Sníkjudýr Þorvaldur Örn Árnason skrifar 3. maí 2017 07:00 Heimurinn er fullur af sníkjudýrum (parasites). Fyrst koma upp í hugann lýs og flær sem geta lifað á fólki, sogið úr manni blóð og valdið óþægindum og leiðindum. Flest dýr geta orðið fyrir barðinu á einhverju sníkjudýri sem sýgur úr þeim næringu án þess að gefa neitt brúklegt til baka. Sá sem hýsir og fóðrar sníkjudýr kallast þá hýsill (host). Stundum ganga sníkjudýr af hýsli sínum dauðum en náttúran hefur þó komið því þannig fyrir að hýslar lifa flestir af þó þeir verði fyrir tjóni, enda skammgóður vermir fyrir sníkjudýrið að ganga af hýsli sínum dauðum. Sníkjudýrafræði er grein innan líffræði og hér á landi hafa sníkjudýrarannsóknir einkum farið fram á rannsóknastöðinni að Keldum. Menn geta líka verið sníkjudýr og sníkja þá af öðrum mönnum. Oftast gerir fórnarlambið sér ekki grein fyrir því enda getur sníkillinn verið víðsfjarri og á því orðið hýsill varla við. Í Orðabók Menningarsjóðs eru mennsk sníkjudýr skilgreind þannig: „Maður sem lifir sníkjulífi á öðrum eða samfélagsheildinni.“ Kannski er það allt sem segja þarf. Það sem mannleg sníkjudýr soga til sín og safna að sér er oft nefnt auður eða ríkidæmi og sníkjudýrin þá gjarna auðmenn. Svo eru líka gráðug sníkjudýr sem safna ekki auði heldur sóa auðæfunum jafnóðum í ýmiss konar neyslu og óhóf. Nú á dögum eru arður og okurvextir helstu tæki mannlegra sníkjudýra til að lifa á öðrum, og þau ganga svo nærri fórnarlömbunum að mörg þeirra líða skort og eru jafnvel við dauðans dyr. Sjálfur er ég sníkjudýr þó í litlum mæli sé. Ég erfði hlutabréf í fyrirtæki sem faðir minn byggði upp fyrir hálfri öld. Þetta bréf (sem er reyndar ekki bréf lengur heldur tala í tölvum bankakerfisins) er opinberlega skráð 12.000 kr. en samt gæti ég selt það á hundruð þúsunda (á 28-földu verði!). Svona lág skráning kemur sér vel fyrir þá sem mikið eiga og gætu lent í auðlegðarskatti, þá reiknast sá skattur af 12.000 kr. og yrði ekki hár.Fá milljónir án fyrirhafnar En er ég sníkjudýr þó ég eigi svona bréf? Jú reyndar, því árlega fæ ég greiddan arð af því án allrar fyrirhafnar, kr. 25.643 nú í ár. Þetta er arður af agnarsmáum hlut í viðkomandi fyrirtæki þannig að önnur sníkjudýr fá milljónir sendar heim árlega án fyrirhafnar. Lúsin þarf að hafa fyrir því að sjúga blóð, en ekki þessi sníkjudýr. Fórnarlömbin sem sníkt er af eru í þessu tilviki viðskiptavinir fyrirtækisins, sem er tryggingafyrirtæki. Hluti af iðgjöldum sem þeir greiða fer í veski okkar sem sníkjum á því. Fyrir u.þ.b. 20 árum var ég sníkjudýr af annarri tegund. Þá átti ég svokallað húsbréf um tíma og fékk til mín þá vexti og verðbætur sem lántakandi húsnæðisláns greiddi. Þetta var drjúgur peningur sem ég þurfti ekki að hafa fyrir. Síðan seldi ég þetta bréf þegar ég keypti íbúð og sá sem keypti bréfið gat haldið áfram sníkjum í krafti þess. Þarna var ég um tíma eins konar banki, örlítill að vísu, en bankarnir eru stórvirk sníkjudýr sem flest okkar fá að finna fyrir. Eigendur banka fá til sín það sem þeir reita af viðskiptavinunum í formi okurvaxta og verðbóta. Síðan í hruni hefur mest af þessum ránsfeng runnið í okkar sameiginlega ríkissjóð (sem nú er stjórnað af háþróuðum sníkjudýrum). Nú stendur til að selja hluti ríkisins í bönkunum svo valdir einstaklingar fái þar feitar sníkjur. Þriðja aðferð mannlegra sníkjudýra (sem ég hef ekki stundað) er að hafa fólk í vinnu á launum sem varla duga fórnarlambinu til að skrimta, en sníkjudýr verða spikfeit af. Nú hefur lúsum og flóm sem sníkja á mönnum að mestu verið útrýmt hér á landi með hreinlæti og eitri. En hvað getum við gert til að losna við þær mannlegu sníkjur sem hér hefur verið lýst? Í dýraríkinu er vel þekkt annars konar samband (symbiosis) ólíkra dýra þar sem báðir aðilar hagnast, nefnist samhjálp. Viðskipti manna eru þess konar ef báðir eru jafnréttháir og ekki hallast á annan. Til eru fyrirtæki, félög og stofnanir sem þjóna hagsmunum allra, en þeim hefur farið fækkandi vegna aukinna valda sníkjudýra sem öll dýrin hafa kosið yfir sig án þess að skilja afleiðingarnar. Hvað getum við gert til að efla samhjálp og útrýma sníkjum úr mannlegu samfélagi? Hjálp! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Lovísa Arnardóttir Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu Skoðun Skoðun Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Lovísa Arnardóttir skrifar Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Betur má ef duga skal Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir skrifar Skoðun Leið að hraðari innviðauppbyggingu Sölvi Sturluson skrifar Skoðun Viltu bjarga heiminum? Samfélagsdrifnar loftslagslausnir Inga Rós Antoníusdóttir skrifar Skoðun Hugleiðingar í aðdraganda kosninga Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson skrifar Skoðun Stuðningur við langtímakjarasamninga Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson skrifar Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Að læra nýtt tungumál og sýna þolinmæði Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Að rækta garðinn sinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Dánaraðstoð og siðareglur lækna Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Umferðarreglur og öryggi fyrir Hjólað í vinnuna Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson skrifar Sjá meira
Heimurinn er fullur af sníkjudýrum (parasites). Fyrst koma upp í hugann lýs og flær sem geta lifað á fólki, sogið úr manni blóð og valdið óþægindum og leiðindum. Flest dýr geta orðið fyrir barðinu á einhverju sníkjudýri sem sýgur úr þeim næringu án þess að gefa neitt brúklegt til baka. Sá sem hýsir og fóðrar sníkjudýr kallast þá hýsill (host). Stundum ganga sníkjudýr af hýsli sínum dauðum en náttúran hefur þó komið því þannig fyrir að hýslar lifa flestir af þó þeir verði fyrir tjóni, enda skammgóður vermir fyrir sníkjudýrið að ganga af hýsli sínum dauðum. Sníkjudýrafræði er grein innan líffræði og hér á landi hafa sníkjudýrarannsóknir einkum farið fram á rannsóknastöðinni að Keldum. Menn geta líka verið sníkjudýr og sníkja þá af öðrum mönnum. Oftast gerir fórnarlambið sér ekki grein fyrir því enda getur sníkillinn verið víðsfjarri og á því orðið hýsill varla við. Í Orðabók Menningarsjóðs eru mennsk sníkjudýr skilgreind þannig: „Maður sem lifir sníkjulífi á öðrum eða samfélagsheildinni.“ Kannski er það allt sem segja þarf. Það sem mannleg sníkjudýr soga til sín og safna að sér er oft nefnt auður eða ríkidæmi og sníkjudýrin þá gjarna auðmenn. Svo eru líka gráðug sníkjudýr sem safna ekki auði heldur sóa auðæfunum jafnóðum í ýmiss konar neyslu og óhóf. Nú á dögum eru arður og okurvextir helstu tæki mannlegra sníkjudýra til að lifa á öðrum, og þau ganga svo nærri fórnarlömbunum að mörg þeirra líða skort og eru jafnvel við dauðans dyr. Sjálfur er ég sníkjudýr þó í litlum mæli sé. Ég erfði hlutabréf í fyrirtæki sem faðir minn byggði upp fyrir hálfri öld. Þetta bréf (sem er reyndar ekki bréf lengur heldur tala í tölvum bankakerfisins) er opinberlega skráð 12.000 kr. en samt gæti ég selt það á hundruð þúsunda (á 28-földu verði!). Svona lág skráning kemur sér vel fyrir þá sem mikið eiga og gætu lent í auðlegðarskatti, þá reiknast sá skattur af 12.000 kr. og yrði ekki hár.Fá milljónir án fyrirhafnar En er ég sníkjudýr þó ég eigi svona bréf? Jú reyndar, því árlega fæ ég greiddan arð af því án allrar fyrirhafnar, kr. 25.643 nú í ár. Þetta er arður af agnarsmáum hlut í viðkomandi fyrirtæki þannig að önnur sníkjudýr fá milljónir sendar heim árlega án fyrirhafnar. Lúsin þarf að hafa fyrir því að sjúga blóð, en ekki þessi sníkjudýr. Fórnarlömbin sem sníkt er af eru í þessu tilviki viðskiptavinir fyrirtækisins, sem er tryggingafyrirtæki. Hluti af iðgjöldum sem þeir greiða fer í veski okkar sem sníkjum á því. Fyrir u.þ.b. 20 árum var ég sníkjudýr af annarri tegund. Þá átti ég svokallað húsbréf um tíma og fékk til mín þá vexti og verðbætur sem lántakandi húsnæðisláns greiddi. Þetta var drjúgur peningur sem ég þurfti ekki að hafa fyrir. Síðan seldi ég þetta bréf þegar ég keypti íbúð og sá sem keypti bréfið gat haldið áfram sníkjum í krafti þess. Þarna var ég um tíma eins konar banki, örlítill að vísu, en bankarnir eru stórvirk sníkjudýr sem flest okkar fá að finna fyrir. Eigendur banka fá til sín það sem þeir reita af viðskiptavinunum í formi okurvaxta og verðbóta. Síðan í hruni hefur mest af þessum ránsfeng runnið í okkar sameiginlega ríkissjóð (sem nú er stjórnað af háþróuðum sníkjudýrum). Nú stendur til að selja hluti ríkisins í bönkunum svo valdir einstaklingar fái þar feitar sníkjur. Þriðja aðferð mannlegra sníkjudýra (sem ég hef ekki stundað) er að hafa fólk í vinnu á launum sem varla duga fórnarlambinu til að skrimta, en sníkjudýr verða spikfeit af. Nú hefur lúsum og flóm sem sníkja á mönnum að mestu verið útrýmt hér á landi með hreinlæti og eitri. En hvað getum við gert til að losna við þær mannlegu sníkjur sem hér hefur verið lýst? Í dýraríkinu er vel þekkt annars konar samband (symbiosis) ólíkra dýra þar sem báðir aðilar hagnast, nefnist samhjálp. Viðskipti manna eru þess konar ef báðir eru jafnréttháir og ekki hallast á annan. Til eru fyrirtæki, félög og stofnanir sem þjóna hagsmunum allra, en þeim hefur farið fækkandi vegna aukinna valda sníkjudýra sem öll dýrin hafa kosið yfir sig án þess að skilja afleiðingarnar. Hvað getum við gert til að efla samhjálp og útrýma sníkjum úr mannlegu samfélagi? Hjálp!
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Lovísa Arnardóttir Skoðun
Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Lovísa Arnardóttir skrifar
Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar
Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar
Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar
„Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Lovísa Arnardóttir Skoðun