Útópía í Marshallhúsinu Starkaður Sigurðarson skrifar 28. mars 2017 16:26 Listamaður var sá sem fann upp orðið útópía. Hinn pólitíski dýrlingur Sir Thomas More, fyrir fimmhundruð og einu ári, bjó orðið til. Þá hafa allir sínar hugmyndir um hvað það þýðir, en Íslendingar eru vel kunnugir sýndarveruleika útópíu. En beinþýtt úr grískunni, 'ou-topia', merkir 'ou' 'ekki', 'topia' 'staður', þá gerir orðið: 'ekki-staður', 'enginn-staður'. Útópía er ekki til. Það veit listafólk vel. Ólafur Elíasson er með verk til sýnis í nýju vinnustofunni sinni í Marshallhúsinu: hvíthúðuð lítil tunna, tromma, hengd lárétt upp á vegg í höfuð hæð. Á trommunni, í áttina að aðnjótanda, er rauður hnappur sem ýta má á. Er maður stendur fyrir framan þennan hvíta sívalning sem kemur út úr veggnum og ýtir á hnappinn þá uppljómar fyrir augum manns, leiftur snöggt og eldings bjart, orðið „UTOPIA“. Ljósið birtist svo bjart að orðið verður eftir í augunum, í nokkrar sekúndur, fyrir framan mann hvert sem litið er. Sniðugt verk. Þá stendur maður þarna í endurgerðu Marshallhúsinu, hugsandi bjartar hugsanir, framtíðar hugsanir, hugsandi að þessi nýja starfsemi sé sú rétta fyrir þetta hús, þegar maður stendur í kringum allt þetta fólk og þessa gleði og góð verk, þá er áhugavert að athuga hvaðan þetta hús kemur. Marshallhúsið var byggt og gefið nafn af Marshalláætlunni eftir seinna stríð. Hluti af þeirri endurreisn sem knýja átti brotna Evrópu eftir öll þessi ár hörmunga sem enduðu í kjarnorkusprengjum. Þegar heimurinn tókst á við mesta vanda flóttamanna sem sést hafði. Hér á Íslandi var peningurinn notaður í uppbyggingingu, í að byggja hús til að verka síld. Sú útópíska hugmynd. En síldin synti burt og húsið hefur staðið autt undarfarin ár. Nýlistasafnið, Kling og Bang, og Ólafur Elíasson vita öll hvað útópía er. Marshallhúsið er stórglæsilegt og sýningarnar sem opnuðu húsið á ný voru einmitt þær sem þurftu og einmitt það sem best lýsir stefnu þessa þrautseiga listafólks. Við erum heppin að eiga þau að, þau sem hafa lifað af síðasta áratug íslendingasögunnar, þar sem Nýlistarsafnið var í bakarí í bakhúsi í Breiðholtinu, hverfi sem á líka framtíðina fyrir sér, og þar sem fyrrum húsnæði Kling og Bang á Hverfisgötunni var alltaf meira hótellóð en alþjóðlega virt listagallerý. Það er gott að finna þeim heimili. Húsið er leigt af borginni, sem sjálf leigir húsið af HB Granda, og er leigusamningurinn til fimmtán ára. Sem er öruggara en það þriggja mánaða handaband sem Kling og Bang lifði við árum saman. Dagur B. Eggertsson lofaði Granda friðhelgi frá hótelum og gistiheimilum, og hans ljósmæðrastarf í þessu ferli var og er mikilvægt, hann virðist leggja hjarta sitt í þessa jörð. En Ísland útópíunnar er hverfult eins og allir vita: hver getur séð fyrir sér hvað, eða hvar, Ísland verður árið 2032? Hvað með eftir fimm ár? Eitt? Síldin getur komið, síldin getur farið. Nú búum við öll við Marshallhúsið uppljómað, gleðilega hátíð. Þetta er byrjun, glæsileg byrjun, sem við eigum sennilega skilið, en nú reynir á hvort við getum haldið í þetta og látið dafna. Vissar línur hafa verið dregnar, ekki stríðslínur, ekki enn landamæralínur, en það þarf að hlúa að því, berjast fyrir því, sem áunnist hefur. Vonandi mun langvarandi útópísk hugsun einhverntímann brenna út, leiftra bara í augum listunnenda og ferðamanna í tómri síldartunnu. Vonandi mun það fyrirbæri sem listin er hér á landi, fyrirbæri sem ekki má réttlæta út frá peningum, finna sér heimili og framtíðarlíf úti á Granda, en ekki bara úti á Granda, vonandi finnur listin sér langvarandi heimili hér í augum fólksins líka. 18. mars var opnaður nýr staður í Reykjavík, sem kallast svo sem ekki tíðindi nú til dags, en þetta er öðruvísi staður, hugsjónarríkur, raunverulegur, grásteyptur staður sem má halda upp á. Paradís fyrir þá sem vita að paradís er ekki til. Staður sem kalla má hvað? Það kemur í ljós. En þetta er engin útópía, þetta er terra firma úti á Granda, eitthvað til að byggja á. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Bókaútgáfa, íslenskukennsla, þýðingar og máltilfinning Skoðun Minni atvinnuþátttaka og fjölgun starfa stórauka íbúðaþörf Sigurður Stefánsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Nauðungarstjórnun í nánum samböndum Ásgeir Þór Ásgeirsson Skoðun Ákall eftir náttúrufræðikennurum Hólmfríður Sigþórsdóttir Skoðun Takkaborð tilfinninga minna Diljá Ámundadóttir Zoëga Skoðun Ancelotti, Real Madrid og árangur liðsins – út frá sálfræðilegum pælingum Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun Kyrrstöðuverðbólga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Orkuskipti í forgang Ingibjörg Álfrós Björnsdóttir Skoðun Geirfuglar Sigríðar Hagalín Þór Saari Skoðun Skoðun Skoðun Orkuskipti í forgang Ingibjörg Álfrós Björnsdóttir skrifar Skoðun Ancelotti, Real Madrid og árangur liðsins – út frá sálfræðilegum pælingum Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Takkaborð tilfinninga minna Diljá Ámundadóttir Zoëga skrifar Skoðun Kyrrstöðuverðbólga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Bókaútgáfa, íslenskukennsla, þýðingar og máltilfinning skrifar Skoðun Mikilvægi dýranna: Þau hafa sitt vit Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Nauðungarstjórnun í nánum samböndum Ásgeir Þór Ásgeirsson skrifar Skoðun Ákall eftir náttúrufræðikennurum Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Minni atvinnuþátttaka og fjölgun starfa stórauka íbúðaþörf Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Jónsósómi II – engin skuldsetning vegna 984 m.kr. hafnarframkvæmda Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Framtíð stjórnmálanna – val kjósenda Magnea Marínósdóttir skrifar Skoðun Enn um vanda drengja Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Séreign er ekki það sama og séreign Björn Berg Gunnarsson skrifar Skoðun Heppni að ekkert fordæmi var til staðar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Í skugga sílóa og sandryks Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fyrsta borgaraþing Reykjavíkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Upplifun mín á því að taka þátt í Gefum íslensku séns Brynjar Björnsson skrifar Skoðun Við lok grunnskólans Atli Björnsson skrifar Skoðun Afstaða fólks með fötlun til dánaraðstoðar Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Eru samfélagsmiðlar að setja heilbrigðiskerfi framtíðarinnar á hausinn? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ísrael hefur ekki áhuga á vopnahléi – þjóðarmorð heldur áfram Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Einhverf börn í almennu skólakerfi Sara Rós Kristinsdóttir skrifar Skoðun Þau sem hunsa helförina Birgir Rúnar Davíðsson skrifar Skoðun Meinsemdir á vinnumarkaði Bergvin Eyþórsson skrifar Skoðun Gleðilegt 2007! Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Takk, Kristinn Jón Kaldal skrifar Skoðun Hroki og ósvífni Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Atvinnulaus leikskólakennari, það er víst til Tinna Berg Damayanthi Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Óumtalaði Alkemistinn Vagn Margeir Smelt skrifar Skoðun Markaðsbrestur tilfinninga Þórhallur Guðmundsson skrifar Sjá meira
Listamaður var sá sem fann upp orðið útópía. Hinn pólitíski dýrlingur Sir Thomas More, fyrir fimmhundruð og einu ári, bjó orðið til. Þá hafa allir sínar hugmyndir um hvað það þýðir, en Íslendingar eru vel kunnugir sýndarveruleika útópíu. En beinþýtt úr grískunni, 'ou-topia', merkir 'ou' 'ekki', 'topia' 'staður', þá gerir orðið: 'ekki-staður', 'enginn-staður'. Útópía er ekki til. Það veit listafólk vel. Ólafur Elíasson er með verk til sýnis í nýju vinnustofunni sinni í Marshallhúsinu: hvíthúðuð lítil tunna, tromma, hengd lárétt upp á vegg í höfuð hæð. Á trommunni, í áttina að aðnjótanda, er rauður hnappur sem ýta má á. Er maður stendur fyrir framan þennan hvíta sívalning sem kemur út úr veggnum og ýtir á hnappinn þá uppljómar fyrir augum manns, leiftur snöggt og eldings bjart, orðið „UTOPIA“. Ljósið birtist svo bjart að orðið verður eftir í augunum, í nokkrar sekúndur, fyrir framan mann hvert sem litið er. Sniðugt verk. Þá stendur maður þarna í endurgerðu Marshallhúsinu, hugsandi bjartar hugsanir, framtíðar hugsanir, hugsandi að þessi nýja starfsemi sé sú rétta fyrir þetta hús, þegar maður stendur í kringum allt þetta fólk og þessa gleði og góð verk, þá er áhugavert að athuga hvaðan þetta hús kemur. Marshallhúsið var byggt og gefið nafn af Marshalláætlunni eftir seinna stríð. Hluti af þeirri endurreisn sem knýja átti brotna Evrópu eftir öll þessi ár hörmunga sem enduðu í kjarnorkusprengjum. Þegar heimurinn tókst á við mesta vanda flóttamanna sem sést hafði. Hér á Íslandi var peningurinn notaður í uppbyggingingu, í að byggja hús til að verka síld. Sú útópíska hugmynd. En síldin synti burt og húsið hefur staðið autt undarfarin ár. Nýlistasafnið, Kling og Bang, og Ólafur Elíasson vita öll hvað útópía er. Marshallhúsið er stórglæsilegt og sýningarnar sem opnuðu húsið á ný voru einmitt þær sem þurftu og einmitt það sem best lýsir stefnu þessa þrautseiga listafólks. Við erum heppin að eiga þau að, þau sem hafa lifað af síðasta áratug íslendingasögunnar, þar sem Nýlistarsafnið var í bakarí í bakhúsi í Breiðholtinu, hverfi sem á líka framtíðina fyrir sér, og þar sem fyrrum húsnæði Kling og Bang á Hverfisgötunni var alltaf meira hótellóð en alþjóðlega virt listagallerý. Það er gott að finna þeim heimili. Húsið er leigt af borginni, sem sjálf leigir húsið af HB Granda, og er leigusamningurinn til fimmtán ára. Sem er öruggara en það þriggja mánaða handaband sem Kling og Bang lifði við árum saman. Dagur B. Eggertsson lofaði Granda friðhelgi frá hótelum og gistiheimilum, og hans ljósmæðrastarf í þessu ferli var og er mikilvægt, hann virðist leggja hjarta sitt í þessa jörð. En Ísland útópíunnar er hverfult eins og allir vita: hver getur séð fyrir sér hvað, eða hvar, Ísland verður árið 2032? Hvað með eftir fimm ár? Eitt? Síldin getur komið, síldin getur farið. Nú búum við öll við Marshallhúsið uppljómað, gleðilega hátíð. Þetta er byrjun, glæsileg byrjun, sem við eigum sennilega skilið, en nú reynir á hvort við getum haldið í þetta og látið dafna. Vissar línur hafa verið dregnar, ekki stríðslínur, ekki enn landamæralínur, en það þarf að hlúa að því, berjast fyrir því, sem áunnist hefur. Vonandi mun langvarandi útópísk hugsun einhverntímann brenna út, leiftra bara í augum listunnenda og ferðamanna í tómri síldartunnu. Vonandi mun það fyrirbæri sem listin er hér á landi, fyrirbæri sem ekki má réttlæta út frá peningum, finna sér heimili og framtíðarlíf úti á Granda, en ekki bara úti á Granda, vonandi finnur listin sér langvarandi heimili hér í augum fólksins líka. 18. mars var opnaður nýr staður í Reykjavík, sem kallast svo sem ekki tíðindi nú til dags, en þetta er öðruvísi staður, hugsjónarríkur, raunverulegur, grásteyptur staður sem má halda upp á. Paradís fyrir þá sem vita að paradís er ekki til. Staður sem kalla má hvað? Það kemur í ljós. En þetta er engin útópía, þetta er terra firma úti á Granda, eitthvað til að byggja á.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Ancelotti, Real Madrid og árangur liðsins – út frá sálfræðilegum pælingum Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun
Skoðun Ancelotti, Real Madrid og árangur liðsins – út frá sálfræðilegum pælingum Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Jónsósómi II – engin skuldsetning vegna 984 m.kr. hafnarframkvæmda Kristinn H. Gunnarsson skrifar
Skoðun Eru samfélagsmiðlar að setja heilbrigðiskerfi framtíðarinnar á hausinn? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Ísrael hefur ekki áhuga á vopnahléi – þjóðarmorð heldur áfram Sveinn Rúnar Hauksson skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Ancelotti, Real Madrid og árangur liðsins – út frá sálfræðilegum pælingum Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun