Tvískinnungur í ógöngum Hörpu Hjörleifur Stefánsson skrifar 8. ágúst 2012 06:00 Nú er orðin heyrinkunn sú staðreynd að Harpa, hin nýja tónlistar- og ráðstefnuhöll, er rekin með fjögur hundruð milljóna króna halla og eru þó framlög úr opinberum sjóðum til hennar ærin. Stjórnendur Hörpu hafa látið hafa það eftir sér að ástæðan sé sú að fasteignagjöld sé svo miklu hærri en ráð var fyrir gert í áætlunum þeirra. Þetta finnst þeim svívirða og hafa á orði að þeir muni lögsækja yfirvöld og krefjast leiðréttingar. Ég kynntist undirbúningi að byggingu tónlistarhússins á meðan ég var verkefnisstjóri eins þeirra þriggja hópa sem gerðu tillögu að húsinu og tilboð í byggingu og rekstur þess. Ákveðin atriði í þeirri reynslu varpa ljósi á þá þessa skringilegu stöðu og öðrum þræði ber mér skylda til að greina frá þeim. Fyrirtækið sem stóð að þeirri tillögu sem ég stjórnaði var nefnt Viðhöfn – það fannst okkur á þeim tíma smellið. Húsið átti að standa við höfnina og vera viðhafnarhús öðrum þræði. Þeir sem tóku þátt í samkeppninni áttu að skila tillöguteikningum að húsinu ásamt áætlunum um listræna stefnu og rekstur. Miðað var við hús af ákveðinni stærð og sýna þurfti fram á að rekstur hússins stæði undir sér miðað við árlegt framlag opinberra aðila sem þegar hafði verið ákveðið, þar með talin leigugjöld Sinfóníuhljómsveitarinnar. Viðhöfn réð til sín einn af frægustu stjörnuarkitektum heims, Jean Nouvel, setti á fót sérfræðiteymi í rekstri listrænna viðburða og fékk þjónustu manna með afburða reynslu í gerð rekstraráætlana. Arkitektinn gerði tillögu að frumlegri byggingu sem líktist meira náttúrulegum hól en hefðbundnu húsi. Húsið hafði skírskotun til íslenskrar híbýlahefðar þar sem byggingarefnið er jarðvegur og húsið verður landslag. Verkfræðingar reiknuðu út að húsið yrði ekki dýrara en ráð hafði verið fyrir gert. Listrænu sérfræðingarnir og rekstrarfræðingarnir komust hins vegar að þeirri niðurstöðu að ógerlegt væri að sýna fram á að fjárhagsdæmið gengi upp. Þetta olli áhyggjum. Við ræddum við forsvarsmenn Sinfóníuhljómsveitar Íslands, en húsið var fyrst og fremst ætlað henni. Þá komumst við að raun um að Sinfóníuhljómsveitin hafði óskað eftir minni hljómleikasal en krafist var í samkeppnislýsingunni og ráðstefnuhluti hússins var ekki meginmarkmiðið. Með þessa vitneskju í farteskinu hittum við forsvarsmenn Austurhafnar, þess fyrirtækis sem Reykjavíkurborg og ríkisvaldið höfðu stofnsett til þess að hrinda byggingaráformunum í framkvæmd. Þar greindum við frá því að okkur virtist sem fjárhagslegar forsendur verkefnisins væru rangar. Ekki væri líklegt að hægt væri að reka jafn stórt og dýrt hús án þess að til kæmi aukið framlag úr opinberum sjóðum. Við spurðum hvort okkur væri heimilt að gera tillögu að minna húsi – að miða við hljómleikasal af þeirri stærð sem Sinfóníuhljómsveit Íslands teldi viðunandi og minnka líka ráðstefnuhluta hússins. Svar Austurhafnar var neitandi. Við yrðum að halda okkur við þær forsendur sem skilgreindar væru í keppnislýsingunni. Að öðrum kosti yrði tillaga okkar metin ógild. Við þetta sat og Viðhöfn skilaði tillögu að stærra húsi en okkur þótti við hæfi og við hagræddum forsendum rekstraráætlunar gegn betri vitund þannig að þær sýndu að hægt væri að reka húsið með því framlagi hins opinbera sem ákveðið hafði verið. Tillaga Viðhafnar var ekki valin, því miður. Þeir sem réðu ferðinni voru þeirrar skoðunar að æskilegra væri að byggja hús sem væri sem líkast því sem vænta mætti í stórborgum erlendis. Valin var tillaga fyrirtækis sem bauðst til þess að veita meira fé til byggingarinnar en ráð hafði verið fyrir gert. Húsið breyttist á hönnunartímanum, það stækkaði og byggingarkostnaður þess varð miklu meiri en áætlanir höfðu gert ráð fyrir í upphafi samkeppninnar. Það liggur í augum uppi að hafi rekstrargrundvöllurinn verið hæpinn miðað við þann byggingarkostnað sem hafður var til hliðsjónar í upphafi, þá hlaut hann að verða fullkomlega ómögulegur eftir að byggingin var orðin miklu dýrari. Það hefur öllum viðkomandi verið ljóst frá upphafi en stjórnendur Hörpu hafa kosið að þegja um það þunnu hljóði og láta sem allt væri í stakasta lagi. Til þess að „fegra" ástandið er samin rekstraráætlun þar sem gert er ráð fyrir miklu, miklu lægri fasteignagjöldum en eðlilegt er. Svo þegar í ljós kemur hvernig staðan er, þá er því kennt um að fasteignagjöldin séu alltof há. Allir, bókstaflega allir, sem að þessu máli koma, þ.e.a.s. stjórna rekstri Hörpu og allra þeirra félaga sem þar koma að verki auk fulltrúa ríkis og Reykjavíkur sem hafa með málið að gera, vita hvernig í pottinn er búið. Allir voru samstiga í því að búa til blekkingaráætlun um framtíð Hörpu. Hvað má af þessu læra? Hvernig getur svona lagað gerst – og það á vegum opinberra aðila? Hvernig má það vera að flestir þeir sem stjórnuðu þessu verki eru enn við stjórnvölinn – eða er það ekki svo? Hvernig má það vera að þeir hóti ríki og borg, eigendum hússins, lögsókn vegna eðlilegra fasteignagjalda sem endurspegla byggingarkostnað hússins. Af hverju láta eigendur hússins þetta viðgangast? Er það vegna þess að þeir eru meðsekir í vitleysunni? Er það sanngjörn krafa að leigugjöld Sinfóníunnar verði hækkuð? Ráðamenn hennar vildu minna og ódýrara hús en að var stefnt en krafan nú er tilkomin vegna þess að byggt var enn þá stærra og miklu dýrara hús. Er þetta flottræfilsháttur sem allir eru sáttir við? Þeir sem ættu að svara spurningum af þessu tagi eru auðvitað mennta- og menningarmálaráðherra og borgarstjóri Reykjavíkur. Harpa er þrátt fyrir alla glópskuna gott tónlistarhús og mjög mikilvæg fyrir menningarlíf okkar en hún er afsprengi tímaskeiðs þegar dómgreind ráðamanna var mjög brengluð og hún er vitnisburður um óráðvendni útrásartímabilsins margumtalaða. Nú þurfum við að horfast í augu við staðreyndirnar og hætta meðvirkni með þeim sem fífluðu okkur. Auðvitað eiga stjórnirnar allar að víkja og hæft fólk að koma í þeirra stað. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun Hvað er eiginlega að gerast? Inga Minelgaite Skoðun Katrínu sem forseta Stefán Friðrik Stefánsson Skoðun Skoðun Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað skrifar Skoðun Opið bréf til samgönguráðherra og vegamálastjóra Hópur ferðaþjóna í Dölunum skrifar Skoðun Hugleiðingar ellilífeyrisþega um landsmálin og orkumálin Ingimundur Andrésson skrifar Skoðun Að tilheyra - Fjölmenningarþing Reykjavíkur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Katrínu sem forseta Stefán Friðrik Stefánsson skrifar Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaða ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þekking á naloxone nefúða getur bjargað lífi Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við breytt fortíðinni? Ásgeir Jónsson skrifar Skoðun Á að banna TikTok? Óttar Birgisson skrifar Skoðun Gerum góðan dal enn betri Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Ný norræn stjórnarskrá Hrannar Björn Arnarsson,Ragnheiður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson skrifar Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar Skoðun Stærsta loftslagsráðstefna í heimi Nótt Thorberg skrifar Skoðun Er keisarinn ekki í neinum fötum? Hákon Gunnarsson ,Bergljót Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hugleiðing um sáttamiðlun Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Nöturlegt ævikvöld Elín Hirst skrifar Skoðun Hvað er eiginlega að gerast? Inga Minelgaite skrifar Skoðun Manstu ekki eftir mér Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Sjá meira
Nú er orðin heyrinkunn sú staðreynd að Harpa, hin nýja tónlistar- og ráðstefnuhöll, er rekin með fjögur hundruð milljóna króna halla og eru þó framlög úr opinberum sjóðum til hennar ærin. Stjórnendur Hörpu hafa látið hafa það eftir sér að ástæðan sé sú að fasteignagjöld sé svo miklu hærri en ráð var fyrir gert í áætlunum þeirra. Þetta finnst þeim svívirða og hafa á orði að þeir muni lögsækja yfirvöld og krefjast leiðréttingar. Ég kynntist undirbúningi að byggingu tónlistarhússins á meðan ég var verkefnisstjóri eins þeirra þriggja hópa sem gerðu tillögu að húsinu og tilboð í byggingu og rekstur þess. Ákveðin atriði í þeirri reynslu varpa ljósi á þá þessa skringilegu stöðu og öðrum þræði ber mér skylda til að greina frá þeim. Fyrirtækið sem stóð að þeirri tillögu sem ég stjórnaði var nefnt Viðhöfn – það fannst okkur á þeim tíma smellið. Húsið átti að standa við höfnina og vera viðhafnarhús öðrum þræði. Þeir sem tóku þátt í samkeppninni áttu að skila tillöguteikningum að húsinu ásamt áætlunum um listræna stefnu og rekstur. Miðað var við hús af ákveðinni stærð og sýna þurfti fram á að rekstur hússins stæði undir sér miðað við árlegt framlag opinberra aðila sem þegar hafði verið ákveðið, þar með talin leigugjöld Sinfóníuhljómsveitarinnar. Viðhöfn réð til sín einn af frægustu stjörnuarkitektum heims, Jean Nouvel, setti á fót sérfræðiteymi í rekstri listrænna viðburða og fékk þjónustu manna með afburða reynslu í gerð rekstraráætlana. Arkitektinn gerði tillögu að frumlegri byggingu sem líktist meira náttúrulegum hól en hefðbundnu húsi. Húsið hafði skírskotun til íslenskrar híbýlahefðar þar sem byggingarefnið er jarðvegur og húsið verður landslag. Verkfræðingar reiknuðu út að húsið yrði ekki dýrara en ráð hafði verið fyrir gert. Listrænu sérfræðingarnir og rekstrarfræðingarnir komust hins vegar að þeirri niðurstöðu að ógerlegt væri að sýna fram á að fjárhagsdæmið gengi upp. Þetta olli áhyggjum. Við ræddum við forsvarsmenn Sinfóníuhljómsveitar Íslands, en húsið var fyrst og fremst ætlað henni. Þá komumst við að raun um að Sinfóníuhljómsveitin hafði óskað eftir minni hljómleikasal en krafist var í samkeppnislýsingunni og ráðstefnuhluti hússins var ekki meginmarkmiðið. Með þessa vitneskju í farteskinu hittum við forsvarsmenn Austurhafnar, þess fyrirtækis sem Reykjavíkurborg og ríkisvaldið höfðu stofnsett til þess að hrinda byggingaráformunum í framkvæmd. Þar greindum við frá því að okkur virtist sem fjárhagslegar forsendur verkefnisins væru rangar. Ekki væri líklegt að hægt væri að reka jafn stórt og dýrt hús án þess að til kæmi aukið framlag úr opinberum sjóðum. Við spurðum hvort okkur væri heimilt að gera tillögu að minna húsi – að miða við hljómleikasal af þeirri stærð sem Sinfóníuhljómsveit Íslands teldi viðunandi og minnka líka ráðstefnuhluta hússins. Svar Austurhafnar var neitandi. Við yrðum að halda okkur við þær forsendur sem skilgreindar væru í keppnislýsingunni. Að öðrum kosti yrði tillaga okkar metin ógild. Við þetta sat og Viðhöfn skilaði tillögu að stærra húsi en okkur þótti við hæfi og við hagræddum forsendum rekstraráætlunar gegn betri vitund þannig að þær sýndu að hægt væri að reka húsið með því framlagi hins opinbera sem ákveðið hafði verið. Tillaga Viðhafnar var ekki valin, því miður. Þeir sem réðu ferðinni voru þeirrar skoðunar að æskilegra væri að byggja hús sem væri sem líkast því sem vænta mætti í stórborgum erlendis. Valin var tillaga fyrirtækis sem bauðst til þess að veita meira fé til byggingarinnar en ráð hafði verið fyrir gert. Húsið breyttist á hönnunartímanum, það stækkaði og byggingarkostnaður þess varð miklu meiri en áætlanir höfðu gert ráð fyrir í upphafi samkeppninnar. Það liggur í augum uppi að hafi rekstrargrundvöllurinn verið hæpinn miðað við þann byggingarkostnað sem hafður var til hliðsjónar í upphafi, þá hlaut hann að verða fullkomlega ómögulegur eftir að byggingin var orðin miklu dýrari. Það hefur öllum viðkomandi verið ljóst frá upphafi en stjórnendur Hörpu hafa kosið að þegja um það þunnu hljóði og láta sem allt væri í stakasta lagi. Til þess að „fegra" ástandið er samin rekstraráætlun þar sem gert er ráð fyrir miklu, miklu lægri fasteignagjöldum en eðlilegt er. Svo þegar í ljós kemur hvernig staðan er, þá er því kennt um að fasteignagjöldin séu alltof há. Allir, bókstaflega allir, sem að þessu máli koma, þ.e.a.s. stjórna rekstri Hörpu og allra þeirra félaga sem þar koma að verki auk fulltrúa ríkis og Reykjavíkur sem hafa með málið að gera, vita hvernig í pottinn er búið. Allir voru samstiga í því að búa til blekkingaráætlun um framtíð Hörpu. Hvað má af þessu læra? Hvernig getur svona lagað gerst – og það á vegum opinberra aðila? Hvernig má það vera að flestir þeir sem stjórnuðu þessu verki eru enn við stjórnvölinn – eða er það ekki svo? Hvernig má það vera að þeir hóti ríki og borg, eigendum hússins, lögsókn vegna eðlilegra fasteignagjalda sem endurspegla byggingarkostnað hússins. Af hverju láta eigendur hússins þetta viðgangast? Er það vegna þess að þeir eru meðsekir í vitleysunni? Er það sanngjörn krafa að leigugjöld Sinfóníunnar verði hækkuð? Ráðamenn hennar vildu minna og ódýrara hús en að var stefnt en krafan nú er tilkomin vegna þess að byggt var enn þá stærra og miklu dýrara hús. Er þetta flottræfilsháttur sem allir eru sáttir við? Þeir sem ættu að svara spurningum af þessu tagi eru auðvitað mennta- og menningarmálaráðherra og borgarstjóri Reykjavíkur. Harpa er þrátt fyrir alla glópskuna gott tónlistarhús og mjög mikilvæg fyrir menningarlíf okkar en hún er afsprengi tímaskeiðs þegar dómgreind ráðamanna var mjög brengluð og hún er vitnisburður um óráðvendni útrásartímabilsins margumtalaða. Nú þurfum við að horfast í augu við staðreyndirnar og hætta meðvirkni með þeim sem fífluðu okkur. Auðvitað eiga stjórnirnar allar að víkja og hæft fólk að koma í þeirra stað.
Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun
Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaða ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar
Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun