Vegna glæpsamlegra búvörusamninga Helgi Eyleifur Þorvaldsson skrifar 16. september 2016 15:51 Í vikunni steig ég mín fyrstu skref í námi sem ég er að hefja í Þýskalandi. Námið er mjög alþjóðlegt, við erum 35 nemendur frá 21 landi. Eitt af okkar fyrstu verkefnum var hópaverkefni. Við vorum 6 í hóp og áttum að ímynda okkur að við værum geimfarar og að við hefðum brotlent á tunglinu. Við gátum tekið með okkur 15 hluti í ferð okkar að móðurskipinu sem var í 200 mílna fjarlægð og áttum við að númera mikilvægi þeirra frá 1 og uppí 15. Nú reyndi á færni hópsins að velja rétta hluti til að eiga möguleika á að lifa ferðalagið af. Seinna var listi okkar borinn saman við sama lista frá NASA. Í svona aðstæðum er forgangsröðunin einföld, þú velur fyrst þá hluti sem þú þarft til að eiga möguleika á að halda lífi; súerfni, vatn og mat. Því næst tekur með hluti sem gætu komið að notum og að lokum hálfgerðan óþarfa. Eftir þetta verkefni borðum við hádegisverð. Ég sat við hliðina á dreng frá Honduras. Ég hjó eftir því að hann lokaði augunum í um hálfa mínútu áður en hann mataðist og þagði á meðan. Hann var að þakka fyrir matinn. Ég spurði hann ekki hvort hann væri að þakka Guði fyrir matinn, það skipti ekki máli í þessu samhengi, hann var þakklátur fyrir að fá að borða. Fyrir framan hann var fremur ógirnileg mötuneytiskássa. Hann var engu að síður mjög ánægður með máltíðina. Þetta tvennt tengdi saman hluti sem ég hef velt fyrir mér uppá síðkastið. Eftir því sem ,,velmegun okkar” verður meiri því fjarlægari verðum við grunnþörfum okkar til að lifa af. Það er býsna algengt á vesturlöndum. Neysla fólks þar er gríðarleg. Fólk vinnur og vinnur til að kaupa og kaupa. Staðalbúnaður vesturlandabúa eru nokkrar gerðir af tölvum, snjallsími, góður bíll, flott íbúð og torðfullur fataskápur sem lítil þörf er á. Þetta þarf svo allt að uppfæra reglulega. Fáir virðist gera mikla athugasemd við hagnað þeirra fyrirtækja sem framleiða þessar vörur og selja, jafnvel þótt hagnaðurinn hlaupi á tölum sem hin venjulegi borgari skilur í raun enganveginn. Upp eru komnar kynslóðir sem bera lítið skynbragð á hvað þarf til að framleiða matvæli. Maturinn á bara að vera til í búðunum og á að kosta sem allra minnst. Þessi þróun hefur smám saman gerst með fólksflutningi úr sveit í borg. Þetta er að vissu leiti eðlilegt skilningsleysi enda getum við ekki verið sérfróð um alla skapað hluti í því samfélagi sem við höfum búið okkur til. Flestar þjóðir líta svo á með neytendastyrkjum, sem oftast eru kallaðar niðurgreiðslur til bænda á Íslandi, megi halda niður matvælaverði og minnka margföldunaráhrif prósentuálagningar milliliða og smásala. Þannig megi bjóða þegnum þjóða matvæli á viðráðanlegu verði, óháð stöðu og tekjum. Það er nefninlega svo að matvæli teljast til frumþarfa, þau eru neðst í píramíðanum. Það er því hverri þjóð mikilvægt að tryggja sínu fólki aðgang að góðum kosti. Fólk neytir mikið af matvælum og tekur því sem sjálfsögðum hlut. En aðgangur að matvælum er ekki sjálfsagður hlutur. Ég tala nú ekki um hollum matvælum sem framleiddar eru við strangar kröfur og góð skilyrði upp til hópa. Ef veröld okkar myndi taka stakkaskiptum, sem oft hefur gerst í mannkynssögunni, yrði hver þjóð matvælaframleiðslu sinni fegin. Þegar fólk á bíl, snjallsíma, tölvu, húsnæði, aðgang að góðu heilbigðis- og menntakerfi og stöðugan aðgang að hollum matvælum má segja að fólk hafi það orðið ansi gott, líklega betra en 70-80% þegna þessa heims. Slíkt fólk á það til að gleyma að þakka fyrir það sjálfsagða. Þegar fólk líkir nýjum búvörusamningum við glæpsamlegan gjörning, ríkisstyrktu dýranýði og ég tala nú ekki um, ber það saman sem ,,sambærilegan kostnað” og Icesave reikninginn sem átti að senda þjóðinni mætti segja að fólk sé orðið virkilega veruleikafirrt. Þetta atferli minnir mig á öskrandi ofdekraðan krakka í sandkassa sem stendur á blístri eftir sælgætisát og videogláp. Forsvarsmenn nokkurra stofnanna og fyrirtækja tala eins og neytendastyrkir ríksins til matvælaframleiðslu, frumþarfaframleiðslu, séu peningaustur í þvælu líkt og vaxtagreiðslur vegna Icesave. Þessir sömu menn telja sig svo sjáfskipaða hagsmunagæsluaðila þjóðarinnar. Þeir vilja flytja inn matvæli og skila þannig ódýrari matvöru í verslanir. Þau matvæli eru að vísu niðurgreidd af þegnum annarra ríkja, en það skiptir þá ekki máli. Þessir sömu aðlilar myndu síðan hagnast lítið sem ekkert á þessum innflutningi vegna góðmennsku sinnar. Hver ætli raunkosnaður þessara matvæla sé þegar allt er tekið inní myndina? Flutningur á vöru, álag á náttúru vegna þeirra flutninga, náttúruvernd yfir höfuð, fyrrum aðstaða dýranna sem væru á disknum okkar, sýklalyf sem notuð voru, varnarefnin sem notuð voru á plönturnar? Hverjar eru aðstæður, kaup og kjör fólksins sem vinnur á þessum búum, tyggingar og réttindi þeirra? Hefur þetta fólk aðgang að öllum þeim forréttindum sem við höfum aðgang að? Breytir það kannski engu? Viljum við bara ódýrari mat svo við getum keypt meira af öðru skemmtilegu dóti sem skiptir máli í lífsgæðakapphlaupi vesturlandabúa? Ættum við kannski að vera örlítið þakklát? Þakklát fyrir að borða hollan mat þegar okkur sýnist, þakklát fyrir að þurfa ekki að hafa áhyggjur af öðru, þakklát fyrir að að landbúnaður á Íslandi skilar 11.000 störfum og er lykilatriði í að halda byggð í landinu, sem aftur er lykilforsenda fyrir þeirri uppbyggingu á ferðaþjónustu sem malar nú gull fyrir okkur. Honum yrði amk hampað, stjórnmálamanninum sem gæti barið sér á brjóst fyrir að skapa þennan fjölda starfa. Það er hinsvegar annað mál hvort ég sé sammála búvörusamningum í heild sinni, stöðu MS á markaðnum, afnámi kvótakerfis o.s.frv. Líklega þyrfti ég að skrifa annan pistil um skoðun mína á því máli. Eitt er þó víst að bóndinn, sem neðstur er í píramíðanum, ríður seint feitum hesti, klyfjuðum gróðaseðlum frá þessum samningum. Það er þó einkum vegna þess að hann stundar frumframleiðslu og krafa okkar veruleikafirrtu neytendanna er sú að frumframleiðsla eigi að kosta sem minnst. Við tímum ekki að borga raunkostnað fyrir mat. Við viljum nota peninginn í annað og ,,mikilvægara”. Við viljum borga fúlgur fjár fyrir ónauðsynlega hluti og kærum okkur kollótt yfir verðlagningu á þeim vörum. Krafan kemur s.s. upphaflega frá okkur, neytendum, afþví okkur þykir það sjálfsagt, við erum veruleikafirrt, fjarri upprunanum, með silfurskeið í munni. Hondúrasbúinn áttaði sig hinsvegar á þeim forrétindum sem fólust í því að matast og mátti draga lærdóm að siðum hans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Betur má ef duga skal Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir skrifar Skoðun Leið að hraðari innviðauppbyggingu Sölvi Sturluson skrifar Skoðun Viltu bjarga heiminum? Samfélagsdrifnar loftslagslausnir Inga Rós Antoníusdóttir skrifar Skoðun Hugleiðingar í aðdraganda kosninga Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson skrifar Skoðun Stuðningur við langtímakjarasamninga Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson skrifar Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Að læra nýtt tungumál og sýna þolinmæði Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Að rækta garðinn sinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Dánaraðstoð og siðareglur lækna Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Umferðarreglur og öryggi fyrir Hjólað í vinnuna Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Kjósum sameiningu, ekki sundrungu Helgi Ingólfsson skrifar Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Skoðun Innrás á Rafah stríðir gegn allri mannúð Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Börnin okkar Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Vextir geta og þurfa að lækka Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Í vikunni steig ég mín fyrstu skref í námi sem ég er að hefja í Þýskalandi. Námið er mjög alþjóðlegt, við erum 35 nemendur frá 21 landi. Eitt af okkar fyrstu verkefnum var hópaverkefni. Við vorum 6 í hóp og áttum að ímynda okkur að við værum geimfarar og að við hefðum brotlent á tunglinu. Við gátum tekið með okkur 15 hluti í ferð okkar að móðurskipinu sem var í 200 mílna fjarlægð og áttum við að númera mikilvægi þeirra frá 1 og uppí 15. Nú reyndi á færni hópsins að velja rétta hluti til að eiga möguleika á að lifa ferðalagið af. Seinna var listi okkar borinn saman við sama lista frá NASA. Í svona aðstæðum er forgangsröðunin einföld, þú velur fyrst þá hluti sem þú þarft til að eiga möguleika á að halda lífi; súerfni, vatn og mat. Því næst tekur með hluti sem gætu komið að notum og að lokum hálfgerðan óþarfa. Eftir þetta verkefni borðum við hádegisverð. Ég sat við hliðina á dreng frá Honduras. Ég hjó eftir því að hann lokaði augunum í um hálfa mínútu áður en hann mataðist og þagði á meðan. Hann var að þakka fyrir matinn. Ég spurði hann ekki hvort hann væri að þakka Guði fyrir matinn, það skipti ekki máli í þessu samhengi, hann var þakklátur fyrir að fá að borða. Fyrir framan hann var fremur ógirnileg mötuneytiskássa. Hann var engu að síður mjög ánægður með máltíðina. Þetta tvennt tengdi saman hluti sem ég hef velt fyrir mér uppá síðkastið. Eftir því sem ,,velmegun okkar” verður meiri því fjarlægari verðum við grunnþörfum okkar til að lifa af. Það er býsna algengt á vesturlöndum. Neysla fólks þar er gríðarleg. Fólk vinnur og vinnur til að kaupa og kaupa. Staðalbúnaður vesturlandabúa eru nokkrar gerðir af tölvum, snjallsími, góður bíll, flott íbúð og torðfullur fataskápur sem lítil þörf er á. Þetta þarf svo allt að uppfæra reglulega. Fáir virðist gera mikla athugasemd við hagnað þeirra fyrirtækja sem framleiða þessar vörur og selja, jafnvel þótt hagnaðurinn hlaupi á tölum sem hin venjulegi borgari skilur í raun enganveginn. Upp eru komnar kynslóðir sem bera lítið skynbragð á hvað þarf til að framleiða matvæli. Maturinn á bara að vera til í búðunum og á að kosta sem allra minnst. Þessi þróun hefur smám saman gerst með fólksflutningi úr sveit í borg. Þetta er að vissu leiti eðlilegt skilningsleysi enda getum við ekki verið sérfróð um alla skapað hluti í því samfélagi sem við höfum búið okkur til. Flestar þjóðir líta svo á með neytendastyrkjum, sem oftast eru kallaðar niðurgreiðslur til bænda á Íslandi, megi halda niður matvælaverði og minnka margföldunaráhrif prósentuálagningar milliliða og smásala. Þannig megi bjóða þegnum þjóða matvæli á viðráðanlegu verði, óháð stöðu og tekjum. Það er nefninlega svo að matvæli teljast til frumþarfa, þau eru neðst í píramíðanum. Það er því hverri þjóð mikilvægt að tryggja sínu fólki aðgang að góðum kosti. Fólk neytir mikið af matvælum og tekur því sem sjálfsögðum hlut. En aðgangur að matvælum er ekki sjálfsagður hlutur. Ég tala nú ekki um hollum matvælum sem framleiddar eru við strangar kröfur og góð skilyrði upp til hópa. Ef veröld okkar myndi taka stakkaskiptum, sem oft hefur gerst í mannkynssögunni, yrði hver þjóð matvælaframleiðslu sinni fegin. Þegar fólk á bíl, snjallsíma, tölvu, húsnæði, aðgang að góðu heilbigðis- og menntakerfi og stöðugan aðgang að hollum matvælum má segja að fólk hafi það orðið ansi gott, líklega betra en 70-80% þegna þessa heims. Slíkt fólk á það til að gleyma að þakka fyrir það sjálfsagða. Þegar fólk líkir nýjum búvörusamningum við glæpsamlegan gjörning, ríkisstyrktu dýranýði og ég tala nú ekki um, ber það saman sem ,,sambærilegan kostnað” og Icesave reikninginn sem átti að senda þjóðinni mætti segja að fólk sé orðið virkilega veruleikafirrt. Þetta atferli minnir mig á öskrandi ofdekraðan krakka í sandkassa sem stendur á blístri eftir sælgætisát og videogláp. Forsvarsmenn nokkurra stofnanna og fyrirtækja tala eins og neytendastyrkir ríksins til matvælaframleiðslu, frumþarfaframleiðslu, séu peningaustur í þvælu líkt og vaxtagreiðslur vegna Icesave. Þessir sömu menn telja sig svo sjáfskipaða hagsmunagæsluaðila þjóðarinnar. Þeir vilja flytja inn matvæli og skila þannig ódýrari matvöru í verslanir. Þau matvæli eru að vísu niðurgreidd af þegnum annarra ríkja, en það skiptir þá ekki máli. Þessir sömu aðlilar myndu síðan hagnast lítið sem ekkert á þessum innflutningi vegna góðmennsku sinnar. Hver ætli raunkosnaður þessara matvæla sé þegar allt er tekið inní myndina? Flutningur á vöru, álag á náttúru vegna þeirra flutninga, náttúruvernd yfir höfuð, fyrrum aðstaða dýranna sem væru á disknum okkar, sýklalyf sem notuð voru, varnarefnin sem notuð voru á plönturnar? Hverjar eru aðstæður, kaup og kjör fólksins sem vinnur á þessum búum, tyggingar og réttindi þeirra? Hefur þetta fólk aðgang að öllum þeim forréttindum sem við höfum aðgang að? Breytir það kannski engu? Viljum við bara ódýrari mat svo við getum keypt meira af öðru skemmtilegu dóti sem skiptir máli í lífsgæðakapphlaupi vesturlandabúa? Ættum við kannski að vera örlítið þakklát? Þakklát fyrir að borða hollan mat þegar okkur sýnist, þakklát fyrir að þurfa ekki að hafa áhyggjur af öðru, þakklát fyrir að að landbúnaður á Íslandi skilar 11.000 störfum og er lykilatriði í að halda byggð í landinu, sem aftur er lykilforsenda fyrir þeirri uppbyggingu á ferðaþjónustu sem malar nú gull fyrir okkur. Honum yrði amk hampað, stjórnmálamanninum sem gæti barið sér á brjóst fyrir að skapa þennan fjölda starfa. Það er hinsvegar annað mál hvort ég sé sammála búvörusamningum í heild sinni, stöðu MS á markaðnum, afnámi kvótakerfis o.s.frv. Líklega þyrfti ég að skrifa annan pistil um skoðun mína á því máli. Eitt er þó víst að bóndinn, sem neðstur er í píramíðanum, ríður seint feitum hesti, klyfjuðum gróðaseðlum frá þessum samningum. Það er þó einkum vegna þess að hann stundar frumframleiðslu og krafa okkar veruleikafirrtu neytendanna er sú að frumframleiðsla eigi að kosta sem minnst. Við tímum ekki að borga raunkostnað fyrir mat. Við viljum nota peninginn í annað og ,,mikilvægara”. Við viljum borga fúlgur fjár fyrir ónauðsynlega hluti og kærum okkur kollótt yfir verðlagningu á þeim vörum. Krafan kemur s.s. upphaflega frá okkur, neytendum, afþví okkur þykir það sjálfsagt, við erum veruleikafirrt, fjarri upprunanum, með silfurskeið í munni. Hondúrasbúinn áttaði sig hinsvegar á þeim forrétindum sem fólust í því að matast og mátti draga lærdóm að siðum hans.
Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar