg frá því að PISA niðurstöðurnar birtust síðasta vetur fór af stað mikil og þörf umræða um stöðu læsis og lesturs og menntunarárangur barnanna okkar í beinu framhaldi. Já, og líka um útrýmingarhættu íslenskunnar. Sérfræðingar og stjórnmálamenn tjáðu sig í ræðu eða riti hver á fætur öðrum, en engum þeirra datt í hug að nefna tækið sem þarf að nota til að efla lestraráhuga barnanna okkar. Engum datt í hug að tala um barnabókina. Það er eins og að horfa á fisk og vilja veiða hann, skrifa síðan langa grein um það af hverju við getum ekki veitt þennan fisk en sjáum ekki og nefnum ekki togarann sem er við hliðina á okkur. Því ákváðum við í SÍUNG að blanda okkur og barnabókinni í umræðuna. Við ákváðum að setja barnabókina á oddinn. Það hefur semsagt mikið verið rætt um það af hverju börnunum okkar er að fara aftur í lestri og námsárangri og af hverju bóksala minnkar. Er það af því að við, fullorðnu fyrirmyndirnar, erum sjálf hætt að lesa annað en það sem stendur á símanum okkar eða tölvunni? Er kannski of mikið einblínt á það neikvæða þannig að börnin okkar eru farin að trúa því sjálf að þau séu ömurleg? Eða liggur vandinn hjá hinu opinbera? Þarf að bæta aðbúnað bókarinnar? Ratar hún til barnanna? Svör við þessum spurningum komu fram á málþinginu. Til dæmis að það eru engin lög um skólabókasöfn landsins önnur en að þau eigi eiginlega að vera til. Það er algerlega undir hælinn lagt og fer eftir geðþótta skólastjóranna hvort og þá hve mikið fé bókasöfnin fá til bókakaupa. Sum bókasöfn geta aldrei keypt nýjar bækur. Þannig rata bækurnar ekki til lesendanna. Það kom sömuleiðis fram að við Íslendingar framleiðum of fáar barnabækur fyrir þá sem virkilegan áhuga hafa á lestri. Það kom líka fram að Norðmenn líta á tungumálið sitt sem mál í útrýmingarhættu. Þeir eru 5.234.252. Við erum 334.252. Það munar ekki nema 4,9 milljónum manna. Þeir kaupa allar góðar barnabækur í ákveðnu upplagi til að setja á bókasöfnin. Þannig verður útgáfan öruggari og fleiri góðir höfundar nenna að skrifa fyrir börn því það borgar sig allt í einu. Fyrir skömu var ráðist í Þjóðarsáttmála um læsi, gerð var hvítbók og allskonar. Ingó veðurguð var ráðinn til að syngja „Það er gott að lesa“ og okkur rithöfundum var ekki skemmt. Þarna var ráðinn maðurinn sem hvað hæst hrópaði að rithöfundalaun séu rugl. Reyndar má geta þess að í vor og fram á haust hefur mikil samvinna átt sér stað á milli Menntamálastofnunar og SÍUNG og annarra er vinna að þessum málum. Þannig að Menntamálastofnun er lykilstofnun sem á frumkvæði að kröftugum samstarfsverkefnum. En við ættum kannski að tala saman um það hvað rithöfundalaun geta gert fyrir barnabókahöfunda og börnin í þessu landi og þá um leið fyrir íslenskuna? Reyndar er mín skoðun sú að það ætti að stækka sjóð rithöfundalauna og eyrnamerkja hluta hans barnabókahöfundum. Það er eitthvað svo augljós og einföld aðgerð! Er það ekki? Gestir málþingsins voru mér sammála og þar voru allir helstu sérfræðingar landsins á þessu sviði. Þarna var fólk frá Menntamálastofnun og Miðstöð skólaþróunar, skólastjórar og barnasálfræðingar og allir voru sammála um þetta atriði. Það hefði verið frábært að sjá frambjóðendur til Alþingis á þessu málþingi en þeir hafa sennilega verið uppteknir við eitthvað merkilegra en framtíð barnanna okkar. Þeir sáu sér að minnsta kosti engan hag í því að koma og hlusta á þá sem töluðu á málþinginu. Þrátt fyrir það að hafa margir hverjir skrifað blaðagreinar um þessi mál, eins og Lilja Alfreðsdóttir gerði hér um daginn þegar hún sagðist vilja afnema virðisaukaskattinn af bókum. (Sem er alveg stórkostlegt hjá henni og algerlega nauðsynlegt.) Af hverju er stjórnmálamönnum (nema einni konu) alveg sama um framgang íslenskunnar, menntunar og læsis? Þeim er það sennilega ekki en stundum verður maður að taka sterkt til orða. Til að hjálpa þeim og þér, lesandi góður, ákvað ég að taka saman niðurstöður málþingsins og birta hér. Þetta er það sem yfir 200 sérfræðingar í þessu máli vilja að þið sem komist á þing eftir tvær vikur ákveðið og gerið: 1. Börn og unglingar verða að hafa aðgang að bókum. 2. Það verður að efla skólabókasöfn með lögum, reglugerðum og peningaframlögum. Þetta má ekki vera háð ráðherraskiptum. 3. Það verður að efla útgáfu barnabóka með því að kaupa lágmarksupplag góðra bóka sem dreifast svo á bókasöfnin. 4. Það verður að auka framlög í launasjóð rithöfunda og myndskreyta. Viðbótin verður eyrnamerkt þeim sem skrifa og myndskrifa fyrir börn og unglinga. 5. Það verður að setja yndislestur á stundarskrá í skólum. Börn verða að fá frið til að lesa. 6. Foreldrar og kennarar verða að vera lestrarfyrirmyndir. Ungur nemur hvað gamall temur. 7. Samstarf allra aðila er lykilatriði. Menntamálastofnun, SÍUNG, Rithöfundasambandið, Félag íslenskra bókaútgefenda, KrakkaRÚV, Heimili og skóli, Reykjavík Bókmenntaborg UNESCO, kennarar, foreldrar, sveitarfélögin, Miðstöð skólaþróunar, háskólarnir, Alþingi, Menntamálaráðuneytið: allir verða að vinna saman. 8. BARNABÓKIN ER SVARIÐ! Málþingið var aðeins fyrsta skrefið í því að setja barnabókina á oddinn til að efla börnin okkar, lestur, læsi og íslenskuna. Nú á næstu vikum fer til dæmis af stað mikil dagskrá á KrakkaRÚV sem miðar að þessu. Grasrótin iðar og nú þurfa stjórnmálin að vakna.Höfundur er leikari, rithöfundur og formaður SÍUNG
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar