Varðandi álfa Davíð Þór Jónsson skrifar 23. júlí 2011 06:00 Í einni af skáldsögum Terrys Pratchett segir frá norn sem fer í húsvitjun til blikksmiðsins í þorpinu til að komast að því af hverju börnin hans veikjast. Með í för er ung stúlka, lærlingur hennar í nornalist. Eftir að hafa skoðað börnin og kynnt sér staðhætti segir nornin blikksmiðnum að börnin séu veik af því að púkar hafi lagt bölvun á brunninn hans, hann verði að grafa nýjan uppi í brekkunni hinum megin við bæjarhúsið. Á heimleiðinn spyr stúlkan þá gömlu af hverju hún hafi ekki sagt blikksmiðnum sannleikann, að gamli brunnurinn sé mengaður af hættulegum örverum. Nornin svarar: „Blikksmiðurinn trúir ekki á hættulegar örverur, en hann trúir á púka og bölvanir. Ég kom ekki til að mennta hann í örverufræði heldur til að bjarga börnunum hans.“ Á meðan það veldur ekki skaða finnst mér sjálfsagt að bera virðingu fyrir því sem fólk trúir, jafnvel þótt það hljómi eins og tóm hindurvitni í mínum eyrum. Við virðumst flest hafa þörf fyrir að trúa einhverju sem ekki verður sannað með rökum eða rannsóknum. Og sá sem trúir á eitthvað jafnóendanlega ósannanlegt fyrirbæri og Guð, ekki síst ef því fylgir trú á upprisu mannsins og eilíft líf – ég tala nú ekki um ef trúin felur það líka í sér að þessi Guð hafi sent einkason sinn til okkar til að frelsa okkur frá dauða til trúar, vonar og kærleika – ætti að fara varlega í að gera lítið úr öðrum fyrir að trúa einhverju sem ekki verður sannað með aðferðum raunvísindanna. Ég trúi ekki á álfa. Þjóðsögur okkar eru hins vegar morandi í frásögnum af álfum og huldufólki. Þessar sögur segja okkur heilmikið um menningarlegan uppruna okkar og bakgrunn. Þær túlka afstöðu kynslóðanna til umhverfisins og náttúrunnar. Þær eru sprottnar úr eldfornri vættatrú, þeirri tilfinningu að landið sé lifandi, að hver hóll og steinn geymi líf, og því beri okkur að koma fram við umhverfi okkar af tilhlýðilegri virðingu, en ekki yfirgangi og hroka því annars fari illa. Þetta finnst mér hreint ekki heimskuleg afstaða. Ég held meira að segja að hægt sé að sýna fram á skynsemina í henni með vísindalegum hætti. Og ef það þarf álfatrú til að fá okkur til að sýna sköpunarverkinu þá lotningu sem það ekki bara verðskuldar, heldur beinlínis krefst af okkur til að það geti haldið áfram að viðhalda okkur, þá finnst mér sjálfsagt að sýna henni virðingu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Davíð Þór Jónsson Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Síðasti naglinn í líkkistu innanlandsflugs? Eiður Ragnarsson Skoðun Minnislausir molbúar Melkorka Ólafsdóttir Skoðun Hrunráðherrar og reynsluboltar Samfylkingarinnar Inga Sæland Skoðun Virðulegur forseti Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Við elskum föt, eða hvað? Magnús Sigurbjörnsson Skoðun Sjálfstæð Palestína skiptir heiminn máli Steinunn Þóra Árnadóttir Skoðun Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir Skoðun Skjáhætta í umferð Gunnar Geir Gunnarsson,Hrefna Sigurjónsdóttir Skoðun Grípum gullið tækifæri og sendum heiminum skýr skilaboð…aftur Svandís Ingimundardóttir Skoðun
Í einni af skáldsögum Terrys Pratchett segir frá norn sem fer í húsvitjun til blikksmiðsins í þorpinu til að komast að því af hverju börnin hans veikjast. Með í för er ung stúlka, lærlingur hennar í nornalist. Eftir að hafa skoðað börnin og kynnt sér staðhætti segir nornin blikksmiðnum að börnin séu veik af því að púkar hafi lagt bölvun á brunninn hans, hann verði að grafa nýjan uppi í brekkunni hinum megin við bæjarhúsið. Á heimleiðinn spyr stúlkan þá gömlu af hverju hún hafi ekki sagt blikksmiðnum sannleikann, að gamli brunnurinn sé mengaður af hættulegum örverum. Nornin svarar: „Blikksmiðurinn trúir ekki á hættulegar örverur, en hann trúir á púka og bölvanir. Ég kom ekki til að mennta hann í örverufræði heldur til að bjarga börnunum hans.“ Á meðan það veldur ekki skaða finnst mér sjálfsagt að bera virðingu fyrir því sem fólk trúir, jafnvel þótt það hljómi eins og tóm hindurvitni í mínum eyrum. Við virðumst flest hafa þörf fyrir að trúa einhverju sem ekki verður sannað með rökum eða rannsóknum. Og sá sem trúir á eitthvað jafnóendanlega ósannanlegt fyrirbæri og Guð, ekki síst ef því fylgir trú á upprisu mannsins og eilíft líf – ég tala nú ekki um ef trúin felur það líka í sér að þessi Guð hafi sent einkason sinn til okkar til að frelsa okkur frá dauða til trúar, vonar og kærleika – ætti að fara varlega í að gera lítið úr öðrum fyrir að trúa einhverju sem ekki verður sannað með aðferðum raunvísindanna. Ég trúi ekki á álfa. Þjóðsögur okkar eru hins vegar morandi í frásögnum af álfum og huldufólki. Þessar sögur segja okkur heilmikið um menningarlegan uppruna okkar og bakgrunn. Þær túlka afstöðu kynslóðanna til umhverfisins og náttúrunnar. Þær eru sprottnar úr eldfornri vættatrú, þeirri tilfinningu að landið sé lifandi, að hver hóll og steinn geymi líf, og því beri okkur að koma fram við umhverfi okkar af tilhlýðilegri virðingu, en ekki yfirgangi og hroka því annars fari illa. Þetta finnst mér hreint ekki heimskuleg afstaða. Ég held meira að segja að hægt sé að sýna fram á skynsemina í henni með vísindalegum hætti. Og ef það þarf álfatrú til að fá okkur til að sýna sköpunarverkinu þá lotningu sem það ekki bara verðskuldar, heldur beinlínis krefst af okkur til að það geti haldið áfram að viðhalda okkur, þá finnst mér sjálfsagt að sýna henni virðingu.
Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir Skoðun
Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir Skoðun